Vụ khinh khí cầu bị bắn rơi: Mỹ - Trung “lời qua, tiếng lại”

Việc khinh khí cầu Trung Quốc bị Mỹ bắn hạ có thể khiến quan hệ hai nước thêm căng thẳng.

Khinh khí cầu của Trung Quốc bay qua không phận Billings, Montana, Mỹ, ngày 2-2-2023. Ảnh: AFP

Việc Quân đội Mỹ điều máy bay chiến đấu F-22 để bắn hạ khinh khí cầu, được cho là do thám của Trung Quốc, theo lệnh của Tổng thống Joe Biden mới đây đã làm cho mâu thuẫn giữa Bắc Kinh và Washington trở nên căng thẳng hơn.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng giải thích, đây là khinh khí cầu được sử dụng cho mục đích nghiên cứu khoa học, chủ yếu là nghiên cứu khí tượng. Việc thiết bị này tiến vào Mỹ do ảnh hưởng của gió Tây ôn đới nên nước này mất khả năng điều khiển thiết bị. Bắc Kinh “không có ý định, cũng chưa bao giờ vi phạm lãnh thổ và không phận của bất kỳ quốc gia có chủ quyền nào”.

Mới đây, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tạ Phong đã trao công hàm cho Đại sứ quán Mỹ tại Trung Quốc để phản đối việc “Mỹ sử dụng vũ lực tấn công khinh khí cầu dân sự không người lái của Trung Quốc”. Ông Tạ Phong cũng hối thúc Mỹ không làm leo thang căng thẳng hoặc tiếp tục thực hiện hành động gây tổn hại cho các lợi ích của Trung Quốc.

Khinh khí cầu Trung Quốc bay vào không phận Mỹ từ ngày 28-1 trên bầu trời tiểu bang Alaska. Đến ngày 4-2 (theo giờ Mỹ), tức tròn 1 tuần, không quân Mỹ mới tiến hành bắn hạ khinh khí cầu này tại vùng biển của bang South Carolina.

Trước khi khinh khí cầu của Trung Quốc bị bắn rơi, Cục hàng không liên bang Mỹ đã ra lệnh cấm bay tại 3 sân bay ở hai bang Bắc và Nam Carolina. Lệnh cấm này đã được gỡ bỏ ngay sau khi khinh khí cầu bị bắn rơi.

Tổng thống Mỹ Joe Biden xác nhận: “Hôm thứ 4 vừa qua, tôi đã ra lệnh cho Lầu Năm Góc bắn hạ nó càng sớm càng tốt, ngay trong ngày hôm đó. Tuy nhiên, quân đội đã quyết định thời điểm tốt nhất để bắn hạ nó là trên vùng biển của chúng tôi, để không gây ra thiệt hại cho bất kỳ ai trên mặt đất. Các phi công của chúng tôi đã bắn hạ nó thành công. Chúng tôi sẽ có báo cáo về điều này sau”.

Bộ Quốc phòng Mỹ nhận định, đây là khinh khí cầu do thám của Trung Quốc, có mang theo các cảm biến và thiết bị giám sát, có thể điều khiển được và thay đổi hướng bay. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, việc bắn hạ này là “có chủ ý và hợp pháp”.

Đồng quan điểm trên, Bộ Ngoại giao Mỹ gọi việc khinh khí cầu Trung Quốc đi vào không phận là hành động “xâm phạm chủ quyền”. Vụ việc đã khiến Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken lập tức hủy chuyến thăm dự kiến tới Bắc Kinh vào cuối tuần.

Trong một diễn biến liên quan, tướng Glen VanHerck, Chỉ huy Bộ tư lệnh phương Bắc Quân đội Mỹ thừa nhận nhiều lần không phát hiện khinh khí cầu xâm nhập không phận Mỹ. Tướng Glen VanHerck cho rằng: “Chúng tôi đã không phát hiện được những mối đe dọa đó. Đây là lỗ hổng về nhận thức tình hình trong hệ thống giám sát”.

Còn cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lên tiếng chỉ trích chính quyền Biden “kém cỏi” và gọi sự việc khinh khí cầu Trung Quốc xuất hiện trên bầu trời Mỹ là “nỗi hổ thẹn”, đồng thời phủ nhận thông tin thiết bị như vậy từng xâm nhập không phận Mỹ khi ông còn là tổng thống.

Giới phân tích nhận định, cho dù cố ý hay vô tình, việc khinh khí cầu Trung Quốc bay vào không phận Mỹ và bị bắn hạ sẽ là tác nhân mới làm cho mối quan hệ Mỹ - Trung vốn đã căng thẳng nay càng “nóng” hơn.

HN tổng hợp