Khởi động Kế hoạch hành động ASEAN chống rác thải nhựa đại dương

Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vừa khởi động Kế hoạch hành động khu vực ASEAN về chống rác thải nhựa đại dương giai đoạn 2021-2025.

Các nước ASEAN thúc đẩy hợp tác và áp dụng các giải pháp lâu dài liên quan đến việc sử dụng và quản lý rác thải nhựa. Ảnh: PIXABAY

Kế hoạch hành động khu vực ASEAN về chống rác thải nhựa đại dương được xây dựng dựa trên Tuyên bố Bangkok về chống rác thải biển ở khu vực ASEAN và Khuôn khổ hành động ASEAN về rác thải biển. Kế hoạch bao gồm 14 hành động khu vực trên 4 trụ cột Hỗ trợ chính sách và lập kế hoạch; Nghiên cứu, đổi mới và nâng cao năng lực; Nhận thức cộng đồng, giáo dục và tiếp cận cộng đồng và Sự tham gia của khu vực tư nhân.

Kế hoạch ủng hộ cam kết chung của ASEAN trong việc giải quyết thách thức bằng cách giảm đầu vào nhựa vào hệ thống, tăng cường thu gom và giảm thiểu rò rỉ, cũng như tạo ra giá trị cho việc tái sử dụng chất thải.

Các đại dương trên thế giới hàng năm phải tiếp nhận hơn 9 triệu tấn rác nhựa; điều này đe dọa môi trường sống và sự sinh tồn của các loài động vật hoang dã - với hơn 270 loài được ghi nhận có thể đã bị tổn thương bởi các ngư cụ bị vứt bỏ và các loại nhựa thải bỏ gây ra. Ngoài ra, 240 loài đã được ghi nhận có cá thể nuốt phải nhựa. Đây là vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe của hệ sinh thái biển và của loài người.

Vấn đề ô nhiễm nhựa và rác thải nhựa đại dương có liên quan đặc biệt đối với hầu hết chính phủ các quốc gia Đông Nam Á, do khu vực này là nơi gánh chịu phần lớn hệ quả từ sự quá tải và không hiệu quả của hệ thống tái chế toàn cầu. Ô nhiễm nhựa gây ra những tác động kinh tế tiêu cực đối với các ngành công nghiệp của khu vực, ước tính chạm mức 1,3 tỉ USD mỗi năm.

Theo ước tính, nhựa chiếm 80% tổng số rác thải ở đại dương. Chỉ riêng tại 6 trong số 10 quốc gia thành viên ASEAN, đã có hơn 31 triệu tấn chất thải nhựa đã được thải ra trong một năm. Trong cuộc khủng hoảng Covid-19 hiện nay, có thêm rất nhiều thiết bị bảo hộ cá nhân và nhựa sử dụng một lần được sử dụng, tạo nên sức ép mới đối với các nước trong việc xử lý rác thải nhựa đại dương.

Từ những năm 1950, con người đã sản xuất ra 8,3 tỉ tấn nhựa, trong đó 6,3 tỉ tấn là rác thải nhựa. Chỉ một phần nhỏ lượng rác nhựa mà chúng ta thải ra được đem đi tái chế hoặc xử lý đúng cách. Trên thực tế, hơn 70% tổng số rác nhựa được đổ ra các bãi rác hoặc vứt bỏ trực tiếp ra môi trường tự nhiên. Trong năm 2010, các đại dương đã phải hứng chịu khoảng 8 triệu tấn rác nhựa. Từ nay tới năm 2025, lượng rác nhựa thải vào đại dương có thể lên tới 155 triệu tấn. Giữa bang California và Hawaii đã xuất hiện một vùng biển bị che phủ bởi rác nhựa nổi, với diện tích lên tới 1,6 triệu km2, được các nhà khoa học đặt tên là “Bãi rác Khổng lồ của Thái Bình Dương”. Tác hại của nhựa ngày càng nghiêm trọng khi có tới hơn 800 loài sinh vật biển bị ảnh hưởng trực tiếp bởi rác nhựa, đó là chưa kể đến hậu quả đối với sức khỏe con người.

Được thông qua trước Ngày Môi trường Thế giới 5-6 và Ngày Đại dương Thế giới 8-6, Kế hoạch hành động khu vực ASEAN về chống rác thải nhựa đại dương là dấu mốc quan trọng, thể hiện một cam kết tập thể mới, mạnh mẽ hơn của ASEAN nhằm giải quyết một thách thức môi trường nghiêm trọng đang diễn ra tại khu vực cũng như trên toàn cầu.

NGUYỄN TẤN tổng hợp