Sông băng trên thế giới tan nhanh chưa từng có

Tình trạng tan băng chưa từng có do khủng hoảng khí hậu đang gây nên mối đe dọa nghiêm trọng cho hệ sinh thái, nông nghiệp và nguồn nước toàn cầu.

Một khu vực sông băng tại Alaska (Mỹ). Ảnh: ALASKA.ORG

Tốc độ băng tan đang gia tăng nhanh chóng. Trong vòng hơn một thập kỷ qua, lượng băng mất đi cao hơn 1/3 so với giai đoạn 2000 - 2011. Theo đánh giá toàn cầu đầu tiên thuộc loại này được công bố trên tạp chí Nature, nhóm nghiên cứu quốc tế phát hiện ra rằng trong giai đoạn năm 2012 - 2023, lượng băng mất đi đã tăng 36% so với thập kỷ trước đó (2000 - 2011). Trung bình mỗi năm, khoảng 273 tỉ tấn băng đã tan chảy - tương đương với lượng nước mà toàn bộ dân số thế giới tiêu thụ trong 30 năm.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng tốc độ tan chảy này có thể còn nhanh hơn dự báo trong những năm tới và đẩy mực nước biển dâng cao hơn. Tuy nhiên, mức độ mất băng có sự khác biệt lớn giữa các khu vực, như Nam Cực mất khoảng 2% lượng băng, còn dãy Alps ở châu Âu mất đến 40% lượng băng. Trung Âu đã mất tới 39% khối lượng băng chỉ trong hơn 20 năm. Tại một số khu vực, tốc độ băng tan thậm chí còn nghiêm trọng hơn.

Từ năm 1900 đến nay, mực nước biển toàn cầu đã dâng hơn 20cm, trong đó khoảng một nửa diễn ra chỉ từ đầu những năm 1990. Và nếu không có hành động quyết liệt, tốc độ gia tăng sẽ ngày càng nhanh hơn trong những thập kỷ tới.

Tốc độ tan chảy sông băng hiện nay đang đe dọa đến nguồn lương thực và nước sinh hoạt của khoảng 2 tỉ người trên toàn thế giới, đặc biệt tại các khu vực miền núi và phụ thuộc vào băng tuyết.

Theo báo cáo phát triển tài nguyên nước thế giới 2025 của UNESCO, khoảng 2/3 diện tích nông nghiệp sử dụng tưới tiêu toàn cầu có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng giảm tuyết rơi và sông băng rút đi tại các khu vực núi cao. Hơn 1 tỉ người hiện đang sinh sống tại các vùng núi, trong đó có tới một nửa tại các nước đang phát triển đang phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực, và xu hướng này sẽ ngày càng trầm trọng hơn.

Ông Abou Amani, Giám đốc khoa học nước của UNESCO, cảnh báo việc mất đi lớp băng phản xạ ánh sáng Mặt trời sẽ khiến mặt đất hấp thụ nhiệt nhiều hơn, tác động tiêu cực đến hệ thống khí hậu toàn cầu. Ngoài ra, sự tan chảy nhanh của các sông băng cũng làm gia tăng nguy cơ lở tuyết, lũ đột ngột tại các thung lũng, cũng như giải phóng khí methane từ tầng đất đóng băng vĩnh cửu.

Ông Alex Brisbourne, chuyên gia tại Cơ quan Khảo sát Nam Cực Anh, nhấn mạnh: “Sông băng núi là những hồ chứa nước ngọt lớn nhất trên Trái Đất. Nước tan từ băng vào mùa hè là nguồn sống của hàng tỉ người và phục vụ cho sản xuất nông nghiệp quy mô lớn”.

Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cũng xác nhận tốc độ tan băng hiện nay là tồi tệ nhất từng được ghi nhận. Một nghiên cứu khác công bố trên tạp chí Nature tháng trước dự báo nếu hiện tượng nóng lên toàn cầu không được ngăn chặn, một nửa khối lượng sông băng trên toàn thế giới có thể biến mất vào cuối thế kỷ này.

NGUYỄN TẤN tổng hợp