Báo động việc đình trệ trong phòng, chống bệnh không lây nhiễm

Bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và chiếm khoảng 70% trong tổng số các trường hợp tử vong hàng năm, là yếu tố tăng nặng nếu đồng thời bị lây nhiễm Covid-19. Thời gian qua, các hoạt động phòng, chống bệnh không lây nhiễm bị đình trệ, hiệu quả thấp.

Khám bệnh cho người dân tại Trung tâm Y tế huyện Châu Thành A.

Khó kinh phí, nhân lực và…

Hoạt động phòng, chống bệnh không lây nhiễm đã khá trầm lắng trong điều kiện bình thường so với phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm. Khi dịch Covid-19 ập đến, càng gây đình trệ và khó khăn nhiều hơn. Các mục tiêu đề ra trong thực hiện chương trình này đều chưa đạt được.

Một số bệnh không lây nhiễm đang được ngành y tế quản lý như: tiền đái tháo đường, đái tháo đường, tăng huyết áp, ung thư, hen chỉ thực hiện đạt từ 87-93% so với chỉ tiêu trong năm 2021. Còn những tháng đầu năm nay, tỷ lệ phát hiện người mắc bệnh không lây nhiễm vẫn đạt thấp, phát hiện các bệnh trên đạt từ 15-22% so với chỉ tiêu kế hoạch năm. Hầu hết ở các địa phương của tỉnh đều gặp khó khăn.

Ông Nguyễn Tuấn Thiện, cán bộ phụ trách chương trình quản lý bệnh không lây nhiễm, Trạm Y tế phường Lái Hiếu, thành phố Ngã Bảy, cho biết: “Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nguồn nhân lực y tế tập trung vào phòng, chống dịch nên thời gian qua các hoạt động phòng, chống bệnh không lây nhiễm ít được quan tâm, một số hoạt động chưa thực hiện được. Trạm được cấp 10 máy đo huyết áp để thực hiện chương trình quản lý, chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp nhưng do dịch Covid-19 thời gian qua chưa giao về đến tổ y tế triển khai được. Thực tế trong cộng đồng có nhiều người mắc bệnh không lây nhiễm, nhưng người dân không đến khám ở trạm y tế, chưa có sự phối hợp phản hồi tốt từ các bệnh viện nên số lượng quản lý còn thấp, số phát hiện mới ít”.

Tại huyện Châu Thành A, tình trạng cũng tương tự. Ông Phan Văn Nghị, Trưởng khoa Y tế công cộng và An toàn thực phẩm, Trung tâm Y tế huyện Châu Thành A, lý giải: “Hơn một năm qua, số lượng người đến khám chữa bệnh tại Trung tâm Y tế giảm nhiều, nên cũng ảnh hưởng đến thực hiện mục tiêu phát hiện, quản lý người mắc bệnh không lây nhiễm. Dù chúng tôi vẫn duy trì thông tin, phản hồi về trạm y tế xã khi phát hiện những bệnh nhân mắc bệnh không lây nhiễm mới, để trạm y tế quản lý. Hoạt động quản lý bệnh không lây nhiễm bị hạn chế, công tác tuyên truyền, tư vấn không nhiều do nguồn nhân lực tập trung phòng, chống dịch. Mọi hoạt động hầu như lồng ghép, còn rất khó khăn do thiếu kinh phí”.

Trước đó, các xã, thị trấn của huyện Châu Thành A có thành lập các câu lạc bộ về bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp nhưng đến nay không duy trì được do không có kinh phí hỗ trợ. 

Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Lành, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, nhận định: “Nguyên nhân là do mạng lưới còn hạn chế về năng lực chuyên môn, còn rất khó khăn về kinh phí để thực hiện các hoạt động của chương trình phòng, chống bệnh không lây nhiễm. Một phần do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên năm qua không thực hiện được hoạt động điều tra đối với 30 cụm dân cư về bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp như những năm trước và đã chuyển hoạt động sang truyền thông cũng ảnh hưởng đến kết quả phát hiện bệnh mới”.

Quan tâm tốt để hoàn thành mục tiêu đề ra

Năm nay, khi tình hình dịch Covid-19 đã cơ bản được kiểm soát và thích ứng linh hoạt, an toàn với dịch trong điều kiện bình thường mới, ngành y tế sẽ quan tâm và thúc đẩy lại hoạt động quản lý, dự phòng bệnh không lây nhiễm để giảm gánh nặng xã hội, giúp bệnh nhân có thể sống chung với bệnh không lây nhiễm lâu dài, hạn chế biến chứng, ổn định sức khỏe, giảm tử vong.

Ông Phan Văn Nghị, Trưởng khoa Y tế công cộng và An toàn thực phẩm, Trung tâm Y tế huyện Châu Thành A, cho hay: “Dự kiến trong tháng 4 này, chúng tôi sẽ làm việc với các trạm y tế để củng cố lại hoạt động. Sẽ tổ chức tập huấn kiến thức nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng quản lý bệnh không lây nhiễm ở xã, thị trấn. Tuy nhiên, vấn đề cần được quan tâm là phải có nguồn kinh phí để triển khai các hoạt động thúc đẩy nâng cao hiệu quả chương trình”.

Các hoạt động củng cố mạng lưới cũng sẽ được thực hiện trên phạm vi cả tỉnh. Ông Nguyễn Văn Lành, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, nhấn mạnh: “Để đảm bảo về mặt tổ chức, nguồn nhân lực, chúng tôi đã và sẽ tiếp tục kiểm tra để nắm tình hình, sẽ củng cố, chấn chỉnh trong thời gian tới về mạng lưới làm chương trình này. Năm nay, sẽ triển khai lại hoạt động điều tra bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp tại 30 cụm dân cư theo kế hoạch nhằm tăng cường tầm soát, phát hiện người mắc bệnh và tư vấn nâng cao kiến thức của người bệnh, giúp bệnh nhân có thể chăm sóc tốt bệnh tình. Đồng thời, chỉ đạo tăng cường công tác truyền thông cả gián tiếp và trực tiếp nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng, chống bệnh không lây nhiễm”.

Ngoài phát hiện bệnh không lây nhiễm mới qua triển khai đợt điều tra, ngành y tế vẫn duy trì phát hiện và chăm sóc điều trị bệnh không lây nhiễm tại các cơ sở y tế. Tuy nhiên, cần có sự phối hợp tốt hơn giữa các cơ sở y tế để phản hồi những trường hợp mắc bệnh không lây nhiễm mới về trạm y tế, thúc đẩy gia tăng số bệnh nhân được quản lý, đạt chỉ tiêu đề ra hàng năm.

Năm 2022, ngành y tế tỉnh đề ra mục tiêu phát hiện gần 10.500 bệnh nhân tiền đái tháo đường, trong đó có 60% bệnh nhân tiền đái tháo đường được quản lý; trên 4.100 bệnh nhân đái tháo đường và quản lý tư vấn 50%; bệnh tăng huyết áp phát hiện gần 13.500 bệnh nhân, quản lý tư vấn khoảng 50%; ngoài ra còn tăng cường phát hiện các bệnh hen phế quản, ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính… Đối với bệnh nhân mắc bệnh không lây nhiễm khi được quản lý tốt ở tuyến y tế cơ sở sẽ góp phần giúp bệnh nhân kiểm soát tốt tình trạng bệnh, giảm tai biến, giảm chi phí, giảm gánh nặng bệnh tật. Đây là những lợi ích mà khi chương trình chưa thực hiện tốt được bệnh nhân sẽ đối diện với nguy cơ xảy ra tai biến cao hơn, tử vong tăng do bệnh không lây nhiễm.

 Quản lý, chăm sóc tốt bệnh không lây nhiễm còn nhằm giảm nguy cơ chuyển biến nặng, tử vong khi bệnh nhân mắc bệnh không lây nhiễm, cũng như khi nhiễm Covid-19 hay dịch bệnh truyền nhiễm khác. Để thúc đẩy hoạt động này chuyển biến tốt hơn trong thời gian tới rất cần được quan tâm khắc phục những khó khăn, nhất là khó khăn về kinh phí.

Bài, ảnh: HỒNG DIỄM