Khó giải bài toán nội chiến ở Libya

Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc vừa thống nhất ra nghị quyết về giải pháp ngừng bắn tiến đến hòa đàm ở Libya.

15 thành viên HĐBA cùng dự họp và nhất trí thông qua Nghị quyết 2702 nhằm duy trì phái bộ hỗ trợ của LHQ tại điểm nóng Libya. Nguồn: Libya Update

Theo đó, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (HĐBA LHQ) thông qua Nghị quyết 2702 gia hạn nhiệm vụ Phái bộ hỗ trợ của LHQ tại Libya (UNSMIL) thêm một năm cho đến ngày 31-10-2024.

Nghị quyết 2702, được sự ủng hộ của tất cả 15 thành viên HĐBA, kêu gọi các bên liên quan tại Libya giải quyết tranh cãi về cuộc bầu cử càng nhanh càng tốt. Nghị quyết kêu gọi các bên liên quan đàm phán với ông Abdoulaye Bathily, người đứng đầu UNSMIL, đồng thời là đại diện đặc biệt của Tổng Thư ký LHQ, để nước này có thể nhanh chóng tổ chức các cuộc bầu cử tự do, công bằng và minh bạch.

LHQ nhấn mạnh, không thể có giải pháp quân sự cho vấn đề Libya. Đồng thời, tổ chức này kêu gọi tất cả các bên kiềm chế bạo lực và tránh làm trầm trọng xung đột, gây nguy hiểm dân thường và phá hoại tiến trình chính trị, cũng như lệnh ngừng bắn ký kết ngày 23-10-2020.

Nghị quyết kêu gọi tất cả các bên thực hiện đầy đủ thỏa thuận ngừng bắn và các quốc gia thành viên LHQ tôn trọng, ủng hộ việc thực hiện đầy đủ thỏa thuận ngừng bắn, gồm việc rút toàn bộ lực lượng nước ngoài, gồm máy bay chiến đấu và lính đánh thuê khỏi Libya.

Kể từ cuộc lật đổ nhà lãnh đạo Muammar Gaddafi năm 2011, Libya đã trải qua hơn một thập kỷ xung đột không ngừng. Quốc gia Bắc Phi đang bị chia rẽ giữa chính phủ lâm thời do Thủ tướng Abdulhamid Dbeibah hậu thuẫn ở phía Tây, có trụ sở tại Tripoli và một chính phủ khác ở phía Đông do tướng quân đội Khalifa Haftar đứng đầu. Kể từ đó đến nay, giao tranh liên tục diễn ra khiến người dân Libya lâm vào cảnh khó khăn, thiếu đói.

Mới đây nhất, các nhóm vũ trang đã đụng độ tại thành phố Gharyan phía Tây Libya, khiến 4 người thiệt mạng và một số người khác bị thương. Trong khi đó, nguồn tin y tế tại bệnh viện Gharyan xác nhận 4 người chết và 10 người bị thương. Chính quyền Tripoli chưa đưa ra bất cứ tuyên bố chính thức nào về các cuộc đụng độ nói trên.

Hơn 12 năm xảy ra nội chiến, Libya đã có hàng chục ngàn người thiệt mạng, hàng trăm ngàn người khác phải rời bỏ nhà cửa tị nạn ở các quốc gia lân cận hay tìm đến miền đất hứa châu Âu.

Hồi cuối tháng 9-2023, một vụ vỡ đập do tắc trách nhiệm vụ của những người liên quan đã dẫn tới lũ quét làm hơn 11.000 người thiệt mạng. Vụ việc đã làm cho hàng chục ngàn người dân rơi vào cảnh thiếu đói cần cứu trợ khẩn cấp. Từ những yếu tố trên đã khiến quốc gia Bắc Phi này vốn đã nghèo khó nay lại càng lâm vào cảnh khốn cùng hơn.

Trong một diễn biến liên quan, trước đó LHQ và các quốc gia liên quan đã lên tiếng kêu gọi các bên đối lập ngừng bắn và tiến hòa đàm và bầu cử chọn chính phủ mới cho Libya. Tuy nhiên, kết quả hoàn toàn ngược lại Libya vẫn rơi vào cảnh giao tranh đẫm máu. Đặc phái viên của LHQ tại Libya, Abdoulaye Bathily, cảnh báo những mâu thuẫn về luật bầu cử và việc thành lập chính phủ mới có nguy cơ gây ra cuộc khủng hoảng chính trị khác ở Libya. Theo ông Bathily, việc Ủy ban Hỗn hợp 6+6 (bao gồm 6 thành viên từ Hội đồng Nhà nước Cấp cao (HCS) và 6 thành viên từ Hạ viện (HoR) có trụ sở tại Tobruk), được thành lập với nhiệm vụ xây dựng luật cho cuộc bầu cử sắp tới sẽ hoàn thiện luật bầu cử giúp tạo cơ hội phá vỡ thế bế tắc hiện nay ở Libya. Tuy nhiên, HCS lại bác bỏ các sửa đổi do Ủy ban này đưa ra, khiến cho tiến trình bầu cử một lần nữa có nguy cơ đổ vỡ.

Hiện tranh cãi giữa HoR và HCS có liên quan đến việc thành lập chính phủ mới, mối liên hệ giữa bầu cử tổng thống và Quốc hội, cũng như nguy cơ lạm dụng các điều kiện gắn liền với vòng hai bắt buộc của cuộc bầu cử tổng thống.

Do vậy, việc gia hạn UNSMIL cũng chỉ mang tính tình thế chứ chưa giải quyết căn cơ mâu thuẫn giữa các bên liên quan. Muốn lập lại hòa bình ở Libya yếu tố cần và đủ là các bên đối lập cần có tiếng nói chung và một cuộc bầu cử để có một chính phủ thống nhất.

HN tổng hợp