Ukraine quyết chấm dứt thỏa thuận vận chuyển khí đốt của Nga

Ukraine khẳng định quyết định này nhằm mục tiêu trừng phạt Nga, ngăn chặn nguồn thu từ khí đốt tài trợ cho xung đột.

Ảnh minh họa: Reuters

Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal khẳng định Kiev sẽ không gia hạn thỏa thuận vận chuyển khí đốt với Nga sau khi thỏa thuận hiện tại hết hạn.

Quyết định này phù hợp với mục tiêu chiến lược của Ukraine là “áp đặt lệnh trừng phạt” đối với khí đốt của Nga và tước đi nguồn thu từ hydrocarbon của Điện Kremlin được sử dụng để tài trợ cho cuộc xung đột đang diễn ra.

Theo Politico, dữ liệu cho thấy nhìn chung EU có thể tìm kiếm khí đốt ở những nơi khác. Tuy nhiên, với một vài quốc gia, chủ yếu là Áo, Slovakia và Hungary, khả năng này có thể tạo nên tình thế tiến thoái lưỡng nan tốn kém.

Politico đã phân tích sự thay đổi của thị trường năng lượng châu Âu kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, tiết lộ lý do tại sao họ không còn cần một đường ống từng rất quan trọng nhưng vẫn không thể thoát khỏi những chi phí tài chính khi chấm dứt dòng chảy này.

Sau khi xung đột ở Ukraine nổ ra vào cuối tháng 2-2022, sự phụ thuộc lớn của châu Âu vào khí đốt Nga đã trở thành vấn đề cấp bách khi Moscow cắt giảm khí đốt qua các đường ống Nord Stream và Yamal - Europe - hai đường ống năng lượng quan trọng với EU. Châu Âu đã nhanh chóng cân bằng lại. Các quốc gia ven biển đã xây dựng năng lực để tiếp nhận khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ những nơi như Mỹ, trong khi các hợp đồng mới đã được ký kết. Đến năm 2023, khí đốt qua đường ống của Nga chỉ chiếm 8% nhập khẩu năng lượng của EU, giảm so với mức hơn 40% vào năm 2021.

Tuy nhiên, một số đường ống vẫn tiếp tục hoạt động, trong đó có đường ống đi qua Ukraine và hoạt động theo hợp đồng trước xung đột. Đối với toàn bộ EU, chỉ khoảng 5% nhập khẩu khí đốt năm 2023 của liên minh đi qua đường ống ở Ukraine. Tuy nhiên, đối với Trung và Đông Âu, đây là đường ống rất quan trọng. Không giáp biển, các quốc gia này không dễ dàng chuyển sang nhập khẩu LNG và vẫn tiếp tục nhập khí đốt của Nga.

Samantha Gross, Giám đốc Sáng kiến An ninh Năng lượng và Khí hậu tại Viện Brookings cho biết: “Đây không phải là một phần lớn trong tổng nguồn cung khí đốt của châu Âu nhưng đây thực sự là nguồn cung quan trọng cho nơi nó đến”.

Tròn 2 năm xung đột ở Ukraine nổ ra, Áo đã gây chú ý khi vẫn phụ thuộc vào 98% khí đốt của Nga, phần lớn lượng khí đốt này đi qua Ukraine. Slovakia cũng đã nhận được vài tỉ mét khối khí đốt qua đường ống trong khi Hungary tiếp nhận ít khí đốt của Nga hơn qua Ukraine nhưng lại phụ thuộc nhiều vào năng lượng của Moscow nói chung.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế tuần trước cảnh báo khả năng đường ống đi qua Ukraine bị dừng hoạt động là một “sự bất ổn chính” với châu Âu trong mùa đông năm nay.

Hiện tại, các nước EU phụ thuộc vào đường ống qua Ukraine về cơ bản đang nhận được khí đốt Nga với giá rẻ nhất có thể mà không phụ thuộc vào những bên trung gian bán lại với giá cao hơn. Châu Âu sẽ cần những hợp đồng mới, những tuyến đường mới được thiết kế cho LNG theo đường biển hoặc khí đốt theo đường ống từ các quốc gia khác để thay thế nguồn nhập khẩu bị mất từ Nga. Dù theo cách nào thì chi phí cũng sẽ rất lớn.

NGUYỄN TẤN tổng hợp