Vay mượn đúng cách, giảm tranh chấp

Thời gian qua, tình trạng vay mượn tài sản cá nhân dẫn đến tranh chấp diễn ra khá phổ biến. Một số giao dịch vay mượn thiếu rõ ràng không chỉ gây ra tranh chấp dân sự kéo dài mà còn ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự xã hội.

TAND tỉnh xét xử phúc thẩm một vụ án tranh chấp hợp đồng vay tài sản.

Vừa qua, Tòa án nhân dân huyện Phụng Hiệp vừa xét xử vụ án tranh chấp hợp đồng vay tài sản.

Theo hồ sơ vụ án, vợ chồng bà T. (ngụ xã Tân Long, huyện Phụng Hiệp) từ năm 2017 nhiều lần cho bà H. (ngụ cùng địa phương) mượn tổng cộng 4 cây vàng 24K để sử dụng vào mục đích cá nhân. Giao dịch này được lập bằng giấy viết tay, không có xác nhận của địa phương, không ghi rõ thời hạn vay hay lãi suất cụ thể.

Ban đầu, bà H. hứa sẽ trả dần, nhưng sau đó nhiều lần thất hứa và không thanh toán, khiến vợ chồng bà T. phải khởi kiện ra tòa. Trong quá trình xét xử, bị đơn cho rằng đã trả một phần, nhưng không cung cấp được chứng cứ cụ thể. Tòa xác định đây là khoản vay có thật, mặc dù hình thức đơn giản nhưng có đủ yếu tố pháp lý và buộc bà H. phải hoàn trả đầy đủ số vàng đã mượn của vợ chồng bà T.

Trước đó, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh tuyên xử một bản án người thân tranh chấp kéo dài hơn 2 năm, do quá trình vay mượn tiền không rõ ràng. Cụ thể, bà B. và ông H., ngụ thị xã Long Mỹ, là cô cháu với nhau. Do cần tiền nên từ năm 2020, ông H. nhiều lần vay mượn tiền của bà B. Việc vay mượn một số lần hai bên có làm biên nhận, nhưng cũng có lần chỉ qua lời nói. 

Theo bà B., thực tế bà cho vay tổng số tiền 204 triệu đồng, nhưng do là bà con nên không tính lãi. Tuy nhiên, quá trình trả nợ, do ông H. nhiều lần trả nợ không đúng hạn và không có thiện chí trả, nên bà khởi kiện để đòi lại tiền.

Trong khi đó, ông H. cho rằng, bà B. cho vay số tiền trên với lãi suất 5% tháng, nên ông H. không đồng ý với nội dung khởi kiện của bà B. Chưa kể, tại đơn phản tố (kiện ngược lại bà B.) thì ông H. cho rằng mình chỉ phải trả cho bà B. số tiền gốc và lãi gần 117 triệu đồng.

Bản án sơ thẩm của TAND thị xã Long Mỹ đã chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà B., buộc ông H. trả cho bà B. số tiền hơn 200 triệu đồng. Đến tháng 9-2024, TAND tỉnh tuyên bản án phúc thẩm buộc ông H. phải trả cho bà B. số tiền gần 117 triệu đồng.

Theo TAND tỉnh, thời gian qua, do nền kinh tế thị trường có sự tác động rất lớn đến hoạt động vay vốn và cho vay nên nhiều hợp đồng vay đã có sự biến tướng phức tạp, gây khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp. Thông thường, khi vay mượn nợ số tiền lớn, người ta sẽ nghĩ đến việc vay từ các ngân hàng. Thế nhưng, do nhiều thủ tục phức tạp nên một số người chọn cách vay vốn làm ăn từ người thân, người quen hoặc những mối quan hệ ngoài xã hội. Khi vay mượn cá nhân sẽ được thực hiện thông qua các hình thức như: Vay tín chấp giữa người cho vay và người vay và chỉ thiết lập giấy vay mượn tay đơn giản hoặc bằng lời nói với nhau.

Cũng có một số trường hợp chỉ ghi nhận số tiền vay, còn lãi suất và thời hạn thì thỏa thuận ngoài. Thậm chí, có nhiều trường hợp vay thực tế số tiền khác nhưng viết trong giấy vay mượn số tiền lại khác. Bên cạnh đó, cũng xuất hiện tình trạng vay mượn bằng hợp đồng giả cách (vay tiền nhưng làm thủ tục bán tài sản hoặc cầm cố tài sản). Vì vay mượn không rõ ràng nên dễ dẫn đến những tranh chấp và rất khó giải quyết, khó thu thập chứng cứ trong quá trình xét xử vụ án.

Theo luật sư Phan Văn Hùng, Đoàn luật sư tỉnh, hiện nay, các loại tranh chấp dân sự phổ biến nhất là: Vay mượn nợ, tranh chấp về quyền sở hữu tài sản, tranh chấp về hợp đồng dân sự, tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng… Tại Điều 463, Bộ luật Dân sự năm 2015, đã quy định, hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.

“Nếu đến thời hạn vay mà người vay không trả, thì người cho vay có thể khởi kiện ra tòa án nơi bị đơn, tức người vay tiền cư trú, để yêu cầu thực hiện nghĩa vụ trả nợ”, ông Hùng cho biết.

Còn theo ông Dương Quốc Tuấn, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, quá trình giải quyết các vụ án liên quan đến tranh chấp hợp đồng vay tài sản, thẩm phán cần phải cân nhắc và thu thập chứng cứ rất kỹ về nhiều phương diện khác nhau như: Thời hiệu khởi kiện, chủ thể tham gia và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, quy định tính lãi suất trong quá trình vay mượn. Với những vụ án tranh chấp liên quan đến vay mượn cá nhân, nếu việc vay mượn diễn ra sơ sài, thiếu các giấy tờ, thỏa thuận có tính pháp lý, thì sẽ rất khó giải quyết cho đôi bên.

Vì vậy, để tránh những tranh chấp không đáng có cũng như tránh làm rạn nứt các mối quan hệ xã hội, ngành chức năng khuyến cáo các bên cho vay và vay mượn cần tìm hiểu kỹ; đồng thời, lập các văn bản, giấy tờ có giá trị pháp lý để khi xảy ra tranh chấp thì những giấy tờ này sẽ trở thành căn cứ pháp lý vững chắc, giúp việc khởi kiện được giải quyết nhanh chóng và đơn giản hơn.

B.B