Mỹ - Trung thân thiện khi hội đàm ?

Mặc dù chưa thể nói đồng thuận nhưng quan hệ Mỹ - Trung có vẻ “ấm lên” sau cuộc hội đàm trực tuyến giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Tổng thống Joe Biden trao đổi trực tuyến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Nguồn: Reuters

Tại cuộc hội đàm kéo dài hơn 3 giờ hôm 16-11, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã khẳng định Trung Quốc và Mỹ, với tư cách là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới và đều là Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (LHQ), cần tuân thủ 3 nguyên tắc gồm tôn trọng nhau, cùng tồn tại hòa bình, theo đuổi hợp tác cùng có lợi, qua đó giải quyết tốt các vấn đề nội địa trong lúc gánh vác trách nhiệm quốc tế.

Trong khi đó, Tổng thống Biden nhấn mạnh đến sự “cạnh tranh thẳng thắn”, cho rằng trách nhiệm của Mỹ và Trung Quốc là phải đảm bảo sự cạnh tranh này không dẫn tới xung đột, cho dù là trong dự định hay ngoài ý muốn. Theo Tổng thống Mỹ, hai bên “cần thiết lập một số nhận thức chung”, trong đó “đề cập rõ ràng và trung thực về những điểm bất đồng và hợp tác cùng nhau trong các vấn đề cùng có lợi, đặc biệt là trong các vấn đề quan trọng như biến đổi khí hậu”.

Giới quan sát cho rằng, mặc dù lãnh đạo hai nước có những cách diễn đạt khác nhau, nhưng có thể thấy cả Tổng thống Mỹ Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đều thể hiện quan điểm phát triển quan hệ lành mạnh và ổn định để thúc đẩy sự phát triển riêng của hai nước và bảo vệ một môi trường quốc tế hòa bình, ổn định.

Chuyên gia về Trung Quốc Scott Kennedy tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) có trụ sở tại Mỹ nhận định nhìn chung lãnh đạo hai nước đều nỗ lực đạt được mục tiêu của cuộc gặp là tạo ra sự ổn định trong mối quan hệ, thể hiện qua ngôn ngữ thân thiện và việc nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ Mỹ - Trung. Mặc dù cuộc gặp không tạo đột phá trong các vấn đề gai góc nhất giữa Mỹ và Trung Quốc cũng không nằm ngoài dự đoán của giới chuyên gia. Trên thực tế, đây là cơ hội để hai bên bày tỏ quan điểm và duy trì đối thoại, hơn là để giải quyết các vấn đề căng thẳng hay bất đồng.

Còn chuyên gia Scott Moore của Đại học Pennsylvania (Mỹ) nhận định Tổng thống Biden đang đối mặt nhiều thách thức chính trị trong nước khi cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ đến gần. Vì thế, bất cứ động thái nào của ông Biden có xu hướng “nhượng bộ quá mức” đối với Trung Quốc đều có thể trở thành “điểm yếu” để đảng Cộng hòa khai thác và chỉ trích ông không đủ sức giải quyết các thách thức từ phía Trung Quốc.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng chuẩn bị cho sự kiện trọng đại là Đại hội Đảng lần thứ 20 sẽ diễn ra vào năm 2022 nên ông Tâp Cận Bình cũng không muốn đẩy quan hệ Mỹ - Trung tiếp tục lao dốc. Tuy nhiên, ông cũng không hạ thấp uy tín của mình để nhượng bộ Mỹ. Những yếu tố này khiến cả Mỹ lẫn Trung Quốc khó có sự nhượng bộ hay thỏa hiệp trong các cuộc đàm phán.

Truyền thông quốc tế nhận định cuộc gặp thượng đỉnh trực tuyến lần này dù mang tính biểu tượng hay ý nghĩa thực tế thì cũng có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Trong bối cảnh dư luận ngày càng lo lắng về xu hướng quan hệ Mỹ - Trung ngày càng xấu đi, cuộc gặp được tổ chức ít nhất cũng phản ánh mong muốn của cả Washington và Bắc Kinh nhằm quản lý các tranh chấp và hạn chế căng thẳng.

Dù các cuộc trao đổi giữa hai nguyên thủ quốc gia không thể giải quyết được tất cả các mâu thuẫn gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc, song phần nào vẫn giúp ổn định mối quan hệ song phương và ngăn ngừa những hậu quả khó lường trong tương lai gần.

Việc Mỹ - Trung có thể vừa kiểm soát cạnh tranh, vừa hợp tác sẽ mang lại những tín hiệu tích cực hơn, có lợi cho cả hai nước, cho ổn định trật tự quốc tế trong bối cảnh toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng, như biến đổi khí hậu và đại dịch Covid-19.

HN tổng hợp