Nhân loại đang bước vào “vòng xoáy tự hủy diệt”

Nhân loại đang đứng trước “vòng xoáy hủy diệt” từ những biến đổi khí hậu do chính mình gây ra.

Ngôi nhà bị hư hại do bão Rai ở Talisay, miền Trung Philippines, ngày 18-12-2021. Ảnh: AP

Báo cáo mới nhất của Văn phòng giảm thiểu rủi ro thiên tai của Liên Hiệp Quốc (UNDRR) cho biết, mỗi năm có từ 350 đến 500 thảm họa quy mô từ vừa đến lớn đã diễn ra trên toàn cầu trong hai thập kỷ qua. Con số này cao gấp 5 lần so với mức trung bình trong 30 năm trước đó. Báo cáo ước tính rằng đến năm 2030, chúng ta sẽ phải trải qua 560 thảm họa trên khắp thế giới mỗi năm, hoặc trung bình 1,5 thảm họa mỗi ngày.

Báo cáo cho thấy, các thảm họa trên khắp thế giới đã gây thiệt hại khoảng 170 tỉ USD mỗi năm trong 10 năm qua. Các quốc gia châu Á - Thái Bình Dương bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với mức sụt giảm 1,6% GDP hàng năm. Điển hình như ở Philippines, mỗi năm có hàng chục cơn bão, thiên tai gây ra và hiện tại hàng triệu người vẫn đang hồi phục sau khi cơn bão Rai tấn công vào tháng 12-2021, khiến hơn 300 người thiệt mạng và hàng trăm nghìn người khác phải di dời, cùng với thiệt hại khoảng 500 triệu USD.

Báo cáo ước tính, sẽ có thêm 37,6 triệu người sống trong điều kiện cực kỳ nghèo đói vào năm 2030 do tác động của biến đổi khí hậu và thiên tai.

Trong khi đó, hầu hết các tổn thất liên quan đến thiên tai không được các công ty bảo hiểm chi trả. Kể từ năm 1980, chỉ có khoảng 40% tổn thất được bảo hiểm trên toàn cầu, nhưng ở các nước đang phát triển, chưa đến 10% những tổn thất như vậy được bảo hiểm.

Tất cả tai họa do thiên tai đã và đang diễn ra đều do biến đổi khí hậu toàn cầu mà nguyên nhân chính là do con người gây ra. Trong đó, hạn hán, nhiệt độ khắc nghiệt và lũ lụt tàn phá sẽ xảy ra thường xuyên hơn trong tương lai. UNDRR cho biết trong một tuyên bố rằng, sự gia tăng mạnh của các thảm họa trên toàn cầu có thể là do “nhận thức sai lầm về rủi ro và hành động thiếu đồng bộ trong đối phó với thiên tai”. Nhiều quyết định về chính sách, tài chính và phát triển đã làm trầm trọng thêm tình trạng dễ bị tổn thương và khiến người dân rơi vào tình cảnh nguy hiểm.

Bà Mami Mizutori, người đứng đầu UNDRR, đơn vị công bố Báo cáo Đánh giá Toàn cầu 2022, cho biết: “Việc nâng cao báo động bằng cách nói ra sự thật không chỉ cần thiết mà còn rất quan trọng. Hành động trước khi một thảm họa tàn phá sẽ ít tốn kém hơn là đợi cho đến khi nó kết thúc để ứng phó”.

Năm nay, Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu do LHQ hậu thuẫn đã cảnh báo rằng các tác động của biến đổi khí hậu, từ nắng nóng đến hạn hán và lũ lụt, sẽ trở nên thường xuyên và khốc liệt hơn, gây tổn hại đến thiên nhiên và con người.

Thế nhưng, UNDRR cho rằng các biện pháp nhằm cắt giảm lượng khí thải đang hun đốt hành tinh và thích ứng với sự nóng lên toàn cầu đều đang bị tụt hậu. Báo cáo mới của UNDRR đã đề cập đến các loại thảm họa khác nhau do thiên tai gây ra, từ lũ lụt, hạn hán và bão cho đến động đất và dịch bệnh.

Theo đó, các thảm họa ngày càng thường xuyên và dữ dội hơn trong 5 năm qua đã giết chết hoặc ảnh hưởng đến nhiều người so với 5 năm trước đó, đồng thời có thể đẩy thêm 100 triệu người vào cảnh đói nghèo vào năm 2030.

Do đó, người đứng đầu UNDRR Mami Mizutori nêu rõ thảm họa hoàn toàn có thể ngăn chặn được nếu các nước đầu tư thời gian và nguồn lực để hiểu và giảm thiểu rủi ro. Theo bà, rõ ràng việc ngăn chặn sẽ ít gây ra thiệt hại hơn là khi thảm họa xảy ra và phải khắc phục.

Mặc dù các nước đã cam kết hạn chế mức tăng nhiệt độ của Trái đất ở ngưỡng 1,5^oC so với thời kỳ tiền công nghiệp theo mục tiêu Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu đề ra, song phần lớn các nước đều không đạt được tiến bộ đáng kể trong vấn đề này. Năm ngoái, lượng khí thải CO2 đã tăng mạnh sau thời gian suy giảm do đại dịch Covid-19 làm gián đoạn nhiều hoạt động xã hội trên toàn cầu.

Giới khoa học nhận định, một giải pháp cấp bách và đồng bộ toàn cầu chống biến đổi khí hậu cần được thực thi nghiêm túc mới hy vọng giúp nhân loại thoát khỏi thảm cảnh thiên tai “hủy diệt” đã bắt đầu lộ diện.

HN tổng hợp