Cơ hội và tiềm năng từ cây bạc hà chanh sả

Với mong muốn tạo giống cây trồng mới và sản phẩm có giá trị khoa học cao, góp phần mang lại nguồn lợi kinh tế cho tỉnh, một nhóm tác giả đã nghiên cứu Giải pháp “Xây dựng quy trình trồng và chế biến tinh dầu, trà thảo dược cây rau bạc hà chanh sả (Lemon Balm) tại tỉnh Hậu Giang”…

Cây bạc hà chanh sả được nhóm nghiên cứu nuôi cấy mô tại trung tâm.

Trong những lần trực tiếp đến thăm các vườn cây ăn trái trên địa bàn tỉnh, nhận thấy tại đây, ngoài trồng các loại cây lâu năm, người dân có thể trồng xen canh thêm một loại cây trồng lấy ngắn nuôi dài, nhằm tăng hiệu quả kinh tế. Qua tìm hiểu và tham quan thực tế tại các tỉnh, nhóm nghiên cứu gồm Nguyễn Thị Kiều, Mã Hoàng Kin, Đặng Thị Thanh Loan, Phạm Thành Tôn, Trần Thị Huyền, công tác tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh,  đã chọn cây bạc hà chanh sả, làm loại cây trồng xen giúp các nhà vườn vừa tăng hiệu quả kinh tế, vừa xua đuổi sâu hại. Với mùi thơm kết hợp của chanh và sả từ cây phát ra, có thể xua đuổi côn trùng gây hại cho các vườn cây ăn trái, cây bạc hà chanh sả còn được chế biến thành trà túi lọc, trích ly lấy tinh dầu, làm dược liệu cho y học…

Do bạc hà chanh sả là cây có nguồn gốc từ nước ngoài, với giá thành hạt giống và cây giống khá cao, nên nhóm bắt đầu tìm tòi và học hỏi từ nhiều tài liệu, các dự án trồng và phát triển cây bạc hà chanh sả trong và ngoài nước. Sau đó, nhóm đã mạnh dạn nhập hạt giống từ Nga về gieo trồng thử nghiệm trong điều kiện thổ nhưỡng của địa phương. Qua đây, nhóm khai thác và tận dụng trang thiết bị chuyên môn được đầu tư để nghiên cứu và sáng tạo được 4 sản phẩm về bạc hà chanh sả trong điều kiện Hậu Giang như: giống cây trồng mới bằng biện pháp nuôi cấy mô (invitro), trà thảo dược mới, tinh dầu dược liệu, quy trình trồng phù hợp với điều kiện Hậu Giang và Việt Nam.

Sau khi được gieo trồng bằng hạt trong nhà lưới tại Trung tâm Thông tin và Ứng dụng khoa học công nghệ tỉnh, nhóm đã tiến hành trồng thử nghiệm bằng biện pháp giâm cành trong vườn cây có múi của ông Phạm Văn Bé, ở xã Thạnh Xuân, huyện Châu Thành A. Ông Bé chia sẻ: “Cây bạc hà chanh sả, nhìn ban đầu rất giống với cây rau húng lủi thường dùng, tuy nhiên nó có một mùi rất đặc trưng của chanh và sả. Sau thời gian trồng xen canh trong vườn cam của gia đình thấy rất hiệu quả trong việc xua đuổi côn trùng gây hại, nhờ đó giúp tôi giảm phần chi phí mua thuốc trừ sâu. Mặt khác, dù trồng với diện tích chưa nhiều, nhưng tôi thấy loại cây này cũng nhẹ công chăm sóc, nhưng khi thu hoạch lại có giá trị kinh tế khá cao 80.000 đồng/kg, nếu vậy sẽ giúp các nhà vườn có thêm nguồn thu nhập ổn định”.

Thấy được khả năng có thể trồng được cây bạc hà chanh sả trong tỉnh, nhóm tiếp tục nghiên cứu một số công dụng ở các dạng tươi, dạng khô và tinh dầu của cây như: giàu chất chống oxy hóa, có khả năng làm dịu và kháng viêm, có giá trị về y học… Qua đây, sản phẩm trà thảo dược túi lọc bạc hà chanh sả (Lemon Balm) đạt theo Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7975:2008 đã ra mắt thị trường. Sản phẩm trà túi lọc bạc hà chanh sả Hậu Giang với dược tính Polyphenol cao là hoạt tính chống oxy hóa giúp ngừa bệnh ung thư. Ngoài ra, bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước trực tiếp, sử dụng bộ chưng cất tinh dầu nhẹ Clevenger trong thời gian 3 giờ ở áp suất theo tiêu chuẩn của Dược điển Việt Nam, nhóm đã trích ly tinh dầu cây bạc hà chanh sả (Lemon Balm). Với hơn 1kg lá bạc hà chanh sả chỉ chưng cất ra được khoảng 0,5ml tinh dầu, vì vậy tinh dầu Lemon Balm hiện là một trong những loại tinh dầu có giá thành khá đắt.

Chị Nguyễn Thị Kiều, Trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: “Các sản phẩm nghiên cứu từ giải pháp của nhóm đã cho ra thị trường: cây giống, trà túi lọc, tinh dầu… chúng tôi rất phấn khởi khi được đánh giá tích cực. Đặc biệt, từ ý kiến đóng góp của những người có nhiều kinh nghiệm, nhóm tiếp tục khắc phục những hạn chế, nghiên cứu sâu hơn nữa về cây bạc hà chanh sả để cho ra nhiều sản phẩm tốt phục vụ người tiêu dùng”. Mới đây, giải pháp “Xây dựng quy trình trồng và chế biến tinh dầu, trà thảo dược cây rau Bạc hà chanh sả (Lemon Balm) tại tỉnh Hậu Giang”, tham gia Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Hậu Giang lần thứ XII năm 2020, được Ban Tổ chức đánh giá cao và đã xuất sắc đạt giải nhất.

Bài, ảnh: MỸ XUYÊN