WHO cảnh báo vi-rút Nipah có thể gây đại dịch tiếp theo

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và giới khoa học mới đây cảnh báo, một căn bệnh gây chết người gấp 75 lần so với Covid-19 có thể đột biến để trở thành đại dịch tiếp theo. Vi-rút Nipah đã gây ra tỷ lệ tử vong 70% trong những đợt bùng phát trước đây.

Căn bệnh này được cho là bắt nguồn từ loài dơi, trước khi truyền sang người.

Phù não nghiêm trọng, co giật và nôn mửa chỉ là một trong số những triệu chứng của bệnh truyền nhiễm do vi-rút Nipah, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1999 tại Malaysia và lây sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp với dơi, heo hoặc những người mang mầm bệnh. Những đợt bùng phát ở Nam và Đông Nam Á cho thấy loại vi-rút này cực kỳ nguy hiểm với tỷ lệ tử vong từ 40% đến 75%, trong khi của Covid-19 là khoảng 1-1,4%. Hiện tại, thế giới chưa có thuốc, vắc-xin để điều trị và phòng ngừa bệnh truyền nhiễm do vi-rút Nipah gây ra.

Thời gian ủ bệnh cũng lên đến 45 ngày, có nghĩa là người mang trùng có thể lây nhiễm vi-rút ra ngoài cộng đồng trong hơn một tháng trước khi khởi phát triệu chứng lâm sàng.

Nipah cũng có tỷ lệ đột biến cao đặc biệt và người ta lo ngại rằng một chủng vi khuẩn thích nghi tốt hơn với các bệnh lây nhiễm ở người có thể lây lan nhanh chóng giữa các quốc gia. Và trong khi đại dịch Covid-19 đã tàn phá thế giới, cướp đi sinh mạng của gần 2,5 triệu người thì đại dịch tiếp theo được cảnh báo có thể còn tồi tệ hơn nhiều.

Giáo sư Izak Bogus, chuyên về các bệnh truyền nhiễm thuộc Đại học đa khoa Toronto, cho biết: “Chủng vi-rút này chắc chắn sẽ gây ra những triệu chứng không hề dễ chịu với những tổn thương về não và tỷ lệ tử vong cao hơn từ 40% đến 75% đối với những người bị mắc bệnh. Trong khi đó những người sống sót cũng sẽ phải chịu đựng những tổn thương lâu dài sau đó”.

Tổ chức Y tế Thế giới đã xếp vi-rút Nipah vào danh sách 16 mầm bệnh cần ưu tiên nghiên cứu và phát triển do có khả năng gây ra dịch bệnh. Đặc biệt, Nipah chỉ là một trong 260 loại vi-rút tiềm ẩn khả năng gây đại dịch cho nhân loại, tương tự dịch Covid-19 do SAR-CoV-2 gây ra. Đông Nam Á, Nam và Trung Phi, các khu vực xung quanh Amazon và miền Đông Australia đều được xác định là những khu vực nguy hiểm.

Tuy nhiên, giới khoa học cũng cho rằng, điều quan trọng không phải vi-rút Nipah hay bất kỳ loại vi-rút gây bệnh nào khác, mà là khả năng sẵn sàng ứng phó của con người. Bởi một đại dịch trong tương lai là điều không thể tránh khỏi và có nhiều bệnh truyền nhiễm mới nổi khác được công nhận là có khả năng gây đại dịch như cúm, cũng như các mầm bệnh mới hoặc chưa được xác định hay còn gọi là “‘Bệnh X”. Theo tổ chức EcoHealth Alliance, trong số 1,67 triệu vi-rút chưa biết trên hành tinh, có tới 827.000 vi-rút trong số này có khả năng lây nhiễm sang người từ động vật.

Ngoài các vi-rút gây bệnh truyền nhiễm, Giám đốc điều hành của Tổ chức Tiếp cận thuốc, ông Jayasree KIyer cũng gọi “kháng thuốc” là một nguy cơ đại dịch lớn. Tình trạng kháng thuốc kháng sinh đã gây ra hơn 700.000 cas tử vong mỗi năm, trong đó có hơn 200.000 cas tử vong ở trẻ sơ sinh. Liên minh đổi mới ứng phó dịch bệnh (CEPI) đang xem xét việc sản xuất một thư viện vắc-xin nguyên mẫu có thể nhắm mục tiêu tất cả các vi-rút corona cùng một lúc.

NGUYỄN TẤN tổng hợp