Thời tiết cực đoan đe dọa an ninh lương thực

Sự xuất hiện của hiện tượng thời tiết El Nino với điển hình là nhiệt độ tăng cao có thể đe dọa sản lượng nông nghiệp ở nhiều khu vực trên thế giới.

Một gia đình Ấn Độ nghỉ ngơi bên ngoài căn lều để tránh nóng. Ảnh: AP

Tổng thống Nigeria mới đây đã ban bố tình trạng khẩn cấp về an ninh lương thực để huy động mọi nguồn lực sẵn có để giảm thiểu tác động của cuộc khủng hoảng.

Nigeria đang vật lộn với một loạt thách thức trong lĩnh vực nông nghiệp, gồm xung đột giữa nông dân và người nuôi gia súc, tác động của biến đổi khí hậu, nguy cơ gia tăng côn trùng và sâu bệnh.

Còn tại Thái Lan, dự báo lượng mưa sẽ giảm 5% trong năm nay và tình trạng này có thể kéo dài đến giữa năm 2024. Thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra cho nông nghiệp và cây trồng của Thái Lan ước tính từ 10 tỉ đến 30 tỉ baht.

Sản lượng gạo dự đoán sẽ giảm khoảng 33,2 triệu tấn so với năm trước và hạn hán có thể tác động kéo dài đến sản xuất lúa gạo trong nửa cuối năm sau. Bộ Nông nghiệp quốc gia Thái Lan đã yêu cầu nông dân không trồng lúa trái vụ để dành nước cho các loại cây trồng khác, cũng như cho các ngành công nghiệp và du lịch.

Sản lượng dự kiến giảm từ 34,98 triệu tấn xuống chỉ còn 31,7 triệu tấn do khan hiếm giống, bệnh khảm lá và hạn hán. Khó khăn trong việc tìm nguồn cây giống để trồng trọt cũng sẽ ảnh hưởng đến năng suất.

Tình trạng khô hạn gay gắt, thiếu nước tưới tiêu đang ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây sầu riêng, dẫn đến trái nhỏ. Vụ thu hoạch dứa cũng có thể giảm 20% sản lượng.

Việc thiếu mưa trong tháng 5 và tháng 6 vừa qua đã ảnh hưởng lớn đến sản lượng mía niên vụ 2023-2024. Đánh giá sơ bộ cho thấy sản lượng mía đường sẽ giảm khoảng 70-80 triệu tấn.

Không chỉ cây nông nghiệp, mà thủy - hải sản cũng chịu tác động của biến đổi khí hậu. Xuất khẩu tôm sẽ giảm do hạn hán và nguy cơ dịch bệnh ở tôm do nắng nóng. Người nuôi đang giảm diện tích nuôi và trữ lượng tôm, đồng thời trì hoãn quá trình sinh sản của tôm, dẫn đến sản lượng giảm 10-15%.

Trong khi đó, El Nino cũng khiến nhiệt độ nước biển cao hơn, làm giảm sản lượng đánh bắt cá ngừ. Nguồn cung thị trường sẽ giảm và giá dự kiến sẽ tăng.

Tại Ấn Độ, nắng nóng và mưa lũ đã gây nên tình trạng mất mùa. Cà chua vì thế đang dần “biến mất” trên bàn ăn của người Ấn Độ. Mùa hè năm nay, Ấn Độ ghi nhận lượng mưa lớn chưa từng có và những đợt nắng nóng gay gắt. Theo Hiệp hội những người trồng rau Ấn Độ, nắng nóng tác động đến sự phát triển của cây cà chua, khiến năng suất năm nay giảm 70%. Trong số cà chua được thu hoạch, hơn 90% bị nhiễm vi-rút từ hạt, khiến nguồn cung càng bị ảnh hưởng.

Sự quay trở lại của hiện tượng El Nino làm thay đổi nhiệt độ và lượng mưa đang là mối quan tâm của người nông dân khắp nơi trên thế giới.

Một hướng đi đang được những người nông dân ở Canada tính đến, đó là thay đổi loại cây trồng và kế hoạch canh tác để phù hợp với khí hậu ngày càng khô nóng.

Anh Ian Chitwood - Nông dân Canada nói: “Biến đổi khí hậu đặt ra những thách thức. Một số cây trồng sẽ tốt hơn, một số sẽ cho năng suất kém đi. Về cây cải dầu, nếu chúng ta có thể tìm ra cách điều chỉnh nhiệt độ và chuyển sang các giống cây có khả năng chịu hạn, có thể chịu được điều kiện nhiều khả năng sẽ ngày càng khô hơn, tôi nghĩ điều đó sẽ có lợi cho mọi người”.

PGS. Zhang Chuanhong - Đại học Nông nghiệp Trung Quốc: “Tôi nghĩ có nhiều cách để chủ động giảm thiểu tác động của thời tiết khắc nghiệt đối với cây trồng. Một là cải thiện cơ sở hạ tầng, thứ hai là đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển, nghiên cứu và sử dụng các giống cây trồng có thể thích nghi với các điều kiện khí hậu khác nhau. Thứ ba là sử dụng dự báo thời tiết chặt chẽ hơn, đa dạng hóa mô hình trồng trọt của người nông dân”.

Khi biến đổi khí hậu đặt ra những thách thức lớn hơn bao giờ hết cho ngành nông nghiệp, ứng dụng công nghệ để vừa tiết kiệm tài nguyên, vừa tăng năng suất đang là giải pháp hàng đầu giúp người nông dân thích ứng.

NGUYỄN TẤN tổng hợp