Nhật Bản khó giải bài toán thiếu lao động

Dân số giảm, tỷ lệ người già tăng nhanh đã khiến Nhật Bản đối mặt với việc thiếu lao động nghiêm trọng.

Các cụ ông tham gia giải bóng đá cho người trên 80 tuổi ở Tokyo, hồi tháng 4. Ảnh: ASAHI

Một cuộc khảo sát gần đây của Kyodo News cho thấy, 86% số đô thị trên khắp Nhật Bản đang có nhu cầu phải tăng lao động nước ngoài. Điều này càng khẳng định, tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng đang diễn ra ở các địa phương tại Nhật Bản, giữa bối cảnh nước này đang phải vật lộn với tình trạng dân số giảm.

Viện Nghiên cứu An sinh Xã hội và Dân số Quốc gia cũng dự báo, tổng dân số Nhật Bản sẽ giảm khoảng 30% xuống còn 87 triệu người trong năm 2070, trong khi đó số người từ 65 tuổi trở lên chiếm gần 40%.

Mới đây, một khảo sát được thực hiện tại 47 tỉnh cũng như các thành phố và đô thị của Nhật Bản cho thấy, 84% người đứng đầu chính quyền địa phương cho biết họ “rất lo ngại” rằng cộng đồng của họ (người Nhật) có nguy cơ biến mất vì dân số giảm và tỷ lệ người già càng tăng.

Hồi tháng 4-2023, một viện nghiên cứu, ước tính số người nước ngoài trong tổng dân số Nhật Bản sẽ tăng lên khoảng 10% vào năm 2070, từ mức khoảng 2% vào năm 2020.

Tại 16 tỉnh của Nhật Bản, tỷ lệ lãnh đạo địa phương nhận ra tầm quan trọng của việc tiếp nhận lao động nước ngoài với lý do là thiếu nhân sự cho các ngành công nghiệp cơ bản như nông nghiệp và công nghiệp sản xuất, cũng như nhu cầu lao động cho dịch vụ chăm sóc y tế và điều dưỡng.

Trong khi đó, 63% chính quyền địa phương cho biết họ đang thực hiện các bước để giúp cư dân nước ngoài hòa nhập với cộng đồng của họ, chẳng hạn như cung cấp chương trình giáo dục bằng tiếng Nhật và dịch thông tin Chính phủ sang nhiều ngôn ngữ.

Hiện có tổng cộng 20% chính quyền địa phương tại Nhật Bản cho biết họ đang cung cấp các ưu đãi tài chính cho các công ty thuê lao động nước ngoài và có các chương trình kết nối công việc giữa công dân nước ngoài và doanh nghiệp.

Để đối phó với những thách thức trong việc thu hút lao động nước ngoài, Chính phủ Nhật Bản đã đưa ra các chính sách mới như cho phép những người có mức lương cao nộp đơn xin định cư sau một năm làm việc tại Nhật Bản, cho phép sinh viên tốt nghiệp từ các trường đại học ưu tú được lưu trú thêm hai năm để tìm việc làm.

Đặc biệt, đối với chương trình tuyển dụng thực tập sinh kỹ thuật, chương trình có nhiều lao động nước ngoài nhất và đóng góp lực lượng lao động đáng kể cho các ngành cũng như các khu vực nông thôn đang thiếu hụt lao động, chính phủ đã thúc đẩy chương trình Kỹ năng đặc định 1, chủ yếu hướng tới đối tượng thực tập sinh đã hoàn thành hợp đồng.

Theo chương trình này, các thực tập sinh sau khi hoàn tất hợp đồng lao động với các doanh nghiệp Nhật Bản sẽ được tạo điều kiện ứng tuyển visa Kỹ năng đặc định 1 để được làm việc thêm 5 năm nữa tại Nhật Bản với tư cách là lao động hưởng đầy đủ quyền lợi như các đồng nghiệp Nhật Bản ở cùng vị trí.

Chính phủ Nhật Bản đang dự định sẽ có những điều chỉnh nới lỏng một số quy định như sẽ cho phép thực tập sinh được thay đổi nơi làm việc hoặc giảm bớt các khoản chi phí mà các thực tập sinh phải chi trả.

Mặc dù vậy, Nhật Bản vẫn gặp khó khi tìm nguồn lao động nước ngoài vì yêu cầu khắt khe và đòi hỏi lao động có tay nghề cao. Từ đó, số lao động nước ngoài muốn đến Nhật Bản tìm việc làm phải vướng nhiều rào cản, trong đó có cả học tiếng Nhật. Giới quan sát cho rằng, bài toán thiếu lao động của Nhật Bản vẫn còn loay hoay tìm lời giải.

HN tổng hợp