Kosovo và Serbia tiếp tục căng thẳng

Căng thẳng mới nhất bắt đầu từ ngày 27-7 khi chính quyền Kosovo thông báo kể từ ngày 1-8, biển số xe do Serbia cấp sẽ không hợp lệ và chủ sở hữu của chúng sẽ nhận được biển số tạm thời khi nhập cảnh Kosovo.

Lực lượng an ninh trên đường phố Mitrovica, Kosovo.

Sau đó, chính quyền Kosovo ngày 31-7 tạm hoãn thực hiện yêu cầu tất cả phương tiện mang biển số Serbia phải có biển số tạm thời do Kosovo cấp tại các trạm kiểm soát biên giới trước khi được phép đi qua khu vực này. Lệnh cấm được lùi lại 1 tháng - cho đến ngày 1-9 - với điều kiện các chướng ngại vật ở khu vực phía Bắc được dỡ bỏ.

Theo truyền thông địa phương, quyết định lùi lại lệnh cấm được đưa ra sau cuộc họp giữa Đại sứ Mỹ Jeffrey Hovenier và ban lãnh đạo Kosovo.

“Kosovo mạnh mẽ lên án hành động phong tỏa ở phía Bắc Kosovo và nổ súng của lực lượng vũ trang vào các công trình bất hợp pháp ở đó. Điều này gây mất ổn định cho Kosovo và gây nguy hiểm cho hòa bình và an ninh của cư dân cũng như vùng lãnh thổ của chúng tôi. Đã có nhiều hành động gây hấn vào chiều và tối nay do Serbia kích động” - chính quyền Kosovo cáo buộc.

“Nhân dịp này, chính quyền Kosovo cam kết hoãn thực thi hai quyết định ngày 29-6-2022 cho đến ngày 1-9-2022, khi tất cả chướng ngại vật được dỡ bỏ và tất cả con đường ở phía Bắc Kosovo được tự do đi lại. Chúng tôi cảm ơn các đối tác quốc tế, đặc biệt là Đại sứ Mỹ Jeffrey Hovenier, vì cam kết và đóng góp của họ”.

Trước đó, Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic kêu gọi một giải pháp hòa bình để kiềm chế căng thẳng leo thang. Ông Vucic đề nghị các đại diện quốc tế giúp làm rõ vấn đề, đồng thời gửi lời cảm ơn tới những người Serbia ở miền Bắc Kosovo vì “sự kiềm chế và lòng dũng cảm” của họ.

Ông Vucic cũng tuyên bố trong bài phát biểu của mình rằng tranh chấp sẽ được giải quyết vào ngày 1-8: “Tôi tin rằng chúng tôi sẽ có tin tốt và hy vọng điều này sẽ kết thúc, không phải tối nay mà là ngày mai. Dù khó khăn đến đâu, chúng tôi cũng sẽ không đầu hàng. Serbia sẽ giành chiến thắng nếu xung đột xảy ra”. Báo Vecernje Novosti đưa tin ông Vucic đã đến trụ sở Bộ Tổng tham mưu Serbia để thảo luận tình hình.

Các quan chức thực thi pháp luật ở Kosovo ngày 31-7 cho hay đạn được bắn về phía cảnh sát địa phương trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trong khu vực. Cảnh sát đã đóng cửa các điểm giao cắt hành chính Jarinje và Brnjak và còi báo động không kích vang lên tại thị trấn biên giới tranh chấp Kosovska Mitrovica. Người Serbia đang dựng rào chắn ở những đoạn đường hẹp, trong khi người Albania tập trung ở phía Nam thị trấn này.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã kêu gọi chính quyền Kosovo và Mỹ “ngừng các hành động khiêu khích và tôn trọng quyền của người Serbia ở Kosovo”.

Căng thẳng giữa Serbia và Kosovo xảy ra đều đặn do vấn đề Kosovo chưa được giải quyết từ năm 1999, khi tỉnh Kosovo giành độc lập trên thực tế sau khi NATO (do Mỹ đứng đầu) phát động chiến dịch tấn công Nam Tư cũ.

Tuy nhiên, lần này có nguy cơ căng thẳng thường lệ giữa đôi bên sẽ leo thang thành một cuộc xung đột nguy hiểm do bối cảnh đã thay đổi đáng kể.

Vấn đề Kosovo đã được giải quyết trong thế kỷ 20 theo chuẩn phổ biến thời đó, cụ thể là theo các tiêu chí của EU và không có sự lựa chọn nào khác, không có phương án B, C, hoặc D.

Hiện giờ, hai hoàn cảnh chính đã thay đổi. Thứ nhất, EU ở trong trạng thái không sẵn sàng đón nhận trách nhiệm đầy đủ đối với tình hình chính trị cực kỳ phức tạp ở gần họ. Việc EU quản lý các vấn đề trung tâm ở Balkan (ở Bosnia và Kosovo) chưa dẫn tới kết quả mong muốn trong 1/4 thế kỷ qua.

Thứ hai, Nga và phương Tây (EU cộng với Mỹ và NATO) đang trong trạng thái đối đầu nghiêm trọng xung quanh nhiều vấn đề, đặc biệt là vấn đề Ukraine. Do vậy, sẽ khó kỳ vọng Nga tham gia giải quyết vấn đề Kosovo vào lúc này. EU cũng khó hợp tác với Nga trong vấn đề Kosovo.

NGUYỄN TẤN tổng hợp