Cha mẹ tương tác giúp trẻ phát triển toàn diện

Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Lê Văn Chúc (ảnh), Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, trong giai đoạn trẻ từ 0-24 tháng tuổi, cha mẹ, người chăm sóc trẻ cần quan tâm tương tác với trẻ để trẻ phát triển trí tuệ, cảm xúc và ngôn ngữ tốt nhất.

Sự phát triển của trẻ qua các giai đoạn tháng tuổi như thế nào, thưa bác sĩ ?

- Từ sơ sinh đến 3 tháng, tính cách cá nhân trẻ bắt đầu thể hiện. Có trẻ sẽ thích gây ồn ào, trong khi có trẻ thì im lặng hơn. Trẻ có thể nhìn rõ vật từ khoảng cách dưới 20cm và phân biệt giữa màu sắc, ánh sáng. Trẻ thích các đồ vật có màu sắc sặc sỡ. Trẻ có thể nhận ra giọng nói của bố, mẹ..., phản ứng lại với các ngữ điệu của giọng nói. Giai đoạn từ 3-6 tháng trẻ biết khi mọi người gọi tên mình, trẻ tự mỉm cười và cười lớn tiếng.

Giai đoạn từ 7-9 tháng tuổi, trẻ có thể ngồi với sự trợ giúp, bò, chộp và kéo đồ vật về phía mình. Trẻ biết thể hiện các trạng thái tình cảm như tức giận, vui buồn một cách rõ rệt. Trẻ có thể phân biệt được người lạ, có phản xạ với lời nói về cử chỉ. Trẻ bắt đầu bập bẹ nói và thể hiện nét mặt với các từ quen thuộc như ủ, òa.

Giai đoạn từ 10-12 tháng tuổi trẻ có thể ngồi một mình, đi chập chững, đứng vững. Trẻ có thể bắt chước một số hành động đơn giản và có thể tự bốc thức ăn bằng tay. Thích xem tranh ảnh bắt chước nét mặt và các hành động của người lớn

Thích quan sát việc tháo lắp các đồ vật và đồ chơi. Giai đoạn này trẻ phát triển cả thể chất, trí tuệ, cảm xúc và ngôn ngữ.

Giai đoạn 13-24 tháng tuổi, trẻ có thể biết đi và vận động một cách dễ dàng hơn.

Cha, mẹ và người chăm sóc nên thực hành tương tác với trẻ ở mỗi giai đoạn phát triển như thế nào để trẻ phát triển tốt nhất, thưa bác sĩ ?

- Cha, mẹ và người chăm sóc trẻ cần tương tác với trẻ ngay giai đoạn bào thai. Mẹ có thể kể chuyện và hát cho bé nghe. Bố có thể cùng trò chuyện với mẹ và bé ở giai đoạn này.

Ở giai đoạn từ sơ sinh đến 3 tháng tuổi, khuyến khích trẻ ngẩng đầu lên bằng cách cho trẻ nằm sấp và nói chuyện với trẻ từ trên cao. Nâng trẻ lên vai để trẻ có thể nhìn thấy xung quanh. Cho trẻ tập nhìn bằng 2 mắt, bằng cách buộc các vật có nhiều màu sắc vào sợi dây và từ từ di chuyển từ phía này sang phía khác trước mặt trẻ. Tích cực trò chuyện cùng trẻ, vuốt ve, âu yếm và làm cho trẻ cảm thấy thoải mái khi có người ở bên.

Giai đoạn từ 3-6 tháng tuổi cần chuẩn bị các chỗ nằm phẳng, sạch sẽ để trẻ tập các vận động cơ như lật, lẫy. Luyện cho trẻ cầm nắm đồ chơi bằng các vật dụng an toàn với trẻ.

Giai đoạn 7-12 tháng tuổi, tập cho trẻ sử dụng 2 bàn tay bằng cách đưa cho trẻ các đồ vật vừa tay, hoặc vỗ tay để trẻ làm theo. Giúp trẻ ngồi thẳng lưng bằng cách đỡ nhẹ hai tay nâng trẻ ngồi lên. Hãy thể hiện cảm xúc của bạn với trẻ, bạn vui vì trẻ ngoan và không vui khi trẻ chưa ngoan. Cho trẻ chơi các đồ chơi chuyển động và phát ra âm thanh. Khuyến khích trẻ đi lấy đồ chơi bằng cách đặt ở nơi xa hơn. Cho trẻ chơi với nhiều loại đồ chơi phù hợp. Thường xuyên trò chuyện, cười đùa với trẻ: vẫy tay, chào, hoan hô,... Tập cho trẻ tự ăn mặc dù trẻ có thể làm rơi, vãi đồ ăn... Đọc sách cho trẻ nghe mọi lúc đặc biệt là trước khi đi ngủ với loại sách có nhiều tranh, ảnh minh họa, kể chuyện cho trẻ nghe kèm theo điệu bộ...

Nhiều phụ huynh chia sẻ thiếu kinh nghiệm giai đoạn trẻ tập đi, bác sĩ có chia sẻ gì về vấn đề này ?

- Cần khuyến khích trẻ tập đi ở giai đoạn trẻ từ 13-24 tháng tuổi, đưa trẻ ra ngoài chơi nhiều để trẻ tiếp xúc và khám phá môi trường xung quanh mình. Cho trẻ chơi các trò chơi với các vật có hình dạng, màu sắc khác nhau để trẻ tập các động tác ném, gõ, xếp, kéo, đầy. Tập cho trẻ cầm thìa xúc cơm và cất gọn đồ chơi sau khi chơi xong. Tập cho trẻ về các hình đơn giản và tô màu. Tập cho bé chào hỏi, cảm ơn và xin lỗi. Đọc chuyện cho trẻ nghe đặc biệt là trước khi đi ngủ và yêu cầu bé nhắc tên nhân vật, hát, đọc thơ hoặc bài đồng dao cho trẻ nghe,...

Xin cảm ơn bác sĩ !

HỒNG DIỄM