Cơ hội mới cho phát triển lúa gạo Việt Nam và châu Phi

Với mục tiêu tiếp tục tạo cơ hội để các bên trao đổi thực tiễn hợp tác, xác định các phương thức hữu hiệu về những kiến thức kỹ thuật và kinh nghiệm phát triển hệ thống thực phẩm, cũng như chuyển đổi nông nghiệp giữa Việt Nam và một số nước châu Phi; do đó, hội thảo đối thoại chính sách Việt Nam - châu Phi: Hợp tác Nam - Nam hỗ trợ chuyển đổi hệ thống lương thực đã có nhiều góc nhìn đa chiều để giúp các bên cùng phát triển.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT ký kết Ý định thư với IRRI về phối hợp khoa học, kỹ thuật và thể chế trong Hợp tác Nam - Nam thời gian tới.

Ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, cho biết hội thảo đối thoại chính sách Việt Nam - châu Phi: Hợp tác Nam - Nam hỗ trợ chuyển đổi hệ thống lương thực là sự kiện mở đầu cho chuỗi 4 hội thảo do Bộ NN&PTNT phối hợp với tỉnh Hậu Giang tổ chức tại Festival Quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam - Hậu Giang 2023. Đây được xem là bước đi tiếp theo nhằm khẳng định nỗ lực của Việt Nam và các đối tác quốc tế trong việc thúc đẩy hợp tác Nam - Nam, hỗ trợ chuyển đổi lương thực bền vững cho cả Việt Nam và châu Phi.

Nhiều kết quả ấn tượng

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, sự liên kết giữa các nước đang phát triển có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chóng, khó đoán định và chịu tác động nghiêm trọng bởi biến đổi khí hậu, dịch bệnh, khủng hoảng lương thực, đói nghèo và xung đột. Trong khi đó, Việt Nam lại là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo lớn trên thế giới. Việt Nam đã và đang hướng đến là nhà sản xuất và cung cấp lương thực thực phẩm minh bạch - trách nhiệm - bền vững, một nền nông nghiệp xanh, ít phát thải với mục tiêu hướng đến mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Với những kinh nghiệm của mình cùng với sự giúp đỡ của các nhà tài trợ quốc tế, Việt Nam đã và tiếp tục cam kết mở rộng hợp tác Nam - Nam để hỗ trợ các quốc gia châu Phi bảo đảm an ninh lương thực và dinh dưỡng, hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và thịnh vượng.

Ông Oemar Idoe - Phó Giám đốc GIZ tại Việt Nam, chia sẻ: “Tôi vô cùng vinh dự khi được tham dự hội thảo hôm nay cũng như chuỗi hoạt động tại Festival Quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam - Hậu Giang 2023. Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kinh ngạc về sản xuất lúa gạo, có những kinh nghiệm lớn về lĩnh vực này có thể chia sẻ với các quốc gia khác, đặc biệt là các nước châu Phi trong quan hệ hợp tác Nam - Nam. Đây là sự cần thiết, bởi vai trò của Việt Nam là một quốc gia có thế mạnh về sản xuất lúa gạo; các nước châu Phi học hỏi được nhiều từ những chia sẻ của Việt Nam trong các mối quan hệ, hợp tác về phát triển nền nông nghiệp xanh, bền vững, giảm thiểu khí thải, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh lương thực.

Cũng theo ông Oemar Idoe, trong hợp tác Nam - Nam, có hơn 30 quốc gia đến chia sẻ những bài học kinh nghiệm với GIZ, đó là những chia sẻ để hướng tới phát triển bền vững. Là một trong những quốc gia xuất khẩu gạo lớn trên thế giới, đóng góp cho vấn đề an ninh lương thực thế giới, Việt Nam còn có nhiều chia sẻ với các quốc gia ở châu Phi. Trong đó, ông Oemar Idoe tin tưởng vào Việt Nam, đặc biệt là sự kiện Đề án 1 triệu héc-ta lúa phát triển bền vững đã được Bộ NN&PTNT phát động triển khai thực hiện ngay trong sáng ngày 12-12.

Thách thức và giải pháp

Theo nhận định của một số tổ chức nông nghiệp quốc tế đến từ châu Á, đối với châu Phi, sản lượng lúa thấp, hạn chế tiếp cận công nghệ tiên tiến, quản lý sau thu hoạch gặp khó khăn, ảnh hưởng đến an ninh lương thực. Trong khi đó, các vùng trồng lúa ở châu Á phải giải quyết vấn đề sản lượng lúa gạo tăng chậm do suy thoái đất và tài nguyên nước. Tuy nhiên, nếu các nhà khoa học phát triển công nghệ mà không đối thoại chặt chẽ với người nông dân thì người châu Á, châu Phi khó tiếp cận nhanh với những kỹ thuật tiên tiến.

Do đó, việc chia sẻ kiến thức và chuyên môn là một trong những mục tiêu chính của hợp tác Nam - Nam. Thông qua trao đổi trực tiếp trên đồng ruộng, chương trình tập huấn, đối tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, nông dân sẽ hiểu rõ hơn, tại sao họ cần chuyển đổi phương pháp canh tác. Bên cạnh đó, hợp tác với tổ chức quốc tế sẽ giúp các quốc gia đang phát triển huy động vốn, xây dựng cơ sở hạ tầng, đảm bảo phân phối nguồn giống công bằng.

Tiến sĩ Jongsoo Shin - Giám đốc Viện nghiên cứu Lúa gạo quốc tế (IRRI) khu vực châu Á, cho biết: “Hợp tác Nam - Nam có tiềm năng cách mạng hóa sản xuất lúa gạo ở châu Á và châu Phi. Từ góc nhìn tổ chức nghiên cứu khoa học quốc tế, chúng tôi kêu gọi các quốc gia trao đổi kiến thức, nguồn lực, cách thực hành nông nghiệp tân tiến nhất. Nỗ lực hợp tác sẽ cải thiện an ninh lương thực toàn cầu, xây dựng tương lai bền vững hơn cho hàng triệu nông dân trồng lúa”.

Cùng với IRRI, tại hội thảo, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hiệp Quốc (FAO) đề xuất các nước nên hợp tác với FAO, vì gần như ở nước nào FAO cũng có văn phòng nên rất dễ triển khai các nội dung hợp tác. Trong quá trình hợp tác, FAO thường quan tâm đến sinh kế của người dân, tạo việc làm và nâng cao thu nhập. Hợp tác Nam - Nam là chia sẻ giữa các đối tác về kinh nghiệm, kiến thức, kỹ thuật. Hợp tác giữa các bên liên quan để bảo đảm an ninh lương thực trên toàn thế giới. FAO sẽ chia sẻ thể chế chuyên môn giữa các quốc gia với nhau, những điều mà quốc gia học tập thấy ở quốc gia chia sẻ về những cách làm hay và có thể học tập, chẳng hạn như về chính sách, pháp luật, khoa học, kỹ thuật…

Ông Aziz Arya, chuyên viên phụ trách hợp tác Nam - Nam và hợp tác tam giác, Văn phòng FAO khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đề xuất: Trong hợp tác Nam - Nam chúng ta cần phải lưu ý xác định được nhu cầu của nước tham gia, sau đó mới xác định kỹ thuật, chuyên môn nào là tối ưu khi thực hiện. Hợp tác về chuỗi giá trị ngành hàng lúa gạo giữa Việt Nam với một số quốc gia châu Phi đã được FAO kết nối thực hiện khá thành công. Hợp tác có khá nhiều lĩnh vực, không chỉ có lúa gạo, mà còn có các cây trồng khác về lương thực.

Ông Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, cho biết thêm: Vào tháng 4-2023, Việt Nam đã phối hợp với FAO, IRRI cùng nhiều đơn vị quốc tế tổ chức thành công Hội nghị toàn cầu lần thứ 4 về Hệ thống lương thực, thực phẩm bền vững của Mạng lưới một hành tinh. Qua hội nghị, đại diện các nước, tổ chức quốc tế đều đánh giá cao những cam kết mạnh mẽ và đóng góp của Việt Nam trong việc đảm bảo an ninh lương thực, cũng như thúc đẩy quá trình chuyển đổi hệ thống thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm. Đặc biệt, tại hội thảo nằm trong khuôn khổ Festival Quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam - Hậu Giang 2023 được diễn ra vào chiều ngày 12-12, tôi tin rằng Hội thảo sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác Nam - Nam chặt chẽ giữa Việt Nam và các nước châu Phi, cũng như hợp tác ba bên giữa Việt Nam - đối tác quốc tế - châu Phi vì sự thịnh vượng và phát triển bền vững của các bên và thế giới.

Bài, ảnh: HỮU PHƯỚC