Liên quan đến thảm họa lũ lụt ở Libya: Nhiều quan chức bị bắt do tắc trách

Trước phản ứng quyết liệt của người dân do thảm họa lũ lụt, nhiều quan chức Libya đã bị bắt và buộc tội tắc trách nhiệm vụ.

Cảnh đổ nát sau trận ngập lụt do bão Daniel tại thành phố Derna, ngày 11-9-2023. Ảnh: THX

Mới đây, Tổng công tố Libya, ông Al-Seddik al-Sur đã ra lệnh bắt giữ 8 quan chức trong khuôn khổ cuộc điều tra về thảm họa lũ lụt làm hàng nghìn người thiệt mạng gần đây.

Văn phòng Tổng công tố Libya cho biết, các quan chức nói trên bị buộc tội “quản lý kém” và bất cẩn, cùng một số tội danh khác. Trong số những người bị bắt giữ có Thị trưởng Derna, ông Abdulmonem al-Ghaithi, người đã bị cách chức ngay sau thảm họa. Còn 6 người khác đang hoặc đã từng đảm trách các vị trí về quản lý nguồn nước và đập ngăn nước.

Trận lũ lụt lịch sử ngày 10-9, mà nhiều nhân chứng ví như trận động đất lớn, đã làm vỡ 2 con đập. Vụ việc xảy ra sau khi một trận bão nhiệt đới quét qua khu vực quanh Derna, thành phố cảng miền Đông Libya. Theo các số liệu thống kê, hàng chục nghìn người đã thiệt mạng và mất tích.

Sau khi mở điều tra, Tổng công tố al-Sur cho biết hai con đập ở thượng nguồn Derna đã bị nứt từ năm 1998. Tuy nhiên, việc sửa chữa do một công ty của Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành vào năm 2010 đã phải dừng lại sau một vài tháng vì xảy ra cuộc xung đột tại Libya năm 2011. Sau đó, việc sửa chữa không được nối lại. Do vậy, cuộc điều tra tập trung vào hợp đồng bảo dưỡng đập giữa công ty của Thổ Nhĩ Kỳ với cơ quan phụ trách nguồn nước của Libya.

Tuy nhiên, một báo cáo của cơ quan kiểm toán Libya hai năm trước đã cảnh báo hai con đập này đã không được quan tâm mặc dù chính quyền đã nhận hơn 2 triệu USD để sửa chữa chúng trong năm 2012 và 2013. Nên hệ lụy vỡ đập được cảnh báo là sẽ xảy chỉ là sớm hay muộn và điều này đã thành hiện thực khi thảm hoạ xảy ra.

Con đập đầu tiên bị vỡ trong thảm họa này là đập Abu Mansur, cách Derna 13km, nơi có thể trữ 22,5 triệu m³ nước. Nước lũ sau đó đã làm vỡ đập thứ hai là Al Bidlad, có sức chứa 1,5 triệu m³ nước và chỉ cách thành phố này 1km. Cả hai đập này đều do Công ty Yugoslav xây dựng từ những năm 1970, vốn không phải là đập trữ nước mà là để bảo vệ Derna khỏi lũ lụt.

Ngoài nguyên nhân chính là do tắc trách nhiệm vụ của những người có trách nhiệm liên quan, tình trạng đất nước bị chia rẽ bởi các phe phái chính trị đối địch tại Libya cũng là nguyên nhân làm trầm trọng thêm thảm kịch do vụ vỡ đập tại thành phố Derna.

Khi cơn bão Daniel quét qua Địa Trung Hải về khu vực ven biển phía Đông Libya, các quan chức địa phương đã đưa ra nhiều cảnh báo khi chỉ vài ngày trước đó, bão đã gây ra lũ lụt ở Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ và Bulgaria khiến hơn chục người thiệt mạng. Nhưng ở Libya - quốc gia Bắc Phi đang bị chiến tranh và xung đột tàn phá, không ai quan tâm và chuẩn bị cho một thảm họa quy mô lớn sắp xảy ra.

Bão Daniel gây mưa lớn và gió mạnh khiến hai con đập đầu nguồn ở thành phố Derna bị vỡ. Lượng nước khổng lồ tràn ra xối xả trong đêm, quét qua trung tâm thành phố ven biển với 100.000 dân và cuốn trôi toàn bộ khu dân cư ra Địa Trung Hải, gây ra một thảm họa kinh hoàng.

Theo Văn phòng Điều phối các Vấn đề Nhân đạo của Liên Hiệp Quốc (OCHA) dẫn số liệu của tổ chức Trăng Lưỡi liềm Đỏ Libya cho biết số nạn nhân thiệt mạng trong thảm họa này lên tới 11.300 người.

Việc hàng chục quan chức liên quan bị bắt do cáo buộc tắc trách nhiệm vụ đã giải tỏa phần nào làn sóng biểu tình phản đối tại Libya. Tuy nhiên, nếu việc điều tra phát hiện và khắc phục kịp thời trước khi thảm họa xảy ra thì thiệt hại của Libya sẽ không lớn như hiện nay.

HN tổng hợp