Israel chưa thành lập được chính phủ

Một tháng sau thất bại của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, ngày 20-11 đến lượt đối thủ chính của ông, cựu tướng lĩnh quân đội Benny Gantz không thể thành lập được chính phủ theo đúng thời hạn. Thất bại này đã làm gia tăng khả năng về các cuộc bầu cử mới tại nước này, lần thứ 3 kể từ tháng 4 vừa qua.

Cựu tướng lĩnh quân đội Benny Gantz (trái) và Thủ tướng Netanyahu. Ảnh: TIMES OF ISRAEL

Tuần qua, ông Benny Gantz, Chủ tịch đảng Xanh - Trắng theo đường lối trung dung đã buộc phải thừa nhận thất bại trong việc thành lập chính phủ đoàn kết dân tộc. Để có thể thành lập chính phủ liên minh, ông Benni Gantz đứng trước 2 lựa chọn: một là thuyết phục thủ lĩnh đảng Israel - ngôi nhà của chúng ta Avigdor Lieberman thành lập liên minh với phe cánh tả được các đảng Arab ủng hộ; hoặc là liên minh với đảng Likud của Thủ tướng Benjamin Netanyahu.

Tuy nhiên, sau nhiều tuần đàm phán và thậm chí có những thời điểm do dự, ông Lieberman cuối cùng lại quyết định đóng sập cánh cửa đối với lựa chọn đầu tiên của ông Benny Gantz. Trong khi đó, ông Netanyahu cũng nhất quyết không thay đổi lập trường phải là người đầu tiên được nắm giữ cương vị Thủ tướng.

Với thất bại thứ 2 trong chưa đầy 1 tháng này, Tổng thống Reven Rivlin có thể trao cho Quốc hội cơ hội trong vòng 3 tuần phải chọn ra một nghị sĩ mới nhận được sự ủng hộ của ít nhất 61 nghị sĩ khác để đứng ra thành lập chính phủ mới có sự tham gia của cả ông Benjamin Netanyahu và ông Benny Gantz.

Tổng thống Reven Rivlin nhiều lần khẳng định ông không muốn phải tổ chức một cuộc bầu cử thứ 3 chỉ trong vòng 1 năm. Và một ẩn số có thể phá vỡ thế bế tắc hiện nay trên chính trường Israel chính là phán quyết của tòa án nước này vào đầu tháng tới liên quan tới những cáo buộc tham nhũng và lạm dụng quyền lực nhằm vào Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Một phán quyết gây bất lợi có thể hạn chế cơ hội của ông Netanyahu. Song nếu được miễn trừ, ông sẽ thuyết phục được những nghị sĩ còn do dự.

Nếu trong thời hạn 21 ngày tới, không một nhân vật chính trị nào tập hợp đủ điều kiện, thì cử tri Israel sẽ một lần nữa phải tới hòm phiếu. Phát biểu trước báo giới, ông Gantz cho rằng ông sẽ đứng đầu chính phủ trong 2 năm, sau đó Thủ tướng Netanyahu sẽ nắm quyền trong 2 năm tiếp theo, nếu không bị cáo buộc với tội danh tham nhũng.

Hiện Thủ tướng Netanyahu đứng trước nguy cơ bị truy tố trong ba vụ án riêng rẽ. Theo Reuters, những cáo buộc nhằm vào Thủ tướng Netanyahu liên quan đến 3 cuộc điều tra tham nhũng riêng biệt, được cảnh sát đặt tên là “vụ 1000”, “vụ 2000” và “vụ 4000”.

Ở vụ 1000, ông Netanyahu bị cáo buộc nhận các món quà xa xỉ trị giá tổng cộng 264.000 USD, bao gồm rượu và xì-gà, từ một doanh nhân giàu có.

Ở vụ 2000, Thủ tướng Netanyahu bị cáo buộc hợp tác với tờ báo bán chạy nhất Israel Yedioth Ahronoth để được đăng tải những bài viết có lợi cho ông.

Ở vụ 4000, cũng là vụ nghiêm trọng nhất, ông Netanyahu bị cáo buộc cung cấp các thỏa thuận kinh doanh trị giá khoảng 513 triệu USD, có lợi cho tập đoàn viễn thông hàng đầu Israel Bezeq để được đăng tải thông tin tích cực về ông trên một trang web thuộc quyền sở hữu của cựu chủ tịch tập đoàn này.

Để tìm kiếm quy chế miễn trừ nhằm bảo vệ sinh mệnh chính trị đang bị thách thức nghiêm trọng sau quyết định truy tố, Thủ tướng Netanyahu sẽ phải củng cố đoàn kết trong đảng Likud và khối cánh hữu do ông lãnh đạo để tiến tới bầu cử lần ba, ít nhất là tạo cơ hội cho ông tiếp tục làm thủ tướng của chính phủ chuyển tiếp.

Nhà bình luận Ben Caspit của Israel trong bài viết đăng trên nhật báo Maarvi nhận định, con đường đi tới một chính phủ liên minh tại Israel chưa bao giờ lại lâm vào bế tắc lớn như lúc này. Chính trường Israel còn diễn biến phức tạp và không loại trừ bầu cử lần ba vào đầu năm 2020 tới.

NGUYỄN TẤN tổng hợp