Lo khó thực thi lệnh ngừng bắn ở Syria

Sau nhiều lần trì hoãn và đàm phán căng thẳng, tuần qua, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (HĐBA LHQ) đã thông qua nghị quyết yêu cầu lệnh ngừng bắn kéo dài 30 ngày tại Syria nhằm tạo điều kiện cho hoạt động vận chuyển hàng nhân đạo và sơ tán y tế ở khu vực Đông Ghouta của Syria.

Các thành viên Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc bỏ phiếu thông qua nghị quyết về ngừng bắn tại Syria. Ảnh: Reuters

Nghị quyết nói trên do Thụy Điển và Kuwait - nước đang là Chủ tịch luân phiên HĐBA LHQ tháng 2-2018 - soạn thảo và đề xuất từ ngày 9-2. Nghị quyết yêu cầu “không trì hoãn” mà trái lại phải chấm dứt ngay các hoạt động thù địch trên toàn Syria, từ đó cho phép hoạt động vận chuyển “an toàn và đều đặn” hàng viện trợ; đồng thời sơ tán những người ốm và bị thương.

Để có được sự đồng thuận từ Nga, nghị quyết này đã có một số điều chỉnh so với dự thảo ban đầu. Theo đó, nghị quyết nêu rõ lệnh ngừng bắn sẽ không được áp dụng đối với các chiến dịch chống lại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hay al-Qaeda, cùng với các “cá nhân, tổ chức và thực thể” có liên quan tới các tổ chức khủng bố. Điều đó đồng nghĩa với việc Chính phủ Syria sẽ được phép tiếp tục tổ chức các cuộc tấn công nhằm vào các phần tử thánh chiến có quan hệ với al-Qaeda ở tỉnh Idlib-tỉnh cuối cùng ở Syia còn nằm ngoài sự kiểm soát của quân chính phủ.

Bên cạnh đó, nghị quyết cũng yêu cầu chấm dứt tất cả các cuộc bao vây, bao gồm ở Đông Ghouta, Yarmouk, Foua và Kefraya; đồng thời đề nghị tất cả các bên “chấm dứt việc cướp bóc thuốc men và thực phẩm của dân thường”.

Điểm tích cực là hai nhóm nổi dậy chính ở Syria là Jaish al-Islam và Failaq al-Rahman cũng tuyên bố ủng hộ nghị quyết ngừng bắn của LHQ. Các nhóm này cam kết bảo vệ các đoàn xe viện trợ đi vào các khu vực mà họ đang kiểm soát ở gần thủ đô Damascus, song tuyên bố sẽ “đáp trả bất cứ hành động vi phạm nào”.

Tuy nhiên, dù được ủng hộ tuyệt đối song chính các bên bỏ phiếu tại HĐBA LHQ lại tỏ ra hoài nghi về tính khả thi của nghị quyết.

Bà Nikki Haley, Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc cho biết: “Mục tiêu của nghị quyết rõ ràng: Đó là chính quyền Syria phải ngừng các hoạt động quân sự xung quanh Đông Ghouta và cho phép người dân được tiếp cận nhân đạo. Chúng tôi không chắc Chính phủ Syria có tuân thủ hay không”.

Theo ông Vassily Nebenzia, Đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc: “Điều cần thiết là yêu cầu của Hội đồng Bảo an được củng cố bằng những thỏa thuận trên chiến trường. Sẽ thật ngây thơ khi nghĩ những vấn đề khó khăn có thể được giải quyết chỉ qua một đêm”.

Mấu chốt của vấn đề là lệnh ngừng bắn sẽ không được áp dụng đối với các chiến dịch chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hay Al-Qaeda, cùng với các “cá nhân, tổ chức và thực thể” có liên quan với các tổ chức khủng bố. Điều này đặt ra dấu hỏi về tác động thực sự của lệnh ngừng bắn, khi các bên có thể lấy danh nghĩa chống khủng bố để tiếp tục hoạt động quân sự.

Thực tế, các cuộc không kích vẫn tiếp diễn tại vùng đất do phe nổi dậy kiểm soát ở khu vực Đông Ghouta, bất chấp yêu cầu của HĐBA LHQ về một lệnh ngừng bắn “không trì hoãn” tại Syria. Truyền thông phương Tây cho rằng các cuộc không kích này là do quân đội Chính phủ Syria thực hiện. Theo Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR), chỉ trong sáng ngày 25-2 đã có hai vụ nhằm vào ngoại ô Douma - thị trấn trọng yếu tại Đông Ghouta. Ngoài ra, còn có nhiều cuộc đụng độ giữa lực lượng Chính phủ Syria và các tay súng thuộc nhóm phiến quân Jaish al-Islam tại Đông Ghouta.

Theo Liên Hiệp Quốc, gần 400.000 người vẫn đang ở Đông Ghouta, khu vực đang dưới sự kiểm soát của hai phe Jaysh al-Islam và Ahrar al-Sham trong nhóm Hồi giáo cực đoan Salafist và nhóm Faylaq al-Rahman thuộc tổ chức Quân đội Syria tự do (FSA).

Đông Ghouta là khu vực bao gồm các khu dân cư đô thị và vùng nông thôn, được chỉ định là 1 trong 4 khu vực ngưng leo thang xung đột ở Syria, trong đó quy định dân thường có quyền rời khỏi đây và các đoàn viện trợ nhân đạo được phép vào bên trong. Tuy nhiên, các nhóm chiến binh đã từ chối hạ vũ khí và sự bế tắc đã một lần nữa dẫn tới xung đột lên cao.

LONG TẤN tổng hợp