Phát hiện vật chủ dễ lây vi-rút H5N1 sang người

Gia súc nhiễm vi-rút cúm gia cầm độc lực cao H5N1 có thể dễ dàng lây truyền sang người hơn so với vật chủ mang mầm bệnh là gia cầm.

Triệu chứng của cúm gia cầm H5N1 là sốt cao, rét run, ho, đau họng,…

Nhóm nghiên cứu do nhà vi-rút học Yoshihiro Kawaoka - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu tiên tiến, nhiễm khuẩn và phòng ngừa đại dịch Tokyo - dẫn đầu đã công bố phát hiện trên trong ấn bản trực tuyến của tạp chí Nature vào tuần này.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng các thụ thể trong tế bào hô hấp của con người để thí nghiệm phản ứng với vi-rút H5N1 từ 2 vật chủ mang mầm bệnh này là bò và gia cầm. Qua đó, họ nhận thấy vi-rút trên bò bám dính mạnh hơn so với vi-rút có nguồn gốc từ gia cầm, khiến chủng cúm này dễ lây lan hơn.

Các nhà nghiên cứu cũng xác nhận rằng vi-rút có nguồn gốc từ bò có khả năng gây bệnh cao đối với chuột và chồn sương. Khi chồn sương và chuột nhiễm vi-rút H5N1 có nguồn gốc từ bò, vi-rút này sẽ nhân lên khắp cơ thể - bao gồm cả não và cơ, đồng thời có độc lực cao.

Nhà vi-rút học Kawaoka cho biết thêm có ý kiến cho rằng bản chất của vi-rút có thể đã biến đổi. Không loại trừ khả năng vi-rút này có thể lây truyền từ người sang người trong tương lai.

H5N1 là một loại vi-rút cúm A có khả năng gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở gia cầm. Dịch bệnh cúm gia cầm bùng phát trên toàn cầu bắt đầu từ những năm 2000, khiến gà chết hàng loạt ở nhiều khu vực.

Theo nhật báo Mainichi Shimbun, một loạt trường hợp mắc bệnh ở nhiều loài động vật có vú đã được phát hiện kể từ năm 2020. Đáng chú ý, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tiếp nhận báo cáo 28 trường hợp nhiễm cúm A/H5N1 trên người, nhưng chưa ghi nhận ca bệnh nào lây truyền từ người sang người.

Khi nhiễm cúm A/H5N1, các triệu chứng thường gặp nhất bao gồm sốt cao trên 380C, ho, đau rát họng, đau cơ, đau ngực... Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể diễn tiến nhanh, gây các biến chứng hô hấp nguy hiểm (như Hội chứng rối loạn hô hấp cấp tính - khó thở, thở gấp, viêm phổi) hoặc gây ra những tác động thần kinh như co giật, xuất hiện các trạng thái tâm thần bất thường.

Trong diễn biến mới, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) kêu gọi các quốc gia tăng cường giám sát, chia sẻ thông tin và nghiên cứu nhằm ngăn chặn nguy cơ bùng phát đại dịch cúm gia cầm H5N1.

Lời kêu gọi trên được đưa ra sau khi Mỹ đã báo cáo trường hợp thứ 4 nhiễm vi-rút cúm gia cầm H5N1 ở người sau khi tiếp xúc với bò sữa bị nhiễm bệnh, trong khi Campuchia báo cáo 2 trường hợp ở trẻ em lây nhiễm sau khi tiếp xúc với gà chết.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Ghebreyesus cho biết hiện chưa có trường hợp lây truyền vi-rút H5N1 từ người sang người nào được báo cáo, do đó WHO vẫn đánh giá rủi ro đối với công chúng nói chung là thấp.

Tuy nhiên, theo ông Tedros, do khả năng đánh giá và quản lý rủi ro đó của WHO vẫn còn kém hiệu quả nên tất cả các quốc gia vẫn cần tăng cường giám sát và báo cáo các ca cúm ở động vật và người, đồng thời chia sẻ mẫu và giải trình tự gen.

“Khả năng đánh giá và quản lý rủi ro của chúng tôi bị ảnh hưởng do hoạt động giám sát còn hạn chế đối với vi-rút cúm ở động vật trên toàn cầu. Hiểu được cách thức các loại vi-rút này lây lan và thay đổi ở động vật là điều cần thiết để xác định nguy cơ bùng phát ở người hoặc khả năng xảy ra đại dịch”, ông Tedros nói.

NGUYỄN TẤN tổng hợp