Lệnh ngừng bắn tại Nagorno-Karabakh lại bị vi phạm

Giao tranh lại tái diễn giữa Armenia và Azerbaijan tại khu vực xung đột Nagorno-Karabakh đã phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn được hai bên nhất trí hôm 10-10 làm nhiều quốc gia quan ngại.

Binh sĩ Armenia bắn đạn pháo trong cuộc giao tranh với lực lượng của Azerbaijan tại Nagorno-Karabakh. Ảnh: AP

Cũng giống những lần giao tranh trước đây, cả Armenia và Azerbaijan đều cáo buộc đối phương vi phạm lệnh ngừng bắn nhân đạo bất chấp việc các cường quốc và nhóm trung gian Minsk liên tục kêu gọi ngừng bắn. Azerbaijan cáo buộc các lực lượng Armenia đã pháo kích vào Goranboy, Aghdam và Terter. Armenia cũng cáo buộc đối phương có các hành động quân sự tương tự.

Tuy nhiên, lần này Armenia lại cáo buộc có bên thứ 3 tham chiến là Thổ Nhĩ Kỳ làm cho chiến sự thêm phần căng thẳng. Theo đó, Armenia cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ đã điều 4.000 tay súng từ Syria tới hỗ trợ Azerbaijan trong cuộc xung đột ở vùng Nagorno-Karabakh, cũng như cung cấp nhiều máy bay không người lái (UAV) cho Azerbaijan.

Armenia cảnh báo, sự can dự và tham vọng bành trướng sang Nam Caucasus của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ biến Nagorno-Karabakh và toàn bộ Caucasus thành vùng chiến sự như Syria. Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan tuyên bố chỉ khi nào Thổ Nhĩ Kỳ thay đổi quan điểm về Nagorno-Karabakh thì Azerbaijan mới ngừng hành động quân sự tại vùng lãnh thổ nhỏ bé ở Nam Caucasus này.

Mặc dù Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan bác bỏ các cáo buộc của Armenia song liên tục khẳng định “sẽ tiếp tục đứng về phía những người anh em ở Azerbaijan”. Trên thực tế, kể từ khi nổ ra giao tranh hôm 27-9 đến nay, Thổ Nhĩ Kỳ đã ủng hộ mạnh mẽ Azerbaijan và cho rằng các lực lượng Armenia cần phải rời đi.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu tuyên bố, lời kêu gọi của quốc tế về ngừng bắn ở Nagorno-Karabakh là hợp lý nhưng các cường quốc cũng cần hối thúc Armenia rút ra khỏi vùng đất thuộc Azerbaijan. Thổ Nhĩ Kỳ muốn đóng vai trò trong các cuộc thảo luận quốc tế nhưng bị Armenia cho là nỗ lực thực hiện tham vọng của chủ nghĩa bành trướng.

Trước đó, Nga, Liên minh châu Âu cùng Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và nhóm Minsk thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) đã nỗ lực làm trung tâm hòa giải và đi đến việc Armenia và Azerbaijan đã nhất trí ngừng bắn nhân đạo kể từ ngày 10-10. Tuy nhiên, lệnh ngừng bắn lại bị vi phạm mấy ngày qua làm cho nhiều quốc gia liên quan quan ngại. Cuộc xung đột hiện đang được thế giới theo dõi sát sao, một phần vì khu vực này rất gần với đường ống dẫn khí đốt của Azerbaijan sang châu Âu và phần vì lo ngại Nga và Thổ Nhĩ Kỳ có thể “nhảy vào” cuộc chiến.

Trong một động thái liên quan, Armenia và Azerbaijan đã bày tỏ sẵn sàng nối lại đàm phán trong khung thời gian sớm nhất. Nhưng phạm vi của vấn đề rộng hơn, đó là vì Thổ Nhĩ Kỳ đến Nam Caucasus để tiếp tục chính sách giống như họ đang thực hiện ở Địa Trung Hải chống lại Hy Lạp và Síp hay như những gì mà họ đang làm ở Syria và Iraq. Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan cho rằng: “Thổ Nhĩ Kỳ không nên can dự vào đàm phán về Nagorno-Karabakh bởi họ không muốn đàm phán giải quyết vấn đề mà thực chất muốn giành quyền hợp pháp để có mặt tại Nam Caucasus”.

Trong một động thái liên quan, mới đây Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã tiến hành điện đàm khẳng định tầm quan trọng của việc tuân thủ ngừng bắn nhân đạo đạt được hôm 10-10. Hai nhà lãnh đạo ủng hộ tăng cường tiến trình chính trị, đặc biệt trên cơ sở làm việc của nhóm OSCE Minsk. Nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh: “Sự cần thiết cấp bách về các nỗ lực đoàn kết để sớm chấm dứt đổ máu và chuyển sang giải quyết hòa bình vấn đề Nagorno-Karabakh”. Ông Putin bày tỏ hy vọng rằng, Thổ Nhĩ Kỳ, như là thành viên của Nhóm OSCE Minsk, “sẽ đóng góp mang tính xây dựng” vào việc giảm leo thang xung đột.

Như vậy để nối lại lệnh ngừng ở Nagorno-Karabakh hiện nay ngoài đồng thuận của Armenia và Azerbaijan không thể thiếu Thổ Nhĩ Kỳ. Đây là bên thứ 3 giữ vai trò quan trọng mà các quốc gia liên quan cần quan tâm.

HN tổng hợp