Lời giải cho bài toán khủng hoảng chính trị ở Syria ?

Mặc dù Syria đã thành lập được chính phủ chuyển tiếp nhưng quốc gia này đang đối mặt với nguy cơ khủng hoảng toàn diện.

Lực lượng nổi dậy Syria ở tỉnh Homs hôm 7-12. Ảnh: REUTERS

Sau khi chính quyền của Tổng thống Syria Bashar Al-Assad bị lật đổ hôm 8-12, một chính quyền chuyển tiếp do ông Mohamed al-Bashir là người đứng đầu được thành lập và có hiệu lực đến ngày 1-3-2025. Tuy nhiên, cả đối nội và đối ngoại của Syria lại rơi vào tình thế khó khăn chưa tìm được lối thoát.

Thực tế, lực lượng đối lập Hayat Tahrir al Sham (HTS) là lực lượng đóng vai trò chính trong liên minh lật đổ chính quyền Syria. HTS hiện là lực lượng dân quân hùng mạnh nhất tại Syria, đã kiểm soát khu vực ly khai Idlib ở phía Tây bắc trong thời gian dài. Tính đến hiện tại, HTS ước tính có khoảng 10.000-30.000 thành viên.

Năm 2016, nhóm này tuyên bố tách khỏi Al Qaeda, nhưng vẫn bị Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) coi là tổ chức khủng bố. Thủ lĩnh của HTS là Ahmed Hussein al-Shar’a, nhân vật bị Washington truy nã với mức tiền thưởng lên tới 10 triệu USD.

Nhà phân tích Michael Clarke cho biết: “HTS được cho là nhóm vũ trang theo chủ nghĩa dân tộc, được cho là sẽ tôn trọng mọi cộng đồng tôn giáo thiểu số. Tham vọng của HTS là muốn thống nhất Syria, trong khi các nhóm khác sẽ hài lòng nếu kiểm soát được một phần lãnh thổ”.

Giới quan sát nhận định, việc HTS muốn thống nhất Syria sẽ gặp nhiều thách thức, vì tại quốc gia này còn quá nhiều tổ chức vũ trang hoạt động. Hiện tại, ngoài Lực lượng Quân đội quốc gia Syria (SNA), tại đây còn có Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) và Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng có nguy cơ trỗi dậy bất cứ lúc nào. Mỗi lực lượng đều chiếm cứ một vùng và muốn mở rộng thêm địa bàn nên giao tranh liên tục diễn ra. Từ đó không chỉ chính trị bất ổn mà cuộc sống người dân lâm vào cảnh khốn cùng.

Kể từ tháng 1 đến nay, IS đã tiến hành gần 700 cuộc tấn công ở Syria, tăng gấp ba lần so với năm ngoái. Ngoài chiến dịch tấn công kéo dài nhiều tháng của IS vào ngành công nghiệp dầu mỏ của Syria, mạng lưới tống tiền khét tiếng của nhóm này cũng đã quay trở lại hoạt động, đem lại nguồn tài chính mới cho tổ chức khủng bố này. Từ đó, việc chống lại tổ chức IS không hề đơn giản và đòi hỏi các hành động có tính kết nối của các quốc gia.

Trong khi đó, Quân đội Mỹ, hiện vẫn còn bố trí 900 binh sĩ tại Syria cũng đã phản ứng đối phó đầu tiên bằng việc tấn công hơn 75 mục tiêu của IS trên khắp miền Trung Syria. Phần lớn IS ở Syria vẫn là một mớ hỗn độn của các lực lượng phe phái, mỗi phe có một động cơ riêng. Gần tám năm qua (kể từ năm 2017), Mỹ hợp tác với Syria đã đẩy mạnh truy quét làm sụp đổ mạng lưới IS ở nước này. 

Tuy nhiên, Syria hiện đang phải đối mặt với khó khăn mang tính sống còn khi nhóm dân quân đối thủ được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, đã chiếm được các thị trấn chiến lược từ SDF và hiện có thể nhắm tới thành phố Kobani mang tính biểu tượng của người Kurd.

Trước đó, ngày 10-12, Mỹ làm trung gian cho một thỏa thuận ngừng bắn giữa hai phe phái đối lập này, nhưng thỏa thuận này rất mong manh.

Mới đây, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan cho biết, nước này sẵn sàng làm trung gian giữa Mỹ và chính quyền chuyển tiếp Syria, đồng thời cho rằng, Syria sẽ không trở thành “đấu trường cho các cuộc xung đột”. Tuy nhiên, động thái này khó có thể tạo được sự đồng thuận từ phía Mỹ.

Hiện tại, các quốc gia liên quan vẫn nỗ lực tìm giải pháp lập lại hòa bình cho Syria nhưng còn quá nhiều mâu thuẫn giữa các bên liên quan nên bài toán khủng hoảng chính trị ở quốc gia này vẫn khó tìm được lời giải.

HN tổng hợp