Nhiều khả năng xảy ra xung đột giữa Israel và Palestine

Việc Israel quyết tâm theo đuổi kế hoạch sáp nhập các khu định cư Do Thái ở Bờ Tây dự kiến thực hiện vào đầu tháng 7 tới đã làm cho tình hình căng thẳng ở Trung Đông càng thêm nóng có thể xảy ra xung đột bất cứ lúc nào.

Người dân tham gia biểu tình phản đối kế hoạch sáp nhập khu Bờ Tây, tại quảng trường Rabin ở Tel Aviv, Israel, ngày 6-6-2020. Ảnh: AFP

Bất chấp nguy cơ bạo lực có thể leo thang trong khu vực và cả những chỉ trích từ trong nước lẫn cộng đồng quốc tế, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vẫn đang xúc tiến đẩy nhanh kế hoạch sáp nhập và áp đặt chủ quyền khu định cư Do Thái ở Bờ Tây, vốn dĩ thuộc vùng lãnh thổ chiếm đóng của Palestine.

Chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu bằng mọi cách tranh thủ sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ Donald Trump khi ông còn đang nắm quyền, bởi kế hoạch sáp nhập này cũng là một nội dung quan trọng trong bản kế hoạch hòa bình mang tên “Thỏa thuận thế kỷ” do Washington khởi xướng. Với ông Netanyahu, việc Mỹ “bật đèn xanh” được xem như “cơ hội lịch sử” để hoàn thành kế hoạch sáp nhập hơn 30% diện tích chiếm đóng ở Bờ Tây, cụ thể là các khu định cư Do Thái và Thung lũng Jorrdan, mà ông coi là ưu tiên tranh cử.

Tuy nhiên, kế hoạch sáp nhập trên của Israel không chỉ gây phản ứng trái chiều dư luận quốc tế mà còn tạo ra làn sóng chống đối ngay trong nước. Mới đây, Tòa án tối cao Israel đã hủy bỏ luật về định cư cho phép Israel chiếm hữu đất đai của người Palestine ở vùng Bờ Tây, vì cho rằng luật này “vi hiến”. Đây được xem như là rào cản lớn đối với kế hoạch tham vọng của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.

Theo đó, luật này được thông qua năm 2017 nhằm mở đường cho Israel hợp pháp hóa khoảng 4.000 nhà định cư xây dựng trên phần đất của người Palestine. Trong quyết định của Hội đồng thẩm phán, Chánh án Esther Hayut khẳng định, luật “vi phạm sự bình đẳng về quyền sở hữu của cư dân Palestine” và “phân biệt đối xử giữa người Israel và người Palestine trong khu vực”.

Điều đáng nói là đối tác trong liên minh cầm quyền mới của ông Netanyahu, đảng Xanh - Trắng cũng phản đối luật này. Lãnh đạo đảng Xanh - Trắng, ông Benny Gantz - người luân phiên giữ chức Thủ tướng cùng ông Netanyahu cho rằng, luật trên “vi hiến và có vấn đề”. Đảng này khẳng định “đảm bảo” phán quyết của Tòa án Tối cao được thực thi.

Phản ứng về động thái trên, đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu ra tuyên bố cho rằng Tòa án Tối cao “đã can thiệp vào luật quan trọng đối với hoạt động định cư và tương lai của hoạt động này”, đồng thời cho biết đảng này sẽ hành động để thông qua một phiên bản mới của luật này.

Trong khi đó, quá trình sáp nhập các khu định cư tại Bờ Tây của Israel tiếp tục vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế. Thủ tướng Palestine Mohammad Shatayyeh tuyên bố, Israel sẽ phải đối mặt với hậu quả nếu kế hoạch sáp nhập các khu Bờ Tây được thực hiện: “Chúng tôi hy vọng rằng Israel sẽ không tiếp tục phớt lờ luật quốc tế và hiểu rõ sức nóng từ cộng đồng quốc tế nếu thực hiện các bước đi đơn phương. Palestine sẽ không cho phép bất ổn xảy ra trong bất cứ hoàn cảnh nào vì vậy sự phản đối của quốc tế với Israel là vô cùng quan trọng và cũng là cách quốc tế ủng hộ Palestine”.

Trong một động thái liên quan, Thủ tướng Palestine Mohammad Shtayyeh cho biết Palestine đã trình nhóm Bộ tứ về hòa bình Trung Đông (gồm Liên Hiệp Quốc (LHQ), Liên minh châu Âu (EU), Nga và Mỹ) một bản đề xuất được cho là đối trọng với kế hoạch hòa bình Trung Đông của Mỹ.

Theo đó, đề xuất của Palestine bao gồm việc thành lập một “Nhà nước Palestine có chủ quyền, độc lập và phi quân sự” với “những thay đổi nhỏ về đường biên giới”. Theo ông, đề xuất này dự báo một số thỏa thuận hoán đổi đất đai giữa hai nhà nước tương lai trên cơ sở đồng thuận.

Đề xuất Palestine hoàn toàn ngược lại với Thỏa thuận Thế kỷ của Tổng thống Mỹ Donald Trump được đưa ra hồi cuối tháng 1 vừa qua và bị dư luận quốc tế phản đối mạnh mẽ.

Giới phân tích nhận định bản đề xuất của Palestine khó thành hiện thực bởi cả thế và lực của quốc gia này trên trường quốc tế yếu hơn rất nhiều so với Israel. Bởi lẽ, Mỹ chắc chắn không đồng tình, còn lại LHQ, EU cũng không mặn mà và khó đảm đương vai trò hòa giải. Duy chỉ có Nga đang nổi lên như là một “ứng cử viên” sáng giá làm trung gian cho các cuộc đàm phán hòa bình Trung Đông khi cả Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đều coi trọng Nga.

Tuy nhiên, đây cũng chỉ là một giả thuyết, còn thực tế Israel tỏ ra đang hành xử theo kiểu “kẻ mạnh” và muốn áp đặt cuộc chơi, trong khi phía Palestine không thể nhân nhượng thêm nữa. Kết quả cuối cùng nhiều khả năng sẽ dẫn đến xung đột ngoài mong đợi.

HN tổng hợp