Ông Trump hạ giọng nhưng Iran chưa đồng thuận

Sau thời gian liên tục gia tăng “khẩu chiến” giữa Mỹ và Iran, mới đây Tổng thống Mỹ Donald Trump lại tuyên bố sẵn sàng gặp nhà lãnh đạo Iran mà không đòi hỏi điều kiện. Động thái này của ông Trump làm giới quan sát bất ngờ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Iran Hassan Rouhani. Nguồn: Getty Images

Ngày 30-7, phát biểu trong cuộc họp báo sau hội đàm với Thủ tướng Italia Giuseppe Conte tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump khẳng định: “Tôi sẵn sàng nếu giới lãnh đạo Iran muốn một cuộc gặp gỡ. Tuy nhiên, tôi không biết liệu họ có sẵn sàng hay chưa. Sẽ là một cuộc gặp mà không có điều kiện tiên quyết. Nếu họ muốn, tôi sẽ thực hiện vào bất cứ lúc nào họ muốn. Đây là một sự kiện không chỉ tốt cho Mỹ, cho Iran, cho chúng ta mà còn cho cả thế giới”.

Như vậy, kể từ năm 1979 sau cuộc Cách mạng Hồi giáo đến nay, Washington đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Tehran, ngoại trừ năm 2013, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã “phá băng” trong quan hệ hai nước khi tiến hành điện đàm với người đồng cấp Hassan Rouhani. Tuyên bố sẽ gặp nhà lãnh đạo Iran không đòi hỏi điều kiện của ông Trump đã mở ra một trang mới ngoại giao giữa hai nước.

Tuy nhiên để tuyên bố trên thành hiện thực không hề dễ dàng bởi giữa Washington và Tehran còn quá nhiều bất đồng.

Còn nhớ, ngày 8-5 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân giữa Iran với Nhóm P5+1 (gồm Nga, Anh, Pháp, Mỹ, Trung Quốc và Đức) được ký kết năm 2015 hay còn gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA). Theo đó, Mỹ sẽ áp đặt trở lại các lệnh trừng phạt Iran. Các biện pháp trừng phạt của Mỹ sẽ chính thức khôi phục từ ngày 6-8 đối với hoạt động thương mại trong lĩnh vực ôtô và kim loại; đến tháng 11 đối với hoạt động xuất khẩu dầu mỏ và giao dịch ngân hàng. Sau đó là những cuộc “khẩu chiến” không nhân nhượng giữa hai phía làm gia tăng căng thẳng và có nhiều nguy cơ dẫn đến chiến tranh nếu các bên liên quan thiếu kiềm chế.

Trong một động thái liên quan, Mỹ cảnh báo, nỗ lực của nhiều nước châu Âu nhằm làm suy yếu biện pháp trừng phạt của Mỹ với Iran sẽ buộc Mỹ phải đưa ra các hành động liên quan. Theo đó, các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Mỹ đã gửi thư đến Đại sứ quán Pháp, Đức, Anh tại Mỹ để cảnh báo bất cứ động thái nào nhằm né tránh hoặc làm suy yếu các biện pháp trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran là điều đặc biệt lo ngại. Nhóm thượng nghị sĩ nhấn mạnh rằng, các biện pháp trừng phạt của Mỹ không chỉ là một sắc lệnh của chính phủ, mà nhiều nội dung trong số đó còn xuất phát từ các luật lệ liên bang do Quốc hội Mỹ thông qua. Nhóm này cho biết thêm, áp đặt trừng phạt đối với Iran là một chính sách lâu dài, đã được cân nhắc kỹ lưỡng của Mỹ và nỗ lực của nhiều nước châu Âu nhằm làm suy yếu những biện pháp này sẽ buộc Mỹ phải đưa ra các hành động liên quan.

Về phía Iran, hiện chưa có dấu hiệu cho thấy Tehran đáp lại tuyên bố sẵn sàng tham gia gặp gỡ  với Mỹ. Trước đó, trong thông báo ngày 30-7, Bộ Ngoại giao Iran đã bác bỏ khả năng đối thoại với Chính phủ Mỹ về các vấn đề song phương. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Qasemi nhấn mạnh, các cuộc đàm phán với Mỹ vào lúc này là không thể bởi vì Mỹ không đáng tin cậy.

Trước đó, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif tuyên bố người dân Iran có thể vượt qua giai đoạn “nguy cấp” hiện tại, bất chấp những biện pháp trừng phạt được sửa đổi của Mỹ. Ông Zarif khẳng định Iran sẽ có thể cải thiện tình hình khi mà “cả thế giới ủng hộ chúng tôi và chúng tôi cần nắm lấy cơ hội này”. Cụ thể, Tehran có thể biến áp lực của Mỹ trở thành động lực để gia tăng sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng không phải dầu mỏ nhằm cho Mỹ thấy rằng cần từ bỏ cách tiếp cận trừng phạt.

Hiện Iran cùng các nước còn lại trong JCPOA đã đạt được một số thỏa thuận nhằm duy trì thỏa thuận hạt nhân này theo hướng có lợi cho Tehran cũng như hạn chế những tác động tiêu cực từ các biện pháp trừng phạt của Mỹ.

Tuy nhiên, giới quan sát nhận định nếu tuyên bố mới nhất của Tổng thống Trump thành hiện thực và được Iran đồng thuận thì đây sẽ là giải pháp thiết thực giúp hạ nhiệt căng thẳng giữa hai nước.

HN tổng hợp