Kỷ nguyên siêu bão

Năm 2023, lần đầu tiên bão cấp 5 trên thang bão 5 cấp đã đồng loạt hoành hành trên khắp 3 đại dương. Và sang năm 2024 này, các siêu bão như Yagi và Milton đã liên tục phá vỡ kỷ lục khí tượng.

Bão Milton đi qua Vịnh Mexico, ngày 9-10-2024. Ảnh: AFP

Riêng ở Đại Tây Dương, tính đến tháng 10 này, tổng cộng đã có 13 cơn bão được đặt tên, gần gấp đôi năm ngoái khi chỉ có 7 cơn bão ở khu vực này.

Gần nhất là bão Milton - siêu bão lớn nhất trong hơn 100 năm qua đã càn quét qua bang Florida của Mỹ. Lượng mưa ở thành phố St. Petersburg, bang Florida được nhận định là “ngàn năm có một”, khi chỉ trong 3 tiếng tối 9-10, tương đương lượng mưa của 3 tháng.

Thiệt hại do siêu bão Milton tại Mỹ gây ra dao động từ 50 đến 85 tỉ USD, trong đó có khoảng 70 tỉ USD do hư hại về nhà cửa và khoảng 15 tỉ USD từ các thiệt hại kinh tế khác.

Trong năm nay, liên tiếp các cảnh báo được đưa ra về việc nhiệt độ nước biển tăng cao do tình trạng nóng lên toàn cầu đang khiến các cơn bão trở nên tồi tệ hơn.

Bà Nadia Bloemendall, chuyên gia khí hậu, cho biết: “Khả năng xảy ra bão nhiệt đới rất mạnh đang thay đổi theo biến đổi khí hậu. Những gì chúng tôi thấy là ở Tây Bắc Thái Bình Dương, khả năng xảy ra bão cường độ lớn có thể tăng gấp 5 đến 10 lần so với hiện tại”.

Nghiên cứu được Cơ quan giám sát khí hậu của Liên minh châu Âu công bố cuối tháng 9 vừa qua cho thấy, tốc độ ấm lên của các đại dương đã tăng gần gấp đôi kể từ năm 2005. Năm ngoái, hơn 20% đại dương trải qua ít nhất một đợt nắng nóng nghiêm trọng đến cực đoan.

Đại dương, với vai trò là “mắt xích” điều tiết khí hậu hấp thụ hơn 90% lượng nhiệt dư thừa. Các nhà nghiên cứu coi nước biển ấm giống như nhiên liệu cho các cơn bão nhiệt đới. Nước càng nóng, nhiên liệu càng mạnh. Và đây chính là nguồn năng lượng cung cấp thêm để bão tăng cường độ.

TS. Daniel Giford, chuyên gia khí hậu, cho biết: “Sự gia tăng nhanh chóng cường độ bão là điều đang trở nên phổ biến trong một thế giới đang nóng lên. Ở một số nơi như Vịnh Mehico, nhiệt độ tăng nhanh hơn so với các đại dương khác. Và điều đó có nghĩa là có nhiều “nhiên liệu” hơn cho những cơn bão”.

Bên cạnh đó, nước ấm sẽ “tăng động lực” cho các cơn bão bằng cách bơm nhiều hơi nước hơn vào không khí, từ đó khiến bão tạo ra lượng mưa lớn hơn. Theo nghiên cứu, biến đổi khí hậu đã đẩy lượng mưa trung bình theo giờ trong các cơn bão lớn tăng thêm từ 8-11%.

Ông Petch Manopawitr, cố vấn Bộ Tài nguyên biển Thái Lan, nhận định: “Biến đổi khí hậu thay đổi rất nhiều các mô hình khí hậu. Cường độ mưa cao đến mức giờ đây chúng ta có thuật ngữ mới, được gọi là “bom mưa”, vì cường độ mưa chưa từng có trước đây”.

Không chỉ khiến các cơn bão mang nhiều nước, gió và dữ dội hơn, biến đổi khí hậu còn khiến bão di chuyển chậm hơn, từ đó có thêm điều kiện để tàn phá các vùng đất chúng đi qua.

NGUYỄN TẤN tổng hợp