Vì sao EU khó cấm vận dầu của Nga ?

Ngày 8-5, các cuộc đàm phán giữa 27 quốc gia trong khối đã không đạt được thỏa thuận và các quan chức châu Âu dự kiến đang soạn thảo một kế hoạch thỏa hiệp mới trước khi triệu tập một cuộc họp ngoại giao khác.

Khai thác dầu mỏ ở Nga. Hình ảnh minh họa: BLOOMBERG

Trước đó, các nhà lãnh đạo đã có cuộc thảo luận về gói trừng phạt thứ 6 của EU đối với Nga mà Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đề xuất vào ngày 4-5. Những khó khăn trong quá trình đàm phán giữa các nước đang phản ánh thực tế là việc cấm hoàn toàn nhập khẩu nhiên liệu thô và tinh chế của Nga sẽ gây tổn hại sâu sắc cho một số quốc gia thành viên. Việc đóng cửa thị trường EU đối với nhiên liệu của Nga được coi là một chiến lược quan trọng để trừng phạt Nga sau khi nước này tấn công Ukraine.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, đến cuối tháng 4, Liên minh châu Âu đã nhập khẩu khoảng 44 tỉ euro nhiên liệu từ Nga. Hungary và Slovakia là những quốc gia phụ thuộc nhiều vào dầu của Nga đã khẳng định lập trường phản đối kế hoạch cấm vận của khối đối với việc nhập khẩu dầu từ Nga và đã nhận được nhượng bộ từ Ủy ban châu Âu khi để các nước này có thêm thời gian tuân thủ lệnh cấm cho tới cuối năm 2024.

Trong ngày 8-5, thủ tướng Viktor Orban đã khẳng định, sẽ không ủng hộ các lệnh cấm vận vì động thái này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế của Hungary. Trước đó, trong ngày 6-5, Thủ tướng Orban cũng khẳng định, Hungary cần tối thiểu 5 năm để thoát khỏi sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng từ Nga. Một quan chức giấu tên của EU cho biết, Budapest đang thúc đẩy để được miễn hoàn toàn lệnh cấm khai thác dầu mỏ từ Nga.

Kế hoạch cấm vận dầu mỏ hiện nay đang bị một số quốc gia trong khối phản đối quyết liệt. Tuy nhiên, đây không phải là điểm gây tranh cãi duy nhất giữa các nước EU, còn nhiều chi tiết khác trong gói trừng phạt đang được lãnh đạo các quốc gia trong khối thảo luận trong những ngày tới.

Thành viên Nghị viện châu Âu người Ireland Clare Daly cho rằng lệnh cấm vận đối với dầu mỏ của Nga sẽ không thể ngăn chặn cuộc chiến hoặc cứu sống bất kỳ sinh mạng nào ở Ukraine.

“Không phải vì tôi ủng hộ Nga hay Tổng thống Putin, mà các lệnh trừng phạt không có tác dụng. Chúng không thể ngăn chặn được cuộc chiến”, bà Daly nói trong một bài phát biểu được trích dẫn bởi Irish Independent.

Bà Daly cho rằng “sẽ không có một sinh mạng người Ukraine nào được cứu sống” bởi lệnh cấm vận của EU đối với dầu mỏ Nga.

“Nếu châu Âu không mua dầu mỏ Nga, bên khác sẽ mua. Nhưng những người dân châu Âu sẽ phải chịu hậu quả”, bà Daly nhấn mạnh.

Hiện nay, nếu EU loại bỏ thị trường nhập khẩu lớn nhất (Nga) thì họ sẽ phải tăng nhập khẩu từ các thị trường còn lại. Lẽ dĩ nhiên, các ứng viên tự nhiên sẽ là các nước vùng Vịnh. Điều này có nghĩa là sự phụ thuộc chiến lược của EU vào các nguồn dầu ở Trung Quốc sẽ lại tăng đáng kể, từ đó làm tăng sức mặc cả và tầm ảnh hưởng chính trị của các quốc gia này.

Tuy nhiên, cho tới nay, tất cả các bằng chứng đều chỉ ra rằng các nước OPEC thu lợi từ giá dầu cao hơn và từ chối hợp tác theo yêu cầu của phương Tây để tăng sản xuất dầu. Kinh tế học liên quan đến cung và cầu. Nếu cung giảm nhưng cầu vẫn cao (với điều kiện bạn không thể thiếu dầu) thì giá sẽ tăng. Khi ấy, các bên bán dầu trên thế giới không có lý do gì lại hạ giá xuống khi khách hàng không có sự lựa chọn nào khác ngoài sản phẩm thiết yếu do bạn cung cấp? Việc Nga là thành viên của nhóm “OPEC+” càng làm phức tạp thêm tình hình cho EU.

Hậu quả là, EU có thể đang phạm phải một sai lầm lớn trong chính sách đối ngoại và không có kế hoạch hay chiến lược dự phòng để xử trí vấn đề đang nổi lên.

NGUYỄN TẤN tổng hợp