Vị thế đang lên của Nga ở Trung Đông

Thắng lợi ở Aleppo thuộc về Nga, Iran và chính quyền Syria, đồng nghĩa với chấm dứt trên thực tế vai trò của Mỹ với tư cách là thế lực quốc tế đứng đầu bảo trợ cho mọi động thái chính trị liên quan đến Syria suốt từ khi bùng phát cuộc khủng hoảng ở nước này đầu năm 2011 đến nay.

Tổng thống Putin đang có chiến lược thông minh để tăng cường vị thế của Nga ở Trung Đông. Ảnh: FP

Nga đã rất thành công khi vừa hỗ trợ mạnh mẽ cho quân đội Syria, vừa kiềm chế và vô hiệu hóa mọi khả năng can thiệp từ bên ngoài, dù đó là Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập hay Mỹ.

Tổng thống Putin quyết định giành thắng lợi quân sự tại Aleppo trong thời điểm đường lối đối ngoại của Mỹ rơi vào “điểm liệt” bởi giai đoạn chờ chuyển giao chính quyền giữa Tổng thống mãn nhiệm Barack Obama với tổng thống mới thắng cử Donald Trump.

Với Thổ Nhĩ Kỳ, Nga đã loại bỏ khả năng can thiệp từ phía Ankara bằng một sự đổi chác rõ ràng: Nga để cho quân đội Thổ Nhĩ Kỳ mở chiến dịch “Lá chắn Furat” đánh chiếm một vùng kiểm soát của IS ở phía Bắc tỉnh Aleppo; đổi lại, Tổng thống Tayyip Erdogan chấp nhận rút 5.000 tay súng đối lập mà Thổ Nhĩ Kỳ bảo trợ ra khỏi mặt trận Đông Aleppo, kéo lên phía Bắc tham gia chiến dịch “Lá chắn Furat”.

Ngày 13-12, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ dàn xếp thành công một thỏa thuận mà Iran và chính quyền Syria cũng phải chấp nhận. Theo thỏa thuận này, ngưng bắn có hiệu lực tại khu vực chiến sự. Toàn bộ phiến quân còn lại cùng gia đình họ và thường dân muốn rời khỏi Đông Aleppo sẽ được giúp di tản an toàn về tỉnh Idleb và các khu vực kế cận do đối lập kiểm soát. Phiến quân rút đi chỉ được mang theo vũ khí cá nhân hạng nhẹ, còn lại phải để quân chính phủ tiếp quản.

Một hội nghị cấp bộ trưởng ngoại giao và bộ trưởng quốc phòng Nga - Thổ Nhĩ Kỳ - Iran vừa được Nga triệu tập tại Matxcơva trong 2 ngày 19 và 20-12, cùng thời điểm với sự “đóng băng” trên thực tế các mối liên hệ chính thức cấp cao giữa Nga và Mỹ. Hội nghị “tay ba” này đã ra “Tuyên bố Matxcơva” đề cập đến những đường hướng chủ đạo cho Syria “hậu Aleppo”. Điểm nổi bật của “Tuyên bố Matxcơva” này là ý tưởng về tổ chức một cuộc đàm phán giữa đôi bên Syria dưới sự bảo trợ của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ diễn ra tại thủ đô của Kazakhstan.

Nếu ý tưởng này trở thành hiện thực, Mỹ sẽ không còn vai trò bảo trợ chính nữa. Geneve cũng sẽ không còn là địa điểm của các cuộc đàm phán quốc tế cũng như nội bộ Syria như từ năm 2012 đến nay. Theo tuyên bố chung giữa Matxcơva, Tehran và Ankara, phải dựa trên căn bản là tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và đa nguyên chính trị của Syria, cũng như cuộc chiến chống khủng bố. Đây là một tuyên bố tuyệt vời. Nó trái ngược hẳn với những gì Thổ Nhĩ Kỳ đã tuyên bố từ năm 2011. Trong thực tế, điều này có nghĩa rằng Thổ Nhĩ Kỳ công nhận ông Assad... Các nhà ngoại giao Arab đánh giá, những động thái gần đây của Nga ở Syria đã nâng cao đáng kể tầm ảnh hưởng về chính trị và quân sự của nước này tại khu vực Trung Đông, đồng thời làm suy giảm ảnh hưởng của Mỹ đối với những sự kiện diễn ra trên mặt đất.

Nga đang giành lấy vai trò bảo trợ cho tiến trình chính trị tại Syria và các hoạt động chính trị quốc tế vì nội dung này diễn ra tại thủ đô của một quốc gia vốn là thành viên Liên Xô cũ. Ông Putin chạy đua với thời gian để áp đặt “sự đã rồi” trước khi ông Trump vào Nhà Trắng!

NGUYỄN TẤN tổng hợp