Mỹ hạ nhiệt căng thẳng với Iran ?

Việc Tổng thống Mỹ Joe Biden cho rút tàu sân bay USS Nimitz ra khỏi vùng Vịnh là tín hiệu khả quan cho thấy nhiều khả năng Mỹ muốn làm dịu căng thẳng với Iran.

Chính quyền Tổng thống Biden đã cho rút tàu sân bay USS Nimitz (ảnh) ra khỏi vùng Vịnh, dấu hiệu cho thấy Mỹ có thể muốn làm dịu căng thẳng với Iran.  Nguồn: SPUTNIK

Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết nhóm tác chiến tàu sân bay USS Nimitz đã được điều động từ Bộ Chỉ huy Trung tâm ở Trung Đông sang khu vực Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Ông Kirby cũng chỉ ra rằng chính quyền mới của Mỹ không nhận thấy việc giữ tàu sân bay này ở đó là cần thiết cho các nhu cầu an ninh của Mỹ. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin “tin rằng chúng tôi có sự hiện diện mạnh mẽ ở Trung Đông đủ để đối phó” với bất kỳ mối đe dọa nào. Đồng thời cho rằng, Mỹ đang lưu tâm đến bức tranh địa chiến lược lớn hơn khi thông qua quyết định di chuyển tàu sân bay này.

Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhiều lần để ngỏ khả năng quay trở lại tham gia thỏa thuận hạt nhân Iran ký năm 2015 với Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức), hay còn gọi chính thức là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) mà cựu Tổng thống Donald Trump đã đơn phương rút khỏi và áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran vào năm 2018. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhấn mạnh Washington sẽ chỉ quay lại thỏa thuận này một khi Tehran khôi phục các cam kết.

Trước đó, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif kêu gọi Liên minh châu Âu (EU) điều phối để cả Mỹ và Iran cùng quay trở lại tuân thủ thỏa thuận, trong bối cảnh bế tắc ngoại giao về việc ai sẽ hành động đầu tiên. Ông Zarif nói quan chức phụ trách chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell cần đóng vai trò trong khả năng điều phối của mình đối với thỏa thuận.

Phát biểu ngày 3-2 trong một cuộc họp nội các, Tổng thống Iran Hassan Rouhani nhấn mạnh: “Không có điều khoản nào của JCPOA sẽ thay đổi. Và không có nước khác nữa tham gia vào JCPOA”. Ông nhấn mạnh đây là một thỏa thuận và các bên cần phải tuân thủ.

Thực tế, cả Mỹ và Iran đều có ý định quay lại đàm phán nhằm khôi phục JCPOA. Tuy nhiên, vấn đề còn lại là ai sẽ chủ động thực hiện trước. Đây cũng là câu chuyện khó giữa hai quốc gia này trong nhiều năm qua.

Trong khi đó, đối thủ khu vực của Iran là Saudi Arabia cũng đã kêu gọi đóng vai trò trong bất kỳ cuộc đàm phán nào trong tương lai về thỏa thuận này.

Tuy nhiên, trong một động thái liên quan được cho là nhạy cảm gần đây là Iran vẫn tiếp tục làm giàu urani vượt mức cho phép vi phạm thỏa thuận hạt nhân với các cường quốc. Theo một báo cáo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Iran đã bắt đầu làm giàu urani bằng 174 máy ly tâm IR-2m tiên tiến thứ hai trong nhà máy ngầm ở Natanz. Trước đó, hồi tháng 12-2020, Iran cũng đã thông báo cho IAEA rằng, họ có kế hoạch lắp đặt thêm 3 tầng IR-2m ở đó. IAEA cũng xác minh, việc lắp đặt tầng thứ 2 trong số 3 tầng (phụ) nói trên của máy ly tâm IR-2m đã gần hoàn thành và việc lắp đặt tầng thứ 3 trong số các tầng này đã bắt đầu. Những động thái này làm nhiều quốc gia hoài nghi Tehran vẫn theo đuổi phát triển vũ khí hạt nhân.

Mặt khác, mới đây Bộ Quốc phòng Iran thông báo nước này đã thử thành công tên lửa đẩy mới có khả năng đưa vệ tinh nặng hơn 220kg lên quỹ đạo. Đây cũng là điều kiện để thúc đẩy phát triển tên lửa đạn đạo của quốc gia Hồi giáo này.

Mỹ và Iran từ lâu đã trở thành thù địch lẫn nhau, với nhiều mâu thuẫn sâu nặng nên rất khó để xích lại gần nhau nếu không được tác động của nhiều quốc gia. Do vậy, vấn đề cốt lõi hiện nay để được Washington và Tehran trở lại bàn đàm phán vẫn là thiện chí của cả hai.

HN tổng hợp