Tổng thống Donald Trump hay gây bất ngờ

Điều gây bất ngờ thậm chí là sửng sốt cho giới quan sát là Tổng thống Mỹ Donald Trump có những động thái ngoại giao hay tuyên bố trái ngược hoàn toàn với những lời nói trước đây của ông.

Giới quan sát thường bất ngờ trước các phát biểu của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: REUTERS

Ngay cuối tuần rồi, Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Shinzo Abe (ngày 10-2) đã có cuộc hội đàm mà theo báo giới miêu tả là quá thân mật và dễ dàng. Theo bình luận của hãng thông tấn Reuters, hai nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật có vẻ như đã nhanh chóng xây dựng được tình hữu nghị, sau khi tiến hành các cuộc hội đàm ở Nhà Trắng và trên chuyến bay cùng nhau tới Florida để so tài đánh gôn. Tại cuộc họp báo chung với Thủ tướng Nhật, ông Trump đã né tránh việc nhắc lại các tuyên bố gay gắt mà ông đưa ra hồi tranh cử, như cáo buộc Nhật Bản đang được hưởng lợi từ việc bảo trợ an ninh của Mỹ hay “đang ăn cắp việc làm” của người dân Mỹ.

Còn nhớ trước đó vào tháng 9-2016, ông Trump từng nêu đề xuất với Nhật Bản và nhiều nước khác hãy trả tiền để đổi lấy an ninh của họ. Ông Trump cũng tuyên bố rằng, Mỹ không thể là “sen đầm quốc tế” thực hiện chức năng bảo vệ an ninh chung ở trong nước và các nước. Hồi tháng 3, ông Donald Trump gây sốc khi tuyên bố “nếu nước nào đó tấn công Nhật Bản, chúng ta phải phản ứng lập tức và khởi động Thế chiến III. Nhưng nếu chúng ta bị tấn công, Nhật Bản không cần làm gì để giúp cả. Thật không công bằng chút nào”. Nhà tỉ phú địa ốc New York khi đó còn đưa ra lời cáo buộc cho rằng Nhật Bản “ăn cắp” công ăn việc làm của người dân Mỹ và chỉ trích Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có vai trò kinh tế và chiến lược rất quan trọng đối với Tokyo.

Trong cuộc hội đàm với ông Shinzo Abe, ông Donald Trump cũng đã trấn an Nhật Bản rằng tranh chấp giữa Nhật với Trung Quốc về chủ quyền đối với quần đảo Senkaku, mà Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư, vẫn là nội dung nằm trong các thỏa thuận về quốc phòng của cả hai bên. Sau nhiều lần đặt câu hỏi về các hiệp ước quốc phòng với nhiều đồng minh khác nhau, cuối cùng Tổng thống Donald Trump đã đặt bút ký tuyên bố chung với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, tiếp tục khẳng định cam kết của Mỹ trong việc bảo vệ Tokyo khỏi các cuộc tấn công hạt nhân hoặc các hành động quân sự khác. Tuyên bố nêu rõ, Mỹ và Nhật Bản “phản đối các hành động đơn phương nhằm làm suy yếu sự quản lý của Nhật Bản tại các hòn đảo này (các đảo thuộc quần đảo Senkaku/Điếu Ngư)”.

Theo tuyên bố chung của hai nhà lãnh đạo Trump và Abe về việc đảm bảo sự kiểm soát của Nhật Bản tại quần đảo Senkaku/Điếu Ngư có thể khiến Bắc Kinh không hài lòng. Aljazeera bình luận, tuyên bố này chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc nổi giận.

Điều đáng nói là phát biểu về Senkaku/Điếu Ngư được đưa ra chỉ gần 1 ngày, sau khi ông Trump có cuộc điện đàm chính thức đầu tiên, được đánh giá là “hết sức thân mật”, với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tối 9-2 (giờ miền Đông). Nhà Trắng đưa ra tuyên bố rõ rằng: “Tổng thống Donald Trump đã đồng ý với yêu cầu của Chủ tịch Tập Cận Bình về việc tuân thủ chính sách “một Trung Quốc” của chúng ta”. Theo thông cáo của Nhà Trắng, hai ông Trump - Tập đều mời đối phương xúc tiến những chuyến công du cũng như đặt kỳ vọng vào cuộc hội đàm sớm.

Đây là một diễn biến bất ngờ, bởi sau cuộc bầu cử hồi tháng 11 năm rồi, Tổng thống Trump đã phản đối Bắc Kinh về nhiều vấn đề. Việc làm gây tranh cãi nhất của ông trước khi nhậm chức là nhận điện thoại của lãnh đạo đảo Đài Loan Thái Anh Văn. Trong chương trình Fox News Sunday ngày 11-12-2016, ông Trump từng tuyên bố: “Tôi hoàn toàn hiểu được chính sách “Một Trung Quốc” nhưng tôi không hiểu tại sao chúng ta cứ phải bị ràng buộc bởi cái chính sách này trừ khi chúng ta thỏa hiệp với Bắc Kinh về một thứ gì đó, như thương mại chẳng hạn”. Cũng trong chương trình của Fox News ngày 11-12-2016, ông Trump đã nhắc lại chuyện bị Trung Quốc phản ứng khi điện đàm với bà Thái với thái độ không mấy hài lòng. “Tôi không thích cái kiểu Trung Quốc ra lệnh cho tôi như vậy. Cuộc điện đàm khá ngắn và rất tốt. Vậy thì tại sao lại có một quốc gia nào đó lại nói rằng tôi không thể nghe cuộc gọi đó? Tôi thấy nó thật sự rất thiếu tôn trọng và thật lòng mà nói, đừng có làm như vậy”.

Nhiều người thắc mắc rằng những động thái hay những tuyên bố “tiên hậu bất nhất” của Tổng thống Mỹ Donald Trump là một chiến thuật trong chính sách ngoại giao hay chỉ là sự lúng túng trong chiến lược đối ngoại mà bản thân ông còn quá thiếu kinh nghiệm? Cần thêm thời gian mới có câu trả lời chính xác được!

NGUYỄN TẤN tổng hợp