Canh tác “thuận thiên” thích ứng với biến đổi khí hậu

Nhờ sự linh hoạt trong sản xuất, phù hợp với điều kiện tự nhiên, mô hình canh tác “thuận thiên” tôm - lúa ở xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, không chỉ giúp người dân tránh được rủi ro mùa vụ mà còn nâng cao thu nhập.

Nông dân ở xã Lương Nghĩa chuyển đổi sang mô hình tôm - lúa cho nguồn thu nhập cao hơn so với độc canh cây lúa.

Những ngày qua, nhiều hộ thả nuôi sớm tôm thẻ chân trắng trên địa bàn xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, đã vào đợt thu hoạch tôm đầu vụ. Điều bà con phấn khởi là giá bán tôm thẻ tại vuông nuôi đang ở mức cao, khi dao động từ 105.000-110.000 đồng/kg (loại 60 con/kg), tăng khoảng 20.000 đồng/kg so với cùng kỳ. Theo chia sẻ của nông dân, nếu giá bán được ổn định như hiện nay thì người nuôi sẽ có được nguồn lợi nhuận hấp dẫn khi thu hoạch xong lứa tôm thẻ.

Các vuông được người dân thả nuôi chủ yếu 2 loại là tôm thẻ chân trắng và tôm càng xanh; trong đó, tôm thẻ sau hơn 3 tháng thả nuôi thì nông dân tiến hành thu hoạch bằng hình thức đặt dớn xung quanh vuông, còn tôm càng xanh sẽ được tiếp tục nuôi thêm khoảng 3 tháng nữa mới thu hoạch. Sau vụ thu hoạch tôm, nông dân tiến hành cải tạo lại đất để gieo sạ vụ lúa Đông xuân. Thời gian qua, mô hình tôm - lúa được xem là hướng đi phù hợp và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân ngoài vùng đê bao ngăn mặn trên địa bàn xã Lương Nghĩa.

Ông Võ Văn Bảo, ở ấp 6, xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ cho biết, ông có 1ha đất nằm bên ngoài đê bao. Hồi trước đất này trồng lá sau đó phá lá trồng lúa nhưng ở vụ lúa Hè thu thường bị nước mặn xâm nhập, đến gần thu hoạch thì đến mùa mưa bão liên miên nên thường cho năng suất bấp bênh, có khi mất trắng. Hai năm qua ông chuyển qua làm một vụ lúa, một vụ tôm, tức làm vụ lúa Đông xuân khi có nguồn nước ngọt dồi dào và bỏ hẳn vụ lúa Hè thu khi hạn, mặn xâm nhập để chuyển sang nuôi tôm các loại. Sự chuyển đổi cây trồng, vật nuôi theo hướng “thuận thiên” đã mang lại cho ông nguồn thu nhập cao hơn trước đây rất nhiều.

Ông Bảo cho biết: “Thả nuôi tôm 2 năm rồi thấy đạt hiệu quả. Còn làm lúa thì loay hoay cái tới cữ xịt thuốc, rải phân. Trồng lúa mà gặp phải thiên tai bị đổ ngã thì cũng trắng tay”.

Xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ nằm cặp sông Ngan Dừa, hàng năm vào mùa khô thường bị nước mặn xâm nhập từ triều biển Tây. Mặc dù sau này đã có đê bao ngăn mặn nhưng những diện tích đất nằm bên ngoài đê bao vẫn bị ảnh hưởng nặng nề. Phần lớn diện tích đất này chỉ trồng được tràm, dừa nước và sản xuất vụ lúa Đông xuân vào mùa mưa. Còn sản xuất vụ lúa Hè thu thì tốn nhiều chi phí, lúa thường bị thiệt hại do thời tiết bất lợi nên không có lời. Từ thực tế trên nên từ năm 2023 địa phương đã vận động người dân nơi đây bỏ vụ lúa Hè thu, cây tạp chuyển sang nuôi tôm.

Ông Nguyễn Văn Ngọc, Phó Chủ tịch UBND xã Lương Nghĩa cho biết: Sau Tết Nguyên đán thì người dân lấy nước mặn vô cải tạo đất, cải tạo nước. Thông thường thì sẽ thả con tôm sú trước, tầm khoảng 2 tháng thì tiếp tục thả con tôm thẻ, đồng thời con tôm càng xanh sẽ thả một lượt với con sú. Đối với con tôm càng xanh thì thời gian sinh trưởng kéo dài khoảng 6 tháng, cho nên mình nuôi xen canh con tôm sú và con tôm thẻ để lấy ngắn nuôi dài. Xã cũng định hướng cho vùng ngoài đê bao, đặc biệt là vùng tiếp giáp với sông Ngan Dừa sẽ khai phá đất trồng cây kém hiệu quả, đất lá, đất tràm, tiếp tục xây dựng mô hình tôm - lúa. Tổng khu vực đó khai thác tầm khoảng 100ha nữa. Sau khi thu hoạch tôm thì nông dân làm đất xuống giống vụ Đông xuân. Hiện nay, xã cũng xây dựng mô hình lúa hữu cơ đối với vùng làm một vụ tôm, một vụ lúa này.

Nhận thấy mô hình lúa - tôm thời gian qua cho nguồn thu nhập cao nên người dân ở xã Lương Nghĩa có đất ở bên ngoài đê bao đã tăng diện tích thả nuôi. Qua tổng hợp của ngành chức năng xã Lương Nghĩa, hiện diện tích nuôi tôm ngoài vùng đê bao ngăn mặn tại địa phương đạt hơn 180ha, tăng hơn 40ha so với cùng kỳ năm ngoái. Bên cạnh thả nuôi con tôm thẻ chân trắng, tôm sú và tôm càng xanh, bà con còn nghiên cứu thả nuôi thêm con cua biển. Theo nhận định của địa phương, năm nay do nước mặn thường xuyên xuất hiện với nồng độ từ 5-10‰, đây được xem là điều kiện thuận lợi để nuôi tôm; đồng thời nhận thấy mô hình nuôi tôm cho nguồn thu nhập cao nên người dân tăng diện tích thả nuôi trong mùa khô năm nay.

Ông Nguyễn Văn Khánh, ở ấp 6, xã Lương Nghĩa, huyện Long Mỹ, có 5 công đất thả nuôi tôm, cua biển, cho biết: “Tôi bỏ ra 300.000 đồng mua cua biển giống được 1 thiên thả nuôi cầu may mà cuối cùng mỗi con được nửa ký, 600gram/con, mà cua gạch son thì bán được giá khá cao. Nếu nông dân dám đầu tư thì tôi thấy mô hình con cua với con tôm này đạt hiệu quả, lợi nhuận cao hơn nhiều”.

Mô hình tôm - lúa được xem là hướng đi phù hợp, “thuận thiên” và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân ngoài vùng đê bao ngăn mặn tại xã Lương Nghĩa, nhất là con tôm đã mang lại thu nhập cao gấp 2-3 lần so với trồng lúa Hè thu. Huyện Long Mỹ đang vận động bà con ngoài vùng đê bao thực hiện mô hình lúa - tôm, nâng diện tích nuôi tôm “thuận thiên” ở huyện lên khoảng 500ha, tập trung ở các xã Lương Nghĩa, Lương Tâm và Xà Phiên.

Ông Lê Hồng Việt, Phó Chủ tịch UBND huyện Long Mỹ, cho biết: Mô hình tôm - lúa đã được nhiều nhà khoa học chứng minh tính hiệu quả, tính bền vững và thích ứng tốt với điều kiện xâm nhập mặn nên huyện tiếp tục mở rộng quy hoạch sản xuất vùng ngoài đê bao để người dân chuyển đổi các đối tượng tôm nuôi phù hợp với từng tiểu vùng mặn, lợ khác nhau, góp phần khai thác hiệu quả, bền vững tài nguyên đất, nước cũng như tạo ra thu nhập thường xuyên cho người dân vùng chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

THANH TÂM