WHO tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu về bệnh đậu mùa khỉ

Tổ chức Y tế thế giới vừa tuyên bố tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu trước tình trạng bệnh đậu mùa khỉ đang lây lan ở hơn 70 quốc gia.

Bệnh đậu mùa khỉ thường xuất hiện ở các quốc gia Tây Phi, Trung Phi.

Đây là mức báo động cao nhất mà cơ quan này có thể phát đi. Bệnh này trước đây chủ yếu xảy ra ở Trung Phi và Tây Phi, nhưng giờ đã xuất hiện ở cả châu Âu và Mỹ.

Thông thường, các cuộc họp của các Ủy ban khẩn cấp (EC) về Quy định Y tế Quốc tế (IHR) của WHO sẽ đưa ra một kết luận cụ thể nhằm cung cấp cho Tổng Giám đốc WHO cơ sở để quyết định một dịch bệnh mới nổi nào đó có nên được tuyên bố là PHEIC - Tình trạng khẩn cấp về y tế công cộng gây quan ngại quốc tế hay không.

Tuy nhiên, tiến sĩ Tedros đã đại diện WHO tuyên bố đậu mùa khỉ là một PHEIC. Đây là lần thứ 7 trong lịch sử một PHEIC được tuyên bố, sau cúm đại dịch H1N1 (năm 2009), hai lần Ebola (2013-2015 ở Tây Phi, 2018-2020 ở Congo), bại liệt (2014 cho đến nay), Zika (2016) và Covid-19 (2020 cho đến nay).

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết thế giới đã có hơn 16.000 ca đậu mùa khỉ ở 75 quốc gia, vùng lãnh thổ hầu hết là những nơi mà bệnh này chưa từng lưu hành. Khi Ủy ban Khẩn cấp về Quy định Y tế quốc tế (IHR) về đậu mùa khỉ họp lần đầu (ngày 25-6), cả thế giới mới chỉ có 3.040 ca.

Còn theo Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), thế giới đã có cụ thể là 16.836 ca được xác nhận (có xét nghiệm khẳng định). Châu Á là một trong những vùng có số ca còn thấp: Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) có 13 ca, Singapore có 6, Ấn Độ có 4, Đài Loan (Trung Quốc) có 2 và Thái Lan có 1.

Các quốc gia có nhiều ca bệnh nhất thế giới là Tây Ban Nha (3.125), Mỹ (2.890), Đức (2.268), Anh (2.208), Pháp (1.567). Châu Phi, nơi căn bệnh lưu hành ở người nhiều năm nay, chỉ báo cáo số ca hạn chế nhưng từ hồi tháng 6, ở đây đã có 1.500 ca “nghi nhiễm”, tức có triệu chứng nhưng không được xét nghiệm. WHO cũng lo ngại về số ca bệnh có thể “ẩn mình” ở nhiều nước, do năng lực xét nghiệm đậu mùa khỉ toàn cầu còn rất hạn chế.

Đó cũng là nguyên nhân WHO nhấn mạnh vai trò của các quốc gia có năng lực sản xuất thiết bị chẩn đoán, vắc-xin và thuốc điều trị san sẻ nguồn lực, hỗ trợ các quốc gia khác “dựa trên nhu cầu sức khỏe cộng đồng, sự đoàn kết”.

Các quốc gia thành viên được khuyến nghị chi tiết các biện pháp cần làm trong bối cảnh PHEIC, tùy vào tình hình dịch tễ: Lập kế hoạch ứng phó cho từng mức độ bùng phát, kiện toàn hệ thống sàng lọc phát hiện ca bệnh, giám sát dịch tễ, cách ly kiểm dịch, đào tạo nhân lực để sẵn sàng cho các chiến dịch tiêm chủng, xét nghiệm... là những mục tiêu trọng tâm, bên cạnh truyền thông cho cộng đồng và bảo vệ những người có nguy cơ mắc bệnh nặng (người suy giảm miễn dịch, trẻ em và thai phụ).

Tiến sĩ Tedros cũng thừa nhận: “Chúng ta có một đợt bùng phát lan nhanh khắp thế giới, thông qua các phương thức lây truyền mới mà chúng ta hiểu quá ít”, trong khi CNBC dẫn lời người đứng đầu Chương trình khẩn cấp của WHO Mike Ryans: “Sự lây truyền này đã xảy ra ở các quốc gia châu Phi trong 2 khu vực cụ thể, với một số lượng lớn trong nhiều năm và chúng tôi không hiểu đầy đủ điều gì đang thúc đẩy sự lây truyền ở đó”.

Tuy nhiên, WHO cũng cho rằng nguy cơ ở các quốc gia ngoài châu Âu - tâm chấn của đợt bùng phát này - vẫn chỉ có ở mức trung bình và thế giới vẫn có cơ hội chặn đứng nó với nỗ lực hợp tác quốc tế. Về vắc-xin, WHO vẫn khuyến nghị chỉ tiêm cho người tiếp xúc với bệnh nhân, cho nhân viên y tế có nguy cơ bao gồm nhân viên phòng xét nghiệm, cũng như những đối tượng dễ gặp rủi ro đặc biệt theo chính sách từng quốc gia.

NGUYỄN TẤN tổng hợp