Mỹ kích hoạt chiến tranh thương mại ?

Nguy cơ một cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và các nước đối tác tiếp tục leo lên một nấc thang mới, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo “sẽ áp thuế tương hỗ” đối với hàng hóa nhập khẩu, ngay sau khi chính quyền Mỹ có động thái tăng thuế nhập khẩu nhôm và thép.

Một loạt nước tuyên bố sẽ có biện pháp đáp trả khi Mỹ áp thuế nhập khẩu nhôm và thép. Ảnh: CNN

Chính quyền Mỹ sẽ sớm áp “thuế tương hỗ” để có thể áp dụng cùng mức thuế mà những nước khác đã áp với nước này. Tuyên bố này đã đẩy căng thẳng thương mại giữa Mỹ và các nước đối tác lên một nấc thang mới, một ngày sau quyết định của chính quyền Mỹ tăng thuế nhập khẩu lên 25% đối với nhôm và 10% đối với thép.

Ngay lập tức phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh tuyên bố: “Trung Quốc kêu gọi Mỹ kiềm chế, không thực hiện các công cụ bảo hộ thương mại, hãy đối mặt với các quy tắc thương mại đa phương và đóng góp vào các quy định thương mại toàn cầu”. Tuy nhiên, phản ứng của Trung Quốc - một trong những nước bị ảnh hưởng nhiều nhất - được cho là kiềm chế, có thể vì Trung Quốc không nằm trong top 10 nước mà Mỹ nhập khẩu thép. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đã cử cố vấn kinh tế hàng đầu Lưu Hạc tới Mỹ từ ngày 27-2 đến 2-3, theo giới phân tích đây là bước đi khôn khéo trên bình diện ngoại giao của Trung Quốc. Một trong những nhiệm vụ to lớn ông Lưu Hạc phải đảm nhận là tránh để xảy ra một cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, vốn không chỉ gây tổn hại tới nền kinh tế của hai nước mà còn đe dọa tới sự ổn định của kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, nhiệm vụ của ông Lưu Hạc trong vấn đề thương mại Mỹ - Trung thời điểm này cực kỳ khó khăn, bởi quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang có dấu hiệu xấu đi. Washington và Bắc Kinh thời gian qua liên tục chỉ trích, thậm chí cáo buộc vi phạm những quy định của nhau. Theo quan điểm của Washington, Bắc Kinh đang theo đuổi các hoạt động thương mại không công bằng, trong đó có việc bắt buộc các công ty của Mỹ phải chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ cho các đối tác liên doanh của Trung Quốc như là điều kiện tiên quyết để nhập cảnh vào thị trường Trung Quốc. Đỉnh điểm là vào ngày 27-2, Bộ Thương mại Mỹ công bố quyết định áp mức thuế cao, lên đến 106,09% đối với lá nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc với lý do mặt hàng này được Bắc Kinh trợ cấp dẫn tới cạnh tranh không công bằng. Trước đó vào tháng 1, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã công bố mức thuế mới đối với pin và module năng lượng mặt trời và máy giặt từ Trung Quốc.

Trung Quốc cũng không ngần ngại đáp trả. Nước này điều tra về xuất khẩu lúa miến của Mỹ, một loại cây trồng được dùng để nuôi gia súc. Các nông dân trồng đậu nành Mỹ e rằng 14 tỉ USD giá trị hàng xuất khẩu của họ tới Trung Quốc có thể gặp khó khăn.

Không riêng Trung Quốc, quyết định của Mỹ  còn có thể gây tác động tới những nước được xem là các đồng minh truyền thống, như Canada, Liên minh châu Âu (EU), Brazil và Hàn Quốc. Canada là nước có thị phần thép nhập khẩu lớn nhất vào Mỹ, chiếm 16% - theo dữ liệu của Bộ Thương mại. Tiếp theo là Brazil và Hàn Quốc. Lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ giảm 5% trong giai đoạn gần đây.

Liên minh châu Âu đã cảnh báo sẽ có biện pháp đáp trả “mạnh mẽ và tương xứng” nhằm bảo vệ những lợi ích của mình. Theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean Claude Juncker, EU không thể khoanh tay đứng nhìn khi lĩnh vực công nghiệp và việc làm của châu Âu bị đe dọa. Còn Bộ trưởng Thương mại Australia Steven Ciobo nói: “Việc áp thuế như thế này không gì khác là bóp méo thương mại và chúng tôi tin rằng rốt cục sẽ dẫn đến mất việc làm. Sau những hành động như thế chúng ta có thể thấy các biện pháp trả đũa của các nền kinh tế lớn. Điều đó chẳng vì lợi ích của ai cả”.

Kể từ khi Tổng thống Donald Trump lên nắm quyền, Bộ Thương mại Mỹ đã tiến hành 102 biện pháp thương mại nhằm chống bán phá giá và trợ giá, gần gấp đôi các hành động mà chính quyền tiền nhiệm áp dụng trong cùng khoảng thời gian.

NGUYỄN TẤN Tổng hợp