Tiết kiệm - Từ yêu cầu chính trị, pháp lý đến văn hóa

Tiết kiệm là một trong những giá trị truyền thống tốt đẹp đã được ông cha ta gìn giữ qua bao đời. Trong hệ thống chính trị, hành chính hiện đại, thực hành tiết kiệm không chỉ là một nguyên tắc quản trị, mà còn là biểu hiện của đạo đức công vụ, là tiêu chuẩn văn hóa cần có của mỗi cán bộ, công chức, viên chức.

Từ những năm đầu đổi mới 1986 đã xác định rõ yêu cầu tiết kiệm, chống lãng phí trên mọi lĩnh vực: “Tiết kiệm là chính sách lớn phải được thực hiện trong tất cả các hoạt động sản xuất, xây dựng và tiêu dùng xã hội. Chống xa hoa lãng phí, phô trương, hình thức trong bộ máy quản lý nhà nước các cấp và hợp tác xã. Nêu cao lối sống giản dị, lành mạnh,… không chạy theo những thị hiếu tiêu dùng vượt quá khả năng của nền kinh tế”, theo tulieuvankien.dangcongsan.vn.

Tuy nhiên, quá trình thực thi, không ít đơn vị, địa phương xem đây là yêu cầu hành chính, hình thức, chưa trở thành nhận thức tự thân và hành vi văn hóa thường ngày (?).

Trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy, hợp nhất sở ngành, tiết kiệm và phòng, chống lãng phí đang được đặt ra song song, có thể gọi là cấp bách và thực hành thực chất. Việc tiết kiệm không chỉ là cắt giảm những khoản chi không cần thiết, mà còn phải hướng đến tái cơ cấu nguồn lực, sử dụng hiệu quả thời gian, con người, tài sản, tạo điều kiện để bộ máy hành chính vận hành tinh gọn, minh bạch, phục vụ hiệu quả hơn.

 Trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về “Thực hành tiết kiệm” mới đây, theo VOV.VN: Tổng Bí thư nhắc lại: “Văn hóa Việt Nam là nền văn hóa gắn liền với sự đề cao lối sống tiết kiệm, giản dị. Từ đó, việc thực hành tiết kiệm của người Việt đã được đúc kết thành ca dao, tục ngữ, truyền miệng từ đời này sang đời khác, như “Khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”, “Ít chắt chiu hơn nhiều phung phí”, “Ai ơi chớ bỏ ruộng hoang/Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu”; “Được mùa chớ phụ ngô khoai/Đến khi thất bát lấy ai bạn cùng”; “Nên ăn có chừng, nên dùng có mực”; “Tiết kiệm sẵn có đồng tiền/Phòng khi túng lỡ không phiền lụy ai”...

Bài viết của Tổng Bí thư yêu cầu các cấp, các ngành và toàn xã hội cần tập trung thực hiện tốt một số vấn đề về tiết kiệm, trong đó: Phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong quản lý, sử dụng tài chính, ngân sách; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính nhà nước gắn với huy động các nguồn lực xã hội và sắp xếp, tinh gọn bộ máy…

Tổng Bí thư Tô Lâm còn yêu cầu phải xây dựng văn hóa tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”. Nghiên cứu phát động và duy trì thường niên “Ngày toàn dân thực hành tiết kiệm” để thúc đẩy, lan tỏa phong trào toàn xã hội nêu cao ý thức thực hành tiết kiệm…

Tại Hậu Giang, Chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Huyến vừa ký Chỉ thị số 06 về xây dựng văn hóa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị, yêu cầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị trên địa bàn tỉnh triển khai xây dựng “văn hóa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” một cách thiết thực, bền vững.

Đây là hành động tích cực, rất kịp thời của tỉnh trong cụ thể hóa định hướng của Tổng Bí thư Tô Lâm; “biến” tiết kiệm từ khẩu hiệu thành chuẩn mực văn hóa trong công sở, trở thành một “thói quen tốt” trong lối sống, làm việc của cán bộ, công chức, viên chức.

Tinh thần của Chỉ thị là tiết kiệm phải trở thành tự giác, không phải đợi đến lúc khó khăn, ngân sách eo hẹp mới tiết kiệm; mà tiết kiệm phải là nguyên tắc sống, là biểu hiện của tinh thần trách nhiệm và ý thức vì cộng đồng.

Điều này đòi hỏi sự chuyển biến từ nhận thức đến hành vi, từ cấp lãnh đạo đến từng cán bộ chuyên môn; từ việc chi tiêu công đến sử dụng thời gian làm việc; từ tổ chức hội họp đến tiếp khách; từ trang trí văn phòng đến tổ chức kỷ niệm ngày truyền thống...

Chỉ thị nhấn mạnh đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phải là “tấm gương thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” trong và ngoài công sở. Mỗi người cần hình thành lối sống, làm việc khoa học, sử dụng thời gian hiệu quả, tránh tình trạng “đi trễ về sớm”, làm việc hời hợt, thiếu tinh thần trách nhiệm.

Định hướng tiết kiệm tại Hậu Giang cũng gắn liền với chuyển đổi số. Theo đó, các cấp, các ngành cần tăng cường hơn nữa ứng dụng công nghệ thông tin, cắt giảm giấy tờ; thực hiện hội họp, báo cáo, trao đổi công việc qua môi trường điện tử, điều này vừa tiết kiệm vật tư, vừa tiết kiệm thời gian và tăng tính minh bạch. Đây chắc chắn là xu hướng tất yếu của một nền hành chính hiện đại, phục vụ.

Quan trọng hơn cả là nâng tiết kiệm lên thành “văn hóa”, nghĩa là không cần mệnh lệnh hành chính cán bộ vẫn tự ý thức và tự điều chỉnh hành vi cho phù hợp. Khi đó, tiết kiệm không còn là sự gò bó mà trở thành nét đẹp ứng xử, là niềm tự hào cá nhân và tập thể. Một đơn vị làm việc khoa học, gọn nhẹ, minh bạch, hiệu quả luôn được xã hội tôn trọng. Một cá nhân sống giản dị, không phô trương, luôn biết quý trọng từng đồng ngân sách, từng phút thời gian làm việc là người đáng tin cậy trong bộ máy nhà nước.

Tiết kiệm - nếu được thực hiện bài bản, không chỉ giúp giảm áp lực chi tiêu công mà còn tạo nguồn lực nội sinh cho phát triển. Ngân sách tiết kiệm được từ việc giảm chi hội họp, cắt giảm thủ tục, tinh gọn bộ máy… có thể dành cho các nhiệm vụ ưu tiên: y tế, giáo dục, an sinh, phát triển hạ tầng nông thôn. Sức mạnh của văn hóa tiết kiệm vì thế không chỉ dừng ở chỗ “tiêu ít”, mà còn tạo ra giá trị cộng hưởng - một xã hội lành mạnh, minh bạch, trách nhiệm và phát triển bền vững.

Thời gian tới, khi nhiều đề án sáp nhập, hợp nhất có hiệu lực, bộ máy tinh gọn, số lượng đầu mối giảm nhưng nhiệm vụ không giảm thì việc tiết kiệm cả vật chất lẫn thời gian làm việc sẽ là “chiếc khóa” để vận hành trơn tru bộ máy mới. Không tiết kiệm đồng nghĩa với lãng phí cơ hội, chậm tiến, làm xói mòn niềm tin của người dân.

Nếu cả hệ thống chính trị đã tiết kiệm thì hãy kiết kiệm hơn, chưa tiết kiệm thì nên chăng hãy hành động ngay.

Có thể là tổ chức các cuộc họp ngắn, họp đúng, họp đủ: chuẩn bị trước nội dung, phân công rõ ràng, tránh dàn trải, lòng vòng. Sử dụng điện, nước hợp lý bằng cách tắt thiết bị không dùng, dùng điều hòa đúng mức. Quản lý văn phòng phẩm khoa học: Không để thất thoát, tồn kho lãng phí. Cắt giảm chi tiêu hình thức bằng cách không tổ chức tiệc, hội họp, lễ kỷ niệm phô trương. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin bằng cách họp trực tuyến, văn bản điện tử, hạn chế in ấn. Tôn trọng giờ giấc, thời gian công việc như không lạm dụng giờ hành chính cho việc riêng. Định kỳ tự kiểm tra và báo cáo tiết kiệm để gắn trách nhiệm cho từng phòng, ban, cá nhân. Đưa tiêu chí tiết kiệm vào đánh giá công chức cuối năm để biến văn hóa thành hành vi cụ thể…

Từ góc nhìn quản trị hiện đại, tiết kiệm không chỉ là đức tính cá nhân, mà là chiến lược phát triển bền vững. Ở cấp quốc gia, đó là nền tài chính vững, bộ máy hiệu quả. Ở cấp địa phương, đó là cách Hậu Giang thể hiện năng lực quản trị. Và ở cấp cá nhân, đó là cách mỗi cán bộ, công chức chứng minh trách nhiệm với tổ chức và xã hội.

Tiết kiệm là văn hóa - Tiết kiệm là văn minh !

TRÍ THỨC