Tìm cách xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine

Xung đột Nga - Ukraine đang làm trầm trọng khủng hoảng lương thực toàn cầu, ảnh hưởng tới nhiều quốc gia, dù giàu hay nghèo.

Thu hoạch lúa mì gần làng Krasne ở tỉnh Chernihiv Oblast, cách Kiev 120km về phía Bắc, tháng 7-2019. Ảnh: KyivPost

Việc Ukraine ngừng xuất khẩu sau khi xung đột nổ ra đã đẩy chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông Lương Liên Hiệp Quốc (FAO) trong tháng 3 lên mức cao nhất kể từ khi dữ liệu này được tổng hợp vào năm 1990.

Tại châu Âu, chỉ số giá tiêu dùng thực phẩm đã tăng mạnh ở tất cả các nền kinh tế lớn, trong khi tại Mỹ, chỉ số giá tiêu dùng cũng tăng hơn 14 điểm phần trăm kể từ tháng 1-2020. Ở các thị trường đang phát triển và mới nổi, tình hình thậm chí còn gay gắt hơn, khiến người tiêu dùng phải đối mặt với giá thực phẩm thiết yếu tăng cao hơn nhiều. Minh chứng rõ nhất là Lebanon, vốn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu lương thực, trong đó hầu hết lúa mì từ Ukraine, đã chứng kiến chỉ số giá tiêu dùng tăng hơn 3 nghìn điểm phần trăm kể từ năm 2020.

Với việc giá lương thực tăng vọt, ngày càng có nhiều quốc gia sản xuất chủ chốt hạn chế xuất khẩu để ổn định giá cả và bảo vệ thị trường trong nước. Theo dữ liệu của Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế (IFPRI), hơn 20 quốc gia trên thế giới đã áp đặt các hạn chế đối với xuất khẩu thực phẩm, bao gồm giấy phép xuất khẩu và thuế cũng như các lệnh cấm hoàn toàn.

Trong chuyến thăm Thụy Điển mới đây, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres kêu gọi một hành động nhanh chóng và kiên quyết trên quy mô toàn cầu nhằm thiết lập một “hành lang xanh” cho xuất khẩu ngũ cốc của của Ukraine, cũng như đảm bảo nguồn cung lương thực.

“Chúng tôi đang tham gia vào một cuộc đối thoại nghiêm túc, được chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt kỹ thuật, với tất cả các bên liên quan để tìm ra một thỏa thuận toàn diện cho phép Ukraine có thể xuất khẩu ngũ cốc một cách an toàn, mà không làm suy yếu an ninh của đất nước thông qua Biển Đen, cũng như để thế giới có thể tiếp cận mà không bị cản trở đối với phân bón và thực phẩm của Nga”.

Trong khi đó, Tổng thống Senegal Marky Sall đang dẫn đầu một phái đoàn Liên minh châu Phi tới Nga nhằm tăng cường hợp tác giữa hai bên cũng như thảo luận về tình trạng thiếu lương thực do chiến sự ở Ukraine. Phát biểu sau cuộc gặp với người đồng cấp Nga Putin, Tổng thống Marky Sall một lần nữa nhấn mạnh những thách thức về an ninh lương thực mà châu Phi đang phải đối mặt.

Ông Marky Sall đồng thời bày tỏ tin tưởng nhà lãnh đạo Nga có thể tìm ra giải pháp cho những vấn đề này: “Mặc dù ở rất xa khu vực xung đột, song châu Phi lại là một trong những khu vực chịu tác động mạnh nhất. Nền kinh tế châu Phi không thể thích ứng được với những biến động hiện nay khi cuộc khủng hoảng dẫn đến việc Ukraine không thể xuất khẩu, trong khi Nga lại phải đối mặt với các lệnh trừng phạt. Tổng thống Putin đã rất cởi mở về vấn đề này và khẳng định có một số cách để tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu hoặc thông qua cảng Odessa ở Biển Đen hoặc qua cảng Mariupol”.

Trước đó, trong cuộc phỏng vấn kênh truyền hình Rossiya 1, Tổng thống Putin tuyên bố, Nga không ngăn cản việc xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine.

Tổng thống Nga V.Putin chỉ ra một số cách để xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine, bao gồm qua các cảng do Ukraine kiểm soát sau khi rà phá thủy lôi, qua các cảng biển Azov-Berdyansk và Mariupol, qua sông Danube và Romania, qua Hungary và Ba Lan, và cách đơn giản nhất là qua Belarus.

Theo ông, cách này dễ nhất và rẻ nhất, bởi vì từ đó ngay lập tức đến các cảng của các quốc gia Baltic, đến Biển Baltic và xa hơn là đến bất kỳ nơi nào trên thế giới. Nhưng để làm điều này, cần phải gỡ bỏ các lệnh trừng phạt khỏi Belarus.

Tổng thống Putin cũng lưu ý rằng, Nga sẵn sàng đảm bảo việc xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine không bị cản trở thông qua các cảng do nước này kiểm soát, đảm bảo sự ra vào của các tàu nước ngoài và sự di chuyển của họ dọc theo Biển Azov và Biển Đen theo bất kỳ hướng nào.

Đồng thời, ông nhấn mạnh rằng, Nga sẽ không đưa ra “bất kỳ điều kiện nào”. Theo ông, những tuyên bố của các nước phương Tây rằng Nga không cho phép xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine là một “trò lừa bịp”.

NGUYỄN TẤN tổng hợp