Myanmar phản đối xây dựng thủy điện Myitsone

Trung Quốc muốn nối lại dự án thủy điện Myitsone gần 4 tỉ USD, nhưng các đảng chính trị ở Kachin (Myanmar) phản đối quyết liệt.

Dự án đập thủy điện Myitsone bị treo từ năm 2011. Ảnh: FACEBOOK

Trong tuyên bố chung công bố ngày 14-1, ba đảng chính trị dân tộc Kachin nói họ đang tìm cách đình chỉ vĩnh viễn dự án đập Myitsone trị giá 3,6 tỉ USD của Trung Quốc. Dự án này từng bị hoãn vào năm 2011 nhưng đã được lên kế hoạch để hoàn thành trong năm nay.

“Đây là mong muốn của người dân. Chúng tôi sẽ không thay đổi quan điểm của mình về đập thủy điện Myitsone và không bao giờ cho phép xây dựng nó”, ông Gumgrawng Awng Hkam, Chủ tịch đảng Dân chủ Kachin, nói với Network Media Group.

Lãnh đạo bang Kachin phản ứng gay gắt sau khi Đại sứ quán Trung Quốc ở Myanmar nói rằng, người dân ở Kachin cũng như các lãnh đạo chính trị và tôn giáo ở đây có “thái độ tích cực” đối với dự án đập Myitsone.

Năm 2005, chính quyền Myanmar đồng ý cho Tập đoàn Đầu tư năng lượng Trung Quốc lên kế hoạch xây dựng đập thủy điện Myitsone. Tuy nhiên tới tháng 9-2011, Tổng thống Thein Sein thông báo đình chỉ dự án với lý do đi ngược lại ý chí của người dân. Quyết định bất ngờ này nhận được sự hoan nghênh của các nhà môi trường, các nhà hoạt động, những người trước đó lo ngại sức nặng của khối nước khổng lồ do con đập tạo ra sẽ kích thích sự đứt gãy địa tầng và gây động đất.

Trong chuyến thăm Kachin hồi tháng 12 năm ngoái, Đại sứ Trung Quốc tại Myanmar Hong Liang nói rằng, dự án Myitsone có ý nghĩa quan trọng đối với cả Trung Quốc và Myanmar, việc trì hoãn dự án này thêm nữa sẽ cản trở mối quan hệ song phương. Ông này cũng nói rằng, Myanmar cần có thêm các đập thủy điện để khắc phục tình trạng thiếu hụt điện phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế. Tuy nhiên, những bình luận này cũng không làm các lãnh đạo ở Kachin thay đổi quan niệm.

Vào tuần trước, trong đoạn clip ghi lại chuyến thăm đập Yeywa, một đập thủy điện khác được Trung Quốc tài trợ trên sông Myitnge, ông Hong nói Myanmar cần thêm đập vì tình trạng thiếu năng lượng đang gây thiệt hại cho nền kinh tế. Thông báo của Đại sứ quán Trung Quốc được đưa ra sau khi Tạp chí The Irrawaddy News đưa tin trong chuyến thăm Myiyktina, thủ phủ bang Kachin, ông Hong tỏ thái độ “hách dịch” với các lãnh đạo địa phương, thúc giục họ ủng hộ dự án đập Myitsone và nói không nên kết giao với các nhà ngoại giao phương Tây.

Truyền thông địa phương dẫn lời Đức cha Hkalam Samson, Chủ tịch Giáo hội Baptist Kachin, một trong 6 lãnh đạo địa phương gặp gỡ ông Hong, cho biết ông vẫn không đổi ý và tiếp tục phản đối dự án đập Myitsone.

Theo thiết kế, đập Myitsone được đặt ở đầu nguồn con sông Irrawaddy huyết mạch của Myanmar. Đây là dự án thủy điện có thể sản sinh ra năng lượng để phục vụ xuất khẩu sang Trung Quốc. Khi đề án đập Myitsone được đưa ra, Trung Quốc cũng vạch kế hoạch xây dựng đường ống năng lượng từ cảng Kyaukpyu tại Vịnh Bengal của Myanmar dẫn đến miền Nam Trung Quốc. Sông Irrawaddy chảy từ sát biên giới Trung Quốc đến biển Andaman. Sự hiện diện ở đây sẽ mang lại cho Trung Quốc một tuyến vận chuyển thương mại đến châu Âu vừa gần hơn, lại rẻ hơn. Nhìn rộng ra, dự án Myitsone sẽ giúp Bắc Kinh đối trọng với lợi thế của Ấn Độ ở khu vực Ấn Độ Dương.

Việc chính quyền của Tổng thống Thein Sein cho ngừng xây dựng con đập có thể coi là cú sốc đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, với người Myanmar, họ xem Myitsone như một chính sách “thân thuộc địa” khác, nhằm mở rộng tầm ảnh hưởng của Trung Quốc với các nước nhỏ hơn, làm thỏa mãn cơn khát tài nguyên của nước này.

Nghi ngờ này là có nguyên nhân: Phần lớn sản lượng của Myitsone được lên kế hoạch xuất sang Trung Quốc, mặc dù chính Myanmar vẫn phải chịu cảnh thiếu điện kéo dài. Con đập cũng để lại hậu họa khôn lường cho người dân nước này. Dự án trải trên một diện tích rộng sẽ vùi lấp nhiều đất canh tác của nông dân và ngư trường của ngư dân.

Theo giới quan sát, việc Myanmar tiếp tục trì hoãn dự án là dấu hiệu cho thấy nước này muốn rời xa Trung Quốc để xích lại gần phương Tây hơn.

NGUYỄN TẤN tổng hợp