Nguy cơ Afghanistan rơi vào nội chiến đẫm máu

Mỹ và NATO bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan đã tạo dư luận trái chiều trong giới quan sát.

Các tay súng Taliban tại tỉnh Farah, Afghanistan. Ảnh: AFP

Chỉ huy Phái bộ hỗ trợ quốc tế ở Afghanistan Austin Scott Miller thông báo, Mỹ và tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã bắt đầu rút quân khỏi nhiều căn cứ tại quốc gia Nam Á này. Liên quân cuối cùng sẽ bàn giao mọi căn cứ quân sự cho các lực lượng an ninh Afghanistan.

Còn Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg tiết lộ, khối này có kế hoạch bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan vào ngày 1-5 tới đây. NATO dự kiến sẽ hoàn tất quá trình rút quân trong vòng vài tháng.

Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden cam kết, toàn bộ binh lính nước này sẽ rời khỏi quốc gia Nam Á vào ngày 11-9, đúng dịp kỷ niệm 20 năm vụ tấn công khủng bố nhằm vào Trung tâm thương mại thế giới ở thành phố New York. Theo các điều khoản của thỏa thuận do chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump ký kết với phong trào vũ trang nổi dậy Taliban ở Doha hồi năm ngoái, Washington sẽ rút hết quân khỏi Afghanistan vào ngày 1-5 để đổi lấy việc Taliban không dung chứa các lực lượng khủng bố, có thể đe dọa an ninh quốc gia Mỹ. Tuy nhiên, tân lãnh đạo Nhà Trắng Biden tuyên bố khó có khả năng đáp ứng thời hạn trên.

Cho dù việc rút hết quân đội Mỹ khỏi Afghanistan diễn ra chậm hơn 4 tháng so với dự kiến nhưng đến thời điểm này gần như Mỹ đã kết thúc nhiệm vụ tại quốc gia Nam Á này. Công việc còn lại chỉ là thu dọn tàn cuộc sau 20 năm tham chiến với nhiều mất mát tại đây. Như vậy, khoảng 2.500-3.500 binh sĩ Mỹ sẽ trở về nhà trước ngày 11-9-2021.

Joe Biden là vị Tổng thống thứ 4 của Mỹ chịu trách nhiệm về sự hiện diện của quân đội Mỹ ở Afghanistan vừa tuyên bố sẽ không chuyển giao trách nhiệm này cho người thứ 5. Như vậy, cuộc chiến kéo dài qua 4 đời Tổng thống Mỹ cuối cùng cũng đi đến hồi kết. Tuy nhiên, ông Biden cũng thừa nhận, sau gần 20 năm, cuộc chiến dài nhất của Mỹ ở nước ngoài đã không thể đưa Afghanistan thành một nền dân chủ ổn định và hiện đại.

Còn nhớ, ngày 11-9-2001, lực lượng khủng bố Al-Qaeda tiến hành tấn công nhằm vào Trung tâm thương mại thế giới ở thành phố New York, làm hàng nghìn người thương vong. Ước thiệt hại hơn 3 nghìn tỉ USD. Vài tuần sau đó, Tổng thống Mỹ khi đó là George W. Bush đã ra lệnh tấn công nhằm vào các nhóm khủng bố và các mục tiêu Taliban ở Afghanistan, với lý do chính quyền Taliban không giao nộp các thủ lĩnh của Al Qaeda - những kẻ đã lên kế hoạch tấn công từ các căn cứ bên trong Afghanistan. Ý định của ông là đưa các thủ lĩnh của Al Qaeda ra trước pháp luật. Kể từ đó đến nay, Mỹ đã lún sâu vào cuộc chiến tại quốc gia này. Cao điểm vào giữa năm 2010, Mỹ đã đưa gần 100.000 binh sĩ tham chiến tại quốc gia Nam Á này. Dù vậy, Taliban vẫn ngày càng mạnh lên và liên tục tiến hành các vụ tấn công đẫm máu hơn vào lực lượng an ninh Afghanistan bất chấp sức mạnh chiến đấu và các cuộc không kích của Mỹ.

Mãi đến tháng 5-2011, Đội đặc nhiệm SEAL của Hải quân Mỹ đã tiêu diệt Osama bin Laden tại một căn cứ ở Abbottabad, Pakistan, nơi trùm khủng bố ẩn náu suốt nhiều năm. Tháng 6 năm đó, Tổng thống Obama tuyên bố sẽ đưa các binh sĩ Mỹ về nhà và chuyển giao trách nhiệm cho lực lượng an ninh Afghanistan vào năm 2014. Thực tế, Mỹ chính thức chấm dứt các chiến dịch chiến đấu lớn tại Afghanistan vào ngày 31-12-2014, và chuyển sang huấn luyện và hỗ trợ cho các lực lượng an ninh Afghanistan.

Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, tổng chi phí quân sự ở Afghanistan 20 năm qua lên tới 822 tỉ USD. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu của Đại học Brown vào năm 2019, dựa theo các dữ liệu chính thức, Mỹ đã chi khoảng 978 tỉ USD (con số này bao gồm cả số tiền phân bổ cho tài khóa 2020) cho cuộc chiến của Mỹ ở Afghanistan. Trong khi đó, một ước tính khác cho rằng, tổng chi phí có thể lên tới 2.000 tỉ USD.

Ngoài chi phí “khủng” về tiền bạc, Mỹ cũng phải trả một cái giá không nhỏ về nhân lực. Kể từ khi cuộc chiến chống Taliban bắt đầu năm 2001, hơn 2.300 binh sĩ Mỹ thiệt mạng và khoảng 20.660 binh sĩ khác bị thương trong thời gian làm nhiệm vụ tại chiến trường quốc gia Nam Á này. Trong khi đó, ước tính thiệt hại của quân đội và cảnh sát Afghanistan lên tới hơn 64.100 người và  gần 111.000 dân thường thương vong.

Giới quan sát nhận định, sau khi Mỹ và NATO rút quân, nhiều khả năng Afghanistan lại rơi vào nội chiến giữa quân chính phủ và Taliban. Vòng xoáy chết chóc, đẫm máu lại sẽ diễn ra và những bất hạnh này lại tiếp tục đổ lên đầu người dân vô tội.

HN tổng hợp