Thỏa thuận hạt nhân với Iran đi vào ngõ cụt

Việc Iran bất ngờ không kích Israel không chỉ dấy lên quan ngại xung đột ở Trung Đông sẽ lan rộng mà còn làm thỏa thuận hạt nhân giữa nước này với phương Tây càng thêm bế tắc.

Phái đoàn Pháp và Iran tại cuộc hội đàm song phương ở New York. Ảnh: BFMTV

Mới đây, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố, Tehran sẵn sàng chấm dứt bế tắc với phương Tây về vấn đề hạt nhân. Ông Pezeshkian nêu rõ Iran sẵn sàng hợp tác với các bên tham gia thỏa thuận hạt nhân năm 2015, được ký giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm 5 nước Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và Đức) còn gọi là Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA). Nếu các cam kết của thỏa thuận được thực hiện đầy đủ và thiện chí, việc đối thoại về các vấn đề khác có thể được tiến hành.

Ông Pezeshkian nêu rõ: “Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với các bên tham gia thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Nếu các cam kết của thỏa thuận được thực hiện đầy đủ và thiện chí, việc đối thoại về các vấn đề khác có thể được tiến hành”.

Trong phát biểu của mình, Tổng thống Pezeshkian cũng nhấn mạnh cộng đồng quốc tế cần ngay lập tức thúc đẩy để đảm bảo đạt được lệnh ngừng bắn vĩnh viễn ở Dải Gaza và chấm dứt các hành động làm gia tăng căng thẳng của Israel ở Lebanon trước khi xung đột lan ra khắp khu vực và thế giới. Ông cũng khẳng định Iran tìm kiếm hòa bình cho tất cả mọi người và không có ý định xung đột với bất kỳ quốc gia nào.

Trong khi đó, Tổng giám đốc Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi đánh giá cao phía Iran đã thiện chí hơn trong việc hợp tác với cơ quan này sau các cuộc đàm phán ở New York, đồng thời hy vọng sẽ đến Tehran trong tháng này để thúc đẩy nối lại đàm phán.

JCPOA được ký năm 2015 giữa Iran với nhóm P5+1 với điều kiện Tehran cam kết không theo đuổi chương trình phát triển vũ khí hạt nhân đổi lại LHQ và các quốc gia liên quan xóa bỏ lệnh trừng phạt nhằm vào nước này. Mặt khác, LHQ sẽ hỗ trợ Iran phát triển kinh tế, khôi phục đất nước. Tuy nhiên, chỉ 3 năm sau, Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã rút khỏi JCPOA và áp dụng các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran, với lý do Tehran không tuân thủ các điều khoản trong JCPOA.

Sau đó, nhóm P4+1 đã nỗ lực đàm phán với Iran nhằm khôi phục lại JCPOA nhưng kết quả chưa như mong đợi. Cùng thời gian này, nhiều cuộc đàm phán gián tiếp giữa Mỹ và Iran cũng với mục đích trên nhưng đến nay mọi việc vẫn bị đình trệ. Iran chưa rút khỏi thỏa thuận nhưng đã thu hẹp việc thực hiện các cam kết để phản đối các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với nước này.

Trong một động thái liên quan, mới đây Ngoại trưởng Iran Hossein Amir Abdollahian cho hay Tehran ủng hộ vai trò mang tính xây dựng của Nhật Bản, nhấn mạnh bất kỳ sáng kiến nào từ Nhật Bản phù hợp với “lợi ích của Iran” đều sẽ được nước này đánh giá tích cực.

Tuy nhiên,Tổng thống Iran Pezeshkian cho rằng việc Israel ám sát thủ lĩnh Nasrallah chứng minh rằng cam kết của Mỹ và châu Âu về lệnh ngừng bắn để đổi lấy việc Iran không đáp trả vụ ám sát thủ lĩnh Hamas là dối trá. Tiếp sau đó là vụ trả đũa của quốc gia này bằng việc phóng hơn 200 tên lửa đạn đạo nhằm vào lãnh thổ Israel đã khiến xung đột ở Trung Đông gia tăng.

Giới quan sát cho rằng, động thái thù địch giữa các bên liên quan đã khiến đàm phán JCPOA ngày càng đi vào ngõ cụt.

HN tổng hợp