Sản xuất nông nghiệp giảm phát thải

Sản xuất nông nghiệp gắn với bảo vệ môi trường đang là xu hướng hiện nay. Cách làm này không chỉ mang lại hiệu quả trong canh tác, mà còn hướng đến sự an toàn cho người sản xuất lẫn người sử dụng, do không còn tâm lý chạy theo số lượng thay vì chất lượng.

Mô hình ruộng lúa bờ hoa đang được nhân rộng ở huyện Long Mỹ.

“Xanh hóa” trên cánh đồng

Đi dọc các cánh đồng ở huyện Long Mỹ không khó bắt gặp những bờ ruộng được trồng hoa. Đang rải phân cho lúa được hơn 20 ngày tuổi, bà Lê Thị Nghiệp, ở thị trấn Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ, bộc bạch: “Chính quyền trồng hoa sao nhái, gần tết nở vàng hết rất đẹp. Khi trồng hoa ven bờ ruộng, cảnh quan môi trường cũng tốt lên và giảm thiểu được việc sử dụng thuốc trừ sâu, hướng đến một nền nông nghiệp xanh, thân thiện với môi trường”.

“Ruộng lúa - bờ hoa” là mô hình đang được bà con trong HTX Thương mại Dịch vụ nông nghiệp Tuấn Tú, ở huyện Long Mỹ, áp dụng. Từ ngày trồng hoa, ruộng vừa đẹp, vừa ít tốn chi phí thuốc trừ sâu. Ông Thân Tuấn Linh, Giám đốc HTX, cho biết: “Sạ định vị khoảng 4kg giống/1.000m2, còn sạ lan khoảng 10 kg/công tầm lớn, riêng sạ định vị lúa không đổ ngã, ít dịch bệnh do có độ thông thoáng”.

Mới đây, huyện Long Mỹ đã ra quân thực hiện mô hình trình diễn “Ruộng lúa bờ hoa gắn với tuyến đường đẹp” năm 2022. Địa phương đã trồng khoảng 30.000 cây hoa sao nhái, hoa cúc dọc hai bên tuyến Tỉnh lộ 931, với chiều dài 9km.

Ngoài mô hình ruộng lúa bờ hoa, nông dân trong tỉnh đã dần thay đổi tập quán canh tác vì một nền nông nghiệp xanh. Canh tác thân thiện môi trường cũng là câu chuyện của HTX Gạo sạch Tân Long, huyện Vị Thủy. Ngoài định vị với thương hiệu “Gạo sạch Vị Thủy”, đạt OCOP 4 sao cấp tỉnh, HTX còn mạnh dạn ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất.

Nói về quyết định táo bạo này, ông Nguyễn Văn Thích, Phó Giám đốc HTX, chia sẻ: “Chúng ta nghèo về tài chính, nhưng đừng bao giờ nghèo về tư duy. Đổi mới cái gì chúng ta tiếp cận, người nông dân hồi nào tới giờ tư duy của họ chưa thay đổi, tại vì họ làm theo kiểu truyền thống. Họ chưa tiếp cận được cái mới, mà chúng ta phải đem cái mới cho người ta thấy để họ làm theo”.

Sản xuất lúa gạo là một trong  năm nguyên nhân chính làm tăng phát thải khí nhà kính, đây là khẳng định trong báo cáo “Hướng tới chuyển đổi nông nghiệp xanh ở Việt Nam: Chuyển sang mô hình lúa gạo carbon thấp vừa được Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam công bố”. Các chuyên gia khuyến nghị, các địa phương cần nghiên cứu chuyển đổi nông nghiệp hướng tới sản xuất “xanh”.

Nông nghiệp bền vững

Ông Trương Cảnh Tuyên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hậu Giang, cho hay: Từ cuối năm 2020, tỉnh đã xây dựng Đề án sản xuất nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu để hỗ trợ cho nông dân. Thách thức hiện nay là diện tích nông nghiệp bị thu hẹp và thiếu lực lượng lao động trong lĩnh vực này.

“Đối với nông nghiệp, chúng tôi đặt định hướng trọng tâm phát triển nông nghiệp bền vững, chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp thích ứng với điều kiện tự nhiên của tỉnh, an toàn trước tác động của lũ, ngập úng, xâm nhập mặn, nông nghiệp xanh, nông nghiệp hiện đại, hướng tới giảm phát thải khí nhà kính. Chúng tôi cũng tiếp tục ưu tiên các giải pháp để thực hiện có hiệu quả đề án đã ban hành. Ngay sau khi dự án VnSAT của Ngân hàng Thế giới tài trợ kết thúc, chúng tôi sẽ đẩy mạnh đề án của Hậu Giang trong thời gian tới”, ông Trương Cảnh Tuyên cho biết.

Trong khuôn khổ dự án Chuyển đổi Nông nghiệp Bền vững ở Việt Nam (VnSAT) do Ngân hàng Thế giới tài trợ, hơn 184.000ha đất lúa ở ĐBSCL đã thí điểm thành công mô hình canh tác bền vững, giảm phát thải. Các thí điểm tại đồng ruộng vùng ĐBSCL cho thấy việc sử dụng công nghệ IoT - Cảm biến nước đã giúp nông dân tối ưu lượng nước, giảm tới 42% so với phương pháp ngập ruộng lúa thủ công.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho rằng: Trong tăng trưởng xanh có 3 yếu tố, một là tăng trưởng kinh tế, hai là giảm phát thải khí nhà kính, ba là các yếu tố về mặt xã hội. Dự án này rất phù hợp có thể chuyển đổi hẳn một mô hình sản xuất, phương thức sản xuất trước giờ của chúng ta ở ĐBSCL rồi chuyển sang một hướng mới. Đây là bước cực kỳ khó khăn, không đơn giản, làm cực kỳ khó về nhận thức, cơ chế, chính sách, nhưng không thể không làm. COP 27 (Hội nghị lần thứ 27 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu) cũng khẳng định vấn đề giảm phát thải khí nhà kính đang là vấn đề toàn cầu, chúng ta làm vì đây cũng là giải pháp để ứng phó với biến đổi khí hậu.

Cũng theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, những mô hình VnSAT, 1 phải 5 giảm, 3 giảm 3 tăng cần tiếp tục củng cố và nhân rộng. Cùng với đó là tập trung vào các khâu đột phá để giảm phát thải khí nhà kính và sử dụng phế phụ phẩm nông nghiệp, hướng tới một nền nông nghiệp xanh, bền vững.

Bài, ảnh: MỘNG TOÀN