Quan hệ Mỹ - Trung càng xấu hơn sau đàm phán

Đàm phán Mỹ - Trung thất bại đã khiến quan hệ hai nước càng xấu thêm. Đây là tác nhân dẫn đến nguy cơ Washington và Bắc Kinh sẽ ra đòn đối phó lẫn nhau.

Đàm phán cấp cao Mỹ - Trung kết thúc mà không đạt được sự đồng thuận nào.   Ảnh: VCG

Đúng như dự đoán của giới phân tích, cuộc họp quan trọng giữa Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman đã với phái đoàn Trung Quốc do Thứ trưởng Ngoại giao Tạ Phong dẫn đầu diễn ra tại Thiên Tân (Trung Quốc) hôm 26-7 đã kết thúc mà không đạt được bất kỳ đồng thuận cụ thể nào. Điều này đồng nghĩa sẽ không có cuộc họp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong tương lai gần.

Sở dĩ đàm phán giữa Mỹ - Trung thất bại là vì mỗi bên theo đuổi các mục đích riêng vì quyền lợi quốc gia họ mà chưa hướng đến tầm nhìn chung mang tính chiến lược toàn cầu của hai cường quốc.

Trung Quốc dường như đã khép lại cánh cửa trước ý tưởng Trung - Mỹ có thể hợp tác ở một giai đoạn nào đó và tiếp tục đối đầu ở một giai đoạn khác. Cho nên thay vì đàm phán bằng thiện chí Bắc Kinh lại chỉ trích nhằm vào Mỹ.

Trả lời phỏng vấn báo chí sau các cuộc gặp, bà Sherman cho biết: “Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc rất phức tạp, do đó chính sách của chúng tôi cũng phức tạp. Tôi tin rằng quan hệ giữa hai bên có thể chấp nhận được những sắc thái trái ngược”. Nhiều vấn đề trong số đó rất nhạy cảm, chẳng hạn như vấn đề Tân Cương, Hong Kong. Bà Sherman cũng nhắc đến vấn đề Đài Loan, hoạt động quân sự của nước này ở Biển Đông và cáo buộc của Mỹ cho rằng Trung Quốc đứng sau một loạt vụ tấn công mạng nhằm vào hệ thống email của Microsoft.

Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Tạ Phong cho rằng, chính sách của chính quyền Biden chẳng qua là một “nỗ lực che đậy mỏng manh để kiềm chế, đàn áp Trung Quốc” và “Mỹ dường như đang thực hiện một chiến dịch có sự tham gia của chính phủ và toàn xã hội để hạ gục Trung Quốc”. Ông Tạ Phong cho rằng quan hệ song phương sa lầy và gặp hậu quả nghiêm trọng vì lý do cơ bản là một số người ở Mỹ coi Trung Quốc là “kẻ thù tưởng tượng”.

Vấn đề cũng không khác đi tại cuộc gặp thứ 2 giữa bà Sherman với Ngoại trưởng Vương Nghị. Tại đây, hai bên thảo luận về các vấn đề khu vực và vấn đề toàn cầu mà Mỹ và Trung Quốc có thể hợp tác với nhau, trong đó có chương trình hạt nhân Triều Tiên và không phổ biến vũ khí hạt nhân. Tuy vậy, nhà ngoại giao Mỹ tỏ ra thận trọng khi nói đến khả năng đạt được bất cứ tiến bộ cụ thể nào, đồng thời lưu ý bà không kỳ vọng các cuộc đàm phán sẽ đạt được kết quả ngay lập tức.

Drew Thompson, cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, mục đích cơ bản phía sau chuyến thăm Trung Quốc của bà Sherman dường như là để đảm bảo rằng, sự khác biệt lớn giữa hai nước sẽ không leo thang thành cuộc đối đầu nguy hiểm. Còn Trung Quốc đang thực hiện cách tiếp cận tối đa hóa đối với quan hệ Mỹ - Trung, khi đưa ra một loạt yêu sách, đồng thời yêu cầu Washington phải đảo ngược các chính sách và hành động của mình.

Những tuyên bố cứng rắn sau các cuộc gặp giữa bà Sherman với ông Vương và Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Tạ Phong đã phản ánh giọng điệu hai bên đặt ra ở Alaska hồi tháng 3, khi các cuộc đàm phán ngoại giao cấp cao đầu tiên dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden bị lu mờ vì các lời chỉ trích gay gắt công khai từ cả hai phía.

Căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc đã leo thang trong những năm gần đây, với nhiều vấn đề lớn như: Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung,  nguồn gốc dịch Covid-19 xuất phát từ Trung Quốc, chủ quyền Đài Loan, việc Trung Quốc lấn chiếm Biển Đông và biển Hoa Đông và cáo buộc các vụ tấn công mạng nhằm vào nhau giữa hai bên.

Theo nhà nghiên cứu Eric Sayers thuộc Viện Doanh nghiệp Mỹ, cuộc gặp cấp thứ trưởng ở Thiên Tân phơi bày việc Mỹ và Trung Quốc vẫn còn khác biệt quá lớn về cách nhìn nhận giá trị và vai trò của sự gắn kết ngoại giao. Hai nước hiện dường như cũng không nhìn thấy nhiều lợi ích của việc tăng cường hợp tác song phương hơn nữa. Do đó, giải pháp để tháo gỡ thế bế tắc khó có thể xảy ra trong tương lai gần.

HN tổng hợp