Syria tố cáo Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ vi phạm chủ quyền

Việc Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ tổ chức tuần tra chung ở khu vực phía Đông Bắc Syria nhằm mở rộng “vành đai an toàn” được cho là một hành vi xâm phạm chủ quyền quốc gia Trung Đông này.

Lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Daily Beast

 Bộ Ngoại giao Syria đã cực lực phản đối việc Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ tuần tra chung tại khu vực phía Đông Bắc nước này, đồng thời gọi động thái trên là một hành vi thô bạo nhằm can thiệp vào cuộc khủng hoảng ở Syia. Damascus cũng lên án và cáo buộc Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đã vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế, chủ quyền và sự thống nhất lãnh thổ của Syria.

Trước đó, ngày 8-9, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đã hoàn thành cuộc tuần tra chung đầu tiên tại khu vực phi quân sự ở Đông Bắc Syria. Cuộc tuần tra này kéo dài khoảng 2 tiếng 20 phút. Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết cuộc tuần tra này liên quan đến các máy bay không người lái và các phương tiện vũ trang.

Hiện quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đã nhất trí hai bên sẽ thiết lập một trung tâm hành động chung ở Syria. Trung tâm này đã được 2 nước thành lập nhằm thực hiện kế hoạch thiết lập một vùng đệm ở phía Bắc Syria, khu vực mà những người tị nạn Syria có thể quay trở về từ Thổ Nhĩ Kỳ và biến nơi này trở thành một “vành đai an toàn” ở biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Hiện “vùng an toàn” này nằm dọc khu vực biên giới Đông Bắc Syria, đang do các lực lượng người Kurd Syria kiểm soát.

Hiện Thổ Nhĩ Kỳ có 3,6 triệu người Syria tị nạn trú ngụ và đang chiếm giữ lãnh thổ Tây Bắc Syria, muốn mở rộng hiện diện quân sự tại phía Đông Bắc Syria để đẩy lùi các tay súng người Kurd Syria khỏi khu vực biên giới và tạo điều kiện cho việc hồi hương người tị nạn Syria.

Việc tuần tra chung Mỹ - Thổ đánh dấu bước tiến hợp tác mới nhất giữa các đồng minh tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ ở phía Đông con sông Euphrates, bất chấp những phản đối và chỉ trích vi phạm chủ quyền từ Chính phủ Syria.

Trong một động thái liên quan, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã lên kế hoạch gặp người đồng cấp Mỹ Donald Trump tại Liên Hiệp Quốc vào cuối tháng này để thảo luận về hợp tác quân sự tại phía Bắc Syria, nơi Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch tái định cư 1 triệu người tị nạn Syria. Đây cũng là một dự án đòi hỏi sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế để xây dựng các ngôi nhà mới cho người tị nạn Syria.

Tuy nhiên, giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ hiện cũng còn những bất đồng về mặt quan điểm. Ông Erdogan cho biết, Thổ Nhĩ Kỳ không thể chấp nhận việc Mỹ huấn luyện quân sự cho các tay súng Các đơn vị Bảo vệ Nhân dân người Kurd (YPG). YPG là đồng minh quan trọng của Washington trên thực địa trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Syria nhưng bị Thổ Nhĩ Kỳ liệt vào danh sách tổ chức khủng bố.

Mặt khác, trên thực tế mỗi bước đi tại Syria, cả Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đều để lộ những bất đồng cơ bản về quan điểm. Ông Erdogan thừa nhận: “Chúng tôi đang thấy, ở mọi bước đi, những gì chúng tôi muốn và Mỹ muốn đều không giống nhau. Mục đích của chúng tôi là tiêu diệt tổ chức khủng bố trong khu vực, trong khi Mỹ lại muốn dàn xếp giữa chúng tôi và tổ chức khủng bố. Có vẻ đồng minh Mỹ của chúng tôi đang muốn tìm kiếm một khu vực an toàn cho tổ chức khủng bố thay vì chúng tôi”. Không chỉ tranh cãi “kịch liệt” về kích cỡ vùng an toàn, Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đến nay vẫn chưa thống nhất được ai sẽ là bên quản lý và giám sát vùng an toàn sau này.

Mục đích trước mắt của Mỹ về vùng an toàn này chỉ là để ngăn chặn 1 cuộc tấn công lớn của Ankara dự định tiến hành nhằm vào người Kurd, Syria. Theo phía Mỹ, vùng an toàn sẽ giải quyết mối quan ngại của Thổ Nhĩ Kỳ về an ninh, song vẫn cho phép liên minh quân sự quốc tế và người Kurd Syria tập trung vào mục tiêu đánh bại IS.

Giới phân tích nhận định, Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ hiện chỉ “bằng mặt nhưng không bằng lòng” trong vấn đề Syria. Do đó, việc hai bên hợp tác xây dựng một “vành đai an toàn” tại Syria để giải quyết vấn đề người tị nạn sẽ vấp phải những khó khăn lớn hơn vì những mục đích khác nhau. Mặt khác, hiện Syria, nước chủ nhà cũng không đồng thuận sự hiện diện của quân đội NATO, Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ tại đất nước này. Đây sẽ là rào cản lớn ngăn chặn dự định trên thành hiện thực.

HN tổng hợp