Mỹ - Iran nhùng nhằng chưa chịu nhượng bộ

Iran vẫn cương quyết theo đuổi quan điểm Mỹ phải dỡ bỏ các lệnh trừng phạt trước thì đàm phán nối lại JCPOA mới đạt kết quả, trong khi Wasington thì ngược lại.

Tổng thống Iran Ebrahim Raisi. Ảnh: AFP

Tổng thống Iran Ebrahim Raisi nhấn mạnh chính phủ tiếp tục theo đuổi nỗ lực nhằm đạt mục tiêu các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ khi đề cập thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 giữa Tehran và Nhóm P5+1 (Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc và Đức) hay còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA).

Theo đó, các cuộc đàm phán đã được nối lại tại Vienna (Áo) vào ngày 29-11 vừa qua, sau một thời gian gián đoạn do phía Iran tạm dừng sau cuộc bầu cử vào tháng 6, trong đó ông Raisi đắc cử. Mặc dù các cuộc đàm phán này, Iran chỉ thảo luận với Nhóm P4+1 (Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức), phía Mỹ chỉ gián tiếp tham gia nhưng phía Iran vẫn một mực yêu cầu Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nhằm vào nước này. Do đó, tiến trình đàm phán vẫn chưa mang lại kết quả thỏa đáng nào.

Năm 2015, JCPOA được ký kết, với thỏa thuận Iran không theo đuổi chương trình hạt nhân, ngược lại Mỹ và các quốc gia liên quan sẽ xóa bỏ các lệnh trừng phạt và hỗ trợ Iran phát triển kinh tế. Tuy nhiên, đến năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump đã đơn phương rút Mỹ khỏi JCPOA và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt Iran. Đáp lại, Tehran dần từ bỏ việc thực thi các cam kết trong thỏa thuận kể từ tháng 5-2019 và liên tục làm giàu urani nhằm hướng đến phát triển vũ khí hạt nhân.

Kể từ khi nhậm chức hồi tháng 1-2021 đến nay, Tổng thống Joe Biden cam kết Mỹ sẽ trở lại đàm phán với Iran, nhằm khôi phục thỏa thuận JCPOA. Nhưng thực chất, phía Mỹ vẫn chưa có động thái hạ nhiệt nào dành cho Iran; ngược lại còn gia tăng trừng phạt quốc gia Hồi giáo này.

Mới đây, Bộ Tài chính Mỹ cho biết, Washington đã đưa ra một loạt biện pháp trừng phạt mới đối với 15 cá nhân và 4 thực thể tại Iran, Syria và Uganda. Các biện pháp trừng phạt này nhằm vào lực lượng đặc nhiệm chống khủng bố của Iran, nhân vật Gholamreza Soleimani đứng đầu lực lượng dân quân tình nguyện Basij của Tehran.

Trước động thái trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Saeed Khatibzadeh cho rằng, các biện pháp trừng phạt mới sẽ không mang lại cho Washington lợi thế cũng như “hoàn toàn không thể hiện sự nghiêm túc và thiện chí” trong quan hệ với Tehran.

Đáng quan ngại hơn là biện pháp áp đặt trừng phạt mới của Mỹ diễn ra trong bối cảnh vòng đàm phán nhằm khôi phục JCPOA đang diễn ra và có những tiến triển khá tốt. Các bên liên quan dự kiến sẽ tiếp tục gặp mặt tại Vienna (Áo) nhằm tiếp tục vòng đàm phán. Những động thái trên của Mỹ vô hình trung đã là tảng đá lớn cản đường phục hồi JCPOA.

Thứ trưởng ngoại giao kiêm nhà đàm phán hạt nhân hàng đầu Iran Ali Bagheri Kani cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục con đường ngoại giao và đàm phán tại Vienna trên cơ sở thương thảo và hiểu biết”, đồng thời khẳng định, các đại diện Iran nghiêm túc nhằm đạt được một thỏa thuận tốt đẹp và toàn diện.

Ông Kani cũng kêu gọi Mỹ nên có bước đi đầu tiên nhằm cứu vãn JCPOA bởi Washington là bên chủ động rút khỏi thỏa thuận này. Ông Kani cũng nhấn mạnh những đề nghị mà Iran đã đưa ra với Nhóm P4+1, trong các vòng đàm phán mới đây ở Vienna là “hợp lý và được văn bản hóa”, đó có thể là cơ sở để đàm phán, nhà ngoại giao Iran tin tưởng vào tiến trình đàm phán và lạc quan về triển vọng có thể đạt được.

Nhùng nhằng giữa Mỹ và Iran trong việc ai sẽ nhượng bộ trước đã, đang và sẽ cản trở quá trình cứu vãn JCPOA. Đây là bài toán khó chưa có lời giải nếu Washington và Tehran không nhìn về một hướng.

HN tổng hợp