Tháo gỡ nhiều điểm nghẽn cho khoa học và công nghệ

Nước ta quyết tâm đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH, CN, ĐMST và CĐS)  để thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị.

Nền tảng cơ chế, chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho lĩnh vực KH&CN phát triển bền vững và đem lại hiệu quả.

Cơ chế, chính sách đặc biệt

Nước ta hiện có 4 luật liên quan trực tiếp đến lĩnh vực KH&CN là: Luật KH&CN, Luật Công nghệ cao, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Sở hữu trí tuệ. Tuy đã có nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích, ưu đãi về đầu tư, tài chính, nguồn nhân lực, thúc đẩy phát triển KH, CN, ĐMST, nhưng trên thực tế, hoạt động này vẫn còn tồn tại một số hạn chế.

Các tổ chức khoa học và công nghệ (KH&CN) công lập chưa được giao quyền tự chủ trong sử dụng kinh phí nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Nhiều thủ tục rườm rà, phức tạp làm cho quá trình nghiên cứu bị chậm trễ. Các nghiên cứu mới, đột phá thường tiềm ẩn nhiều rủi ro nhưng chưa có cơ chế chấp nhận phù hợp. Việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu còn hạn chế,…

Nghị quyết số 57 ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH, CN, ĐMST và CĐS quốc gia ra đời, đã và đang “cởi trói” cho lĩnh vực này. Nghị quyết xác định: “Khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế; xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển KH, CN, ĐMST và CĐS”.

Chưa đầy 2 tháng sau khi Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị ra đời, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 của Quốc hội Khóa XV, đã thông qua Nghị quyết số 193 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển KH, CN, ĐMST và CĐS quốc gia. Nghị quyết này được kỳ vọng sẽ góp phần đáp ứng yêu cầu về thể chế pháp luật, cơ chế, chính sách trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn tới.

Nghị quyết số 193 của Quốc hội cho phép thí điểm cải cách cơ chế quản lý tài chính trong việc thực hiện nghiên cứu KH&CN, giao quyền tự chủ sử dụng kinh phí và chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu. Cho phép thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Thí điểm cho phép doanh nghiệp chi cho KH&CN ngoài quỹ KH&CN và được tính là chi phí hợp lệ.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã ban hành 32 nghị định và các bộ đã ban hành 34 thông tư theo thẩm quyền, giúp hoạt động KH, CN, ĐMST và CĐS được triển khai hiệu quả hơn.

Tạo đà phát triển bền vững

Phát biểu tại Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06, ông Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo, khẳng định: “Đảng ta lựa chọn phát triển đột phá KH, CN, ĐMST và CĐS là một trong những giải pháp căn cơ để phát triển nhanh, bền vững. Đây cũng là một động lực tăng trưởng”.

Để thực hiện tốt mục tiêu đó, cần tiếp tục tạo thuận lợi về mặt cơ chế, chính sách cho lĩnh vực KH, CN, ĐMST và CĐS. Bộ KH&CN đang hoàn thiện hồ sơ của 4 luật quan trọng là: dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số; Luật KH&CN sửa đổi; Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi; Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật sửa đổi, sẽ được trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp tháng 5 tới. Còn các bộ ngành cũng đang khẩn trương sửa các luật theo phân công.

Về phía tỉnh Hậu Giang, thời gian qua, các cơ chế, chính sách phát triển KH&CN đã được quan tâm, ban hành. Tiêu biểu là Nghị quyết số 04 của HĐND tỉnh Quy định nội dung và định mức xây dựng dự toán thực hiện nhiệm vụ KH&CN có sử dụng ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 1499 của UBND tỉnh phê duyệt Đề án phát triển KH&CN tỉnh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030,…

Ông Đồng Văn Thanh, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo về phát triển KH, CN, ĐMST và CĐS trực thuộc Tỉnh ủy, đã chỉ đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy, khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị quyết Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH, CN, ĐMST và CĐS trên địa bàn tỉnh Hậu Giang theo đúng quy định.

Với việc quan tâm, xây dựng nền tảng vững chắc về cơ chế, chính sách, kỳ vọng lĩnh vực KH, CN, ĐMST và CĐS sẽ đột phá phát triển, thực sự trở thành động lực tăng trưởng, góp phần đưa GDP của nước ta tăng ít nhất 8% năm 2025 và đạt 2 con số trong những năm tiếp theo.

ĐANG THƯ