Xử lý nghiêm hành vi trốn thuế liên quan đến chuyển nhượng bất động sản

Từ lâu, việc chuyển nhượng, giao dịch đất đai bằng các hợp đồng hai giá nhằm giảm hoặc trốn tránh nghĩa vụ thuế giữa các bên xảy ra khá phổ biến. Điều này không chỉ gây thất thu nguồn thuế lớn đối với Nhà nước mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro với người dân. 

Người dân giao dịch hợp đồng mua bán đất tại một phòng công chứng trên địa bàn huyện Châu Thành.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, khi chuyển nhượng bất động sản, người bán là cá nhân phải nộp thuế thu nhập mức 2%, người mua nộp lệ phí trước bạ 0,5% giá chuyển nhượng ghi trên hợp đồng công chứng. Doanh nghiệp khi chuyển nhượng bất động sản phải nộp thuế thu nhập bằng 20% thu nhập tính thuế từ hoạt động chuyển nhượng.

Thế nhưng, thời gian qua, không ít người mua và người bán bất động sản đã thiết lập hai hợp đồng theo dạng hai giá để giảm thuế, né thuế. Việc mua bán này thường sử dụng hợp đồng có công chứng với giá kê khai thấp hơn nhiều so với giá giao dịch và thêm một hợp đồng do hai bên tự thỏa thuận ghi đúng giá thực tế phòng trường hợp tranh chấp.

Anh Nguyễn Trọng Nghĩa, ở thị trấn Ngã Sáu, huyện Châu Thành, người có nhiều năm làm trung gian mua bán nhà, đất trên địa bàn huyện này, chia sẻ: “Người ta ghi trên hợp đồng giá thấp để bên bán đỡ phải nộp thuế thu nhập, còn người mua thì giảm được thuế, phí chuyển nhượng. Cả hai cùng có lợi nên trong giao dịch nhà, đất, hợp đồng mua bán thường thấp hơn giá trị thực là việc rất phổ biến”.

Còn theo các cơ quan chức năng, nguyên nhân của tình trạng này trước hết là do các cá nhân vì lợi ích kinh tế nên không chấp hành nghiêm quy định của pháp luật. Trong khi đó, việc lập hợp đồng công chứng với giá kê khai thấp hơn giá giao dịch được thực hiện khá dễ dàng. Công tác kiểm tra, xử lý của các cơ quan chức năng chưa thường xuyên, quyết liệt nên thiếu tính răn đe.

Mặt khác, do mua bán nhà, đất là hợp đồng mua bán dân sự, phần lớn được thực hiện bằng tiền mặt nên việc xác định giá mua bán thực tế là rất khó, dẫn đến tạo kẽ hở cho người dân khai báo sai giá trị của bất động sản chuyển nhượng.

Dù có thể “né” được một phần thuế nhưng hình thức giao dịch trên lại tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý khi có thể được xem là hành vi trốn thuế hoặc hợp đồng có thể bị tòa án tuyên vô hiệu trong trường hợp xảy ra tranh chấp; hoặc khi cơ quan quản lý nhà nước lấy giá đất theo hợp đồng giao dịch trước đó để làm căn cứ tính giá trị bồi thường khi thu hồi giải phóng mặt bằng.

Theo ông Lê Văn Thanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh, việc ghi thấp giá trị hợp đồng hơn giá trị thực cũng gây khó cho cơ quan chức năng trong việc thiết lập cơ sở dữ liệu giá đất, vì giá đất thực tế không được ghi nhận trên các hợp đồng giao dịch về đất đai. Từ đó, ảnh hưởng rất lớn đến công tác bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất và người chịu thiệt thòi lớn nhất chính là người dân.

Để khắc phục tình trạng trên, thời gian qua, các cơ quan chức năng đã từng bước điều chỉnh, có giải pháp, chế tài khắc phục. Mới đây, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp có các văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc chống thất thu thuế trong hoạt động kinh doanh chuyển nhượng bất động sản.

Tại Hậu Giang, UBND tỉnh đã có văn bản đề nghị Cục Thuế tỉnh cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các chính sách pháp luật về thuế, đặc biệt là nội dung quy định về hành vi trốn thuế và chế tài đối với hành vi trốn thuế liên quan đến hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản để người dân, doanh nghiệp được biết, hiểu, đồng thuận.

UBND tỉnh cũng yêu cầu Công an tỉnh phối hợp với cơ quan thuế xác minh, thu thập thông tin, tài liệu theo đề nghị của cơ quan thuế và các cơ quan có liên quan khi phát hiện các hành vi kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản có dấu hiệu trốn thuế nhằm xử lý, răn đe, ngăn chặn và truy thu thuế cho ngân sách nhà nước.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Thuế tỉnh, cho biết, thực hiện chỉ đạo của Bộ Tài chính, UBND tỉnh, tới đây, Cục Thuế tỉnh sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chính sách pháp luật về thuế theo kế hoạch đối với việc thực hiện nghĩa vụ thuế trong chuyển nhượng bất động sản. Đồng thời, rà soát, thanh tra, kiểm tra chặt chẽ việc kê khai thuế của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến chuyển nhượng bất động sản. Trên cơ sở đó, nếu phát hiện vi phạm sẽ phối hợp xử lý nghiêm theo quy định nhằm chống thất thu thuế.

Bài, ảnh: ĐÌNH BẢO