Ukraine mất chủ quyền các vùng đã sáp nhập vào Nga ?

Sau nhiều nỗ lực bất thành, Mỹ đã mất dần kiên nhẫn với các cuộc đàm phán chấm dứt xung đột Nga - Ukraine. Điều này khiến bất lợi đang đè nặng lên Kiev. 

Mỹ dần mất kiên nhẫn với các cuộc đàm phán chấm dứt xung đột Nga - Ukraine. Ảnh minh họa: GETTY

Giữa lúc giới chức Mỹ tiếp tục có những nỗ lực thúc đẩy Nga và Ukraine thực thi lệnh ngừng bắn thì 5 vùng thuộc Ukraine nhưng đã sáp nhập vào Nga gồm bán đảo Crimea đã sáp nhập vào Nga vào năm 2014 và 4 vùng Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk và Luhansk sáp nhập vào Nga sau trưng cầu dân ý vào tháng 10-2022 đã trở thành tâm điểm trong đàm phán. Ngoài ra, phía Nga tiếp tục đưa ra các yêu cầu với Ukraine như không gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và thu hẹp quy mô quân đội. Phía Nga còn yêu cầu Ukraine thay đổi người lãnh đạo đất nước. 

Sau cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff đã nói với Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng, quyền sở hữu của Nga đối với các khu vực đã sáp nhập sẽ là cách nhanh nhất để có được một thỏa thuận ngừng bắn. Ông Witkoff cũng nhấn mạnh tới việc người dân ở các vùng này đã tổ chức trưng cầu dân ý để sáp nhập vào Nga. Tuy nhiên, một số quan chức cấp cao trong Chính phủ Mỹ lại có quan điểm đối lập.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định, nước này hiện sẵn sàng đàm phán ngừng bắn nhưng sẽ không công nhận 5 khu vực trên thuộc Nga. Tuy nhiên, quan điểm này đã có chút thay đổi trong năm nay, khi ông Zelensky cho hay, ông có thể chấp nhận sự kiểm soát tạm thời của Nga ở những khu vực đang nằm dưới sự kiểm soát của các lực lượng Nga, nhưng Ukraine sẽ không từ bỏ tuyên bố chủ quyền hợp pháp với các vùng đất đó. 

 Trong khi đó, Nga đã nhiều lần yêu cầu quốc tế công nhận 5 khu vực ở Ukraine đã sáp nhập vào Nga, đồng thời nêu điều kiện binh sĩ Ukraine rút hoàn toàn khỏi các vùng này như một phần của các cuộc đàm phán hòa bình tiềm năng. 

Hiện Nga đang kiểm soát 20% lãnh thổ Ukraine. Trong đó, theo Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW), Nga kiểm soát 99% vùng Luhansk, 66% Donetsk và 73% diện tích của Zaporizhzhia và Kherson. Các lực lượng Kiev vẫn đang nắm quyền kiểm soát một số địa điểm ở Zaporizhzhia và Kherson, bao gồm cả thủ phủ của những khu vực này. ISW nhận định, trong ngắn hạn, Nga dường như không thể giành nốt kiểm soát các vị trí còn lại từ tay quân đội Ukraine ở 4 khu vực trên. Theo cuộc thăm dò dư luận do Trung tâm Razumkov tại Kiev công bố hôm 20-3, chỉ 8% người dân Ukraine ủng hộ quan điểm binh sĩ Ukraine phải rút toàn bộ khỏi Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia để chấm dứt xung đột với nước láng giềng. Chưa tới 5% sẵn sàng công nhận những khu vực này thuộc Nga. 

Thực tế, bán đảo Crimea, Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk và Luhansk rất quan trọng trong các cuộc hòa đàm Nga -Ukraine. Đối với Ukraine, từ bỏ lãnh thổ là “giới hạn đỏ” mà Kiev sẽ không vượt qua khi thương lượng. Các khu vực ở miền Đông và Nam Ukraine mà Nga đang muốn kiểm soát lâu nay là xương sống trong ngành công nghiệp của Ukraine. Đây là nơi tập trung các nguồn tài nguyên khoáng sản quan trọng cùng cơ sở kỹ thuật liên quan tới hoạt động thương mại toàn cầu trước khi xung đột Nga - Ukraine bùng phát vào tháng 2-2022.  

Một lý do khác khiến Nga muốn kiểm soát Zaporizhzhia, Kherson, Donetsk và Luhansk là những khu vực này tạo thành tuyến đường bộ mang giá trị chiến lược, nối bán đảo Crimea với phần đất liền Nga. Hiện tại, con đường duy nhất nối Crimea với lãnh thổ Nga là qua cầu Kerch hay còn gọi là cầu Crimea, dài 19km. Công trình này từng nhiều lần bị các lực lượng Ukraine tấn công. 

Ngoài ra, việc thâu tóm 5 vùng đất này sẽ giúp Nga giành toàn quyền kiểm soát biển Azov, tuyến đường nối quan trọng tới Biển Đen. 

Cả Nga và Ukraine đều quyết tâm chiếm giữ các vị trí quan trọng này. Từ đó dẫn đến bất đồng sâu sắc trong đàm phán và hệ lụy của nó là khó tìm được một lệnh ngừng bắn lâu dài.

HN tổng hợp