Rào cản để tiến tới mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS

Với những nỗ lực triển khai toàn diện và hiệu quả các giải pháp phòng, chống HIV/AIDS, đã giúp phát hiện sớm, dự phòng lây nhiễm và điều trị bảo vệ sức khỏe người bệnh, góp phần giảm số người nhiễm mới và không có trường hợp tử vong do AIDS những tháng đầu năm nay. Tuy nhiên, công tác này còn những rào cản để tiến tới mục tiêu chấm dứt dịch bệnh AIDS.

Nhân viên y tế tư vấn thai phụ xét nghiệm HIV tự nguyện tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Ngã Bảy.

Tích cực tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện

Tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện cho thai phụ đến khám thai và nhập viện sinh con luôn được tích cực thực hiện ở Phòng khám Sản khoa và Khoa Sản, Bệnh viện Đa khoa thành phố Ngã Bảy. Bác sĩ Nguyễn Việt Kịch, Trưởng khoa Sản, cho biết: “Đối với những thai phụ đến khám thai định kỳ tại phòng khám và thai phụ nhập viện sinh con chúng tôi đều tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện, chỉ ra sự cần thiết và những lợi ích khi xét nghiệm HIV để tiếp cận điều trị sớm và dự phòng lây truyền cho con hiệu quả nếu kết quả dương tính - mắc bệnh”.

Thuận lợi hiện nay là chi phí xét nghiệm HIV được thanh toán bảo hiểm y tế và khoa làm xét nghiệm đồng thời với các xét nghiệm khác nên hầu hết thai phụ đồng ý. Chị Nguyễn Thị Mộng Cầm, ở tỉnh Sóc Trăng, nhập viện sinh con tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Ngã Bảy, chia sẻ: “Lúc khám thai ở địa phương tôi cũng được tư vấn xét nghiệm HIV, tuy nhiên nghĩ mình không có bệnh nên không xét nghiệm. Giờ lên Bệnh viện Đa khoa thành phố Ngã Bảy sinh con, được tư vấn thấy lợi ích của việc xét nghiệm HIV, dù nghĩ mình không bệnh nhưng tôi cũng đồng ý xét nghiệm, các bác sĩ nói cũng có những trường hợp xét nghiệm bị bệnh, đồng ý xét nghiệm để khẳng định mình không bệnh, an tâm hơn”.

Một điểm thuận lợi nữa là Khoa sản có lực lượng nhân viên y tế được tập huấn chuyên môn về tư vấn, xét nghiệm HIV/AIDS nên đạt hiệu quả cao khi tuyên truyền, tư vấn thai phụ đồng thuận cao làm xét nghiệm, ước đạt khoảng 98% trong tổng số thai phụ sinh con ở bệnh viện.

Không chỉ ở Bệnh viện Đa khoa thành phố Ngã Bảy, công tác tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện được duy trì thường xuyên tại các cơ sở y tế tuyến xã, huyện, tỉnh. Ông Võ Chí Đại, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, cho biết: “Trong quý I, ngành đã tư vấn và xét nghiệm được cho trên 1.600 người, trong đó có tất cả đối tượng nguy cơ như thanh niên, phụ nữ, đối tượng nam quan hệ đồng giới (MSM), nghiện chích ma tuý. Kết quả, có 8 mẫu dương tính, giảm 5 bệnh nhân so với cùng kỳ năm 2022 và đã tư vấn điều trị đạt 100%”.

Song vẫn còn những khó khăn trong công tác xét nghiệm HIV tự nguyện. Một bộ phận dân cư chưa thực sự có nhận thức đúng về HIV/AIDS, trong một số nhóm đối tượng sử dụng các chất ma túy, đặc biệt là nhóm đối tượng MSM (nam quan hệ tình dục đồng giới) ngày càng trẻ hóa. Vì vậy, dịch HIV/AIDS vẫn diễn biến khó lường và tiềm ẩn các yếu tố nguy cơ cao. Mặt khác, hiện nay mạng lưới tuyên truyền viên đồng đẳng để triển khai chương trình không còn, chỉ dựa vào cộng tác viên dân số và y tế xã, ấp, khu vực tham gia công tác tuyên truyền nên hiệu quả cũng chưa như mong muốn.

Gần 1.000 bệnh nhân đang được quản lý điều trị

Phương châm thực hiện công tác phòng chống HIV/AIDS mạng lưới y tế tỉnh nỗ lực hỗ trợ, tạo điều kiện cho 100% bệnh nhân mới ghi nhận nhiễm HIV được tiếp cận điều trị và quản lý, chăm sóc, điều trị hiệu quả bảo vệ tốt nhất sức khỏe bệnh nhân. Trên địa bàn tỉnh có 2 cơ sở điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh và Trung tâm Y tế thành phố Ngã Bảy, giúp bệnh nhân thuận lợi tiếp cận điều trị, không phải đi quá xa. Bác sĩ Nguyễn Hoàng Khiêm, Trưởng phòng khám Đa khoa, Trung tâm Y tế thành phố Ngã Bảy, cho biết: “Tại đây đang quản lý điều trị cho 323 bệnh nhân HIV/AIDS. Chúng tôi quản lý, chăm sóc, tư vấn, khám cấp thuốc định kỳ. Đa số bệnh nhân đến lãnh thuốc hàng tháng. Ngoài ra, mạng lưới cán bộ y tế làm công tác phòng, chống HIV/AIDS phủ kín các xã, phường hỗ trợ chăm sóc, quản lý bệnh nhân HIV/AIDS trong quá trình điều trị. Bệnh nhân được đáp ứng đủ thuốc điều trị, tuy nhiên khó khăn do không thực hiện được một số xét nghiệm đánh giá tình trạng của bệnh nhân định kỳ như xét nghiệm CD4, đo tải lượng vi-rút nên bác sĩ chỉ dựa vào biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân mà điều trị”.

Kết quả điều trị phấn khởi cho bệnh nhân HIV/AIDS trong quý I không có bệnh nhân chuyển sang AIDS và tử vong do AIDS.  Số bệnh nhân, chăm sóc, quản lý điều trị ở 2 cơ sở điều trị là 975 người. Ông Võ Chí Đại, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, khẳng định: “Chúng tôi luôn đảm bảo đủ thuốc cho bệnh nhân đang quản lý, đạt 99,3% được nhận thuốc đúng theo lịch khám. Một số bệnh nhân không lãnh thuốc đúng lịch hẹn, thường đi làm ăn xa. Đây cũng là một trong những điểm khó trong quản lý điều trị cho bệnh nhân HIV/AIDS”.

Theo các cán bộ y tế làm công tác phòng, chống HIV/AIDS, dù đạt kết quả khả quan trong điều trị, nhưng do kinh phí chương trình mục tiêu quốc gia cho hoạt động phòng, chống HIV/AIDS đã bị cắt giảm, đặc biệt là các nguồn viện trợ từ các dự án không còn, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác phòng, chống HIV/AIDS. Kinh phí xét nghiệm hỗ trợ cho chẩn đoán và điều trị HIV/AIDS, bao gồm cả xét nghiệm CD4, đo tải lượng vi-rút, chưa có dự án hỗ trợ xét nghiệm cho người nhiễm, việc ký kết hợp đồng tuyến trên chưa đồng thuận do thanh quyết toán bảo hiểm y tế. Sự kỳ thị phân biệt đối xử có giảm nhưng vẫn còn tồn tại khá phổ biến trong cộng đồng, gây khó khăn cho công tác thăm hỏi, quản lý người nhiễm HIV/AIDS. Đây sẽ là những rào cản để tiến tới mục tiêu chung là chấm dứt dịch bệnh AIDS tại Việt Nam trước năm 2030.

Bài, ảnh: HỒNG DIỄM