Bài 1: Hiểm nguy rình rập

Vài năm trở lại đây, người dân trên địa bàn Hậu Giang, nhất là ở khu vực đầu nguồn của tỉnh phải gồng mình chống chọi với tình trạng sạt lở đất bờ sông ngày càng diễn ra phức tạp, khó lường.

Từ đầu năm nay, số vụ và mức độ thiệt hại do sạt lở gây ra đã tăng cao hơn cùng kỳ. Ở những vùng có nguy cơ cao, người dân đang sống trong cảnh lo sợ phập phồng.

Toàn bộ hàng rào bê tông trước nhà bà Nguyễn Thị Thanh Nga sụp lún hoàn toàn xuống dòng sông Ba Láng.

Tính đến thời điểm này, toàn tỉnh xảy ra 54 điểm sạt lở, trong đó huyện Châu Thành chiếm cao nhất với 48 điểm, Phụng Hiệp 2 điểm và Châu Thành A là 3 điểm. Tổng chiều dài sạt lở 1.042m, diện tích mất đất bờ sông trên 3.920m2, ước thiệt hại ban đầu trên 1,9 tỉ đồng. Tuy nhiên, theo dự báo của ngành chuyên môn, khả năng tình trạng sạt lở sẽ còn diễn biến phức tạp, khó lường trong thời gian tới do bước vào giai đoạn cao điểm của mùa mưa lũ.

Người dân lo lắng

Mấy ngày qua, hộ ông Phan Hoàng Em, ở ấp Phước Hòa, xã Đông Phước A, huyện Châu Thành, cảm thấy bất an trước tình trạng đoạn đường nông thôn, cũng chính là đoạn đê bao khép kín chạy qua phía trước nhà có thể sụp xuống kênh bất cứ lúc nào. Hiện mặt lộ 2,5m xuất hiện tình trạng răn nứt khá nghiêm trọng, phía dưới nền đất sạt lở khuyết sâu vào trong. Ông Hoàng Em lo lắng: “Chính vì các vết nứt chạy dài đã khiến cho nền lộ bị nghiêng, có nguy cơ đe dọa đến sự an toàn của người và phương tiện tham gia lưu thông, nhất là vào ban đêm”.

Đến nay, trên địa bàn huyện Châu Thành A đã ghi nhận 3 điểm sạt lở khá nghiêm trọng dọc theo tuyến sông Ba Láng. Bà Nguyễn Thị Thanh Nga, ở ấp Tân Thạnh Tây, xã Tân Phú Thạnh, cho hay, mới đây sau vài tiếng đất nứt lụp bụp thì toàn bộ đoạn đường giao thông dài khoảng 30m sụp lún hoàn toàn, kéo theo hàng rào bê tông kiên cố sập đổ xuống sông. Chưa kể là trụ điện gần đó xiêu vẹo rồi ngã vào mái nhà, buộc gia đình bà Nga phải lập tức sơ tán ngay trong đêm bởi lo sợ nguy cơ chập điện, gây cháy nổ, sập tường.

Bà Nga kể lại: “Thời điểm xây ngôi nhà vào khoảng 6 năm trước. Lúc đó, tôi đã chủ động đề phòng nguy cơ lở đất bằng cách đưa căn nhà nằm sâu vào bên trong, cách bờ sông Ba Láng đến vài chục mét nhưng cuối cùng cũng không tránh khỏi tình cảnh này. Trong khi đó, trước hôm xảy ra sạt lở, gia đình tôi đã đặt mua cọc dừa chuẩn bị chở về gia cố bờ sông. Chưa kịp kè mé thì đất đã sụp lún hết rồi”. Cùng nỗi lo, ông Nguyễn Văn Bé Sáu, ở ấp Thạnh Lợi, xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, đang lên kế hoạch dời nhà lên khu vực an toàn, bởi vị trí hiện tại nằm sát mé sông.

Ông Bé Sáu tâm sự: “Đã 50 năm sinh sống ở đây, nhưng bây giờ tôi thiết nghĩ đã đến lúc phải dời đi nơi khác an toàn hơn, bởi không muốn mạo hiểm tính mạng của mình và người thân trong gia đình”. Thông tin từ UBND xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, các điểm sạt lở bờ sông đã gây thiệt hại khoảng 300m lộ giao thông, tập trung ở tuyến sông Ba Láng, đoạn nằm ven Khu công nghiệp Tân Phú Thạnh. Tuy nhiên, qua rà soát vẫn còn 18 điểm có nguy cơ sạt lở cao, với tổng chiều dài ước tính khoảng 1.429m.

Nguyên nhân do đâu

Bên cạnh tác động của biến đổi khí hậu làm thay đổi dòng chảy gây ra tình trạng xói mòn bờ sông, các phương tiện thủy có tải trọng lớn khi lưu thông trên các tuyến sông, kênh rạch lớn, tạo sóng va đập mạnh vào thành bờ có nền địa chất yếu cũng là nguyên nhân gây ra sạt lở. Nhìn chiếc sà lan chạy trên sông Ba Láng, ông Nguyễn Văn Bé Sáu, ở ấp Thạnh Lợi, xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành A, ngán ngẩm: “Lúc trước không có, chỉ hai, ba năm nay đất mới lở nhiều như vậy. Bởi nhiều chiếc sà lan dài gần bằng chiều rộng của sông, với tải trọng mấy trăm tấn chạy ầm ầm, rồi ngang nhiên quay đầu để xuất bến, thường xuyên cọ quẹt vào bờ nên khó tránh khỏi nguy cơ sạt lở lan rộng”.

Chính quyền địa phương cho hay, hiện đã có 10 hộ dân ở ấp Tân Thạnh Tây, xã Tân Phú Thạnh đã gửi đơn trình bày bức xúc trước tình trạng sà lan quay đầu va chạm vào thành bờ làm sạt lở đất và cây cối. Đồng thời yêu cầu ngành chức năng có giải pháp khắc phục nhanh những điểm đã sạt lở trước khi bước vào giai đoạn cao điểm của mùa mưa lũ, bão. Ông Hồ Thanh Triết, Chủ tịch UBND xã Tân Phú Thạnh, cho biết: “Đối với các điểm có nguy cơ sạt lở cao, chúng tôi đã cho lắp biển báo hiệu lưu ý không quay đầu phương tiện có tải trọng lớn tại những điểm này. Mặt khác, cảnh báo người dân sinh sống quanh khu vực phải thận trọng khi di chuyển để tránh rủi ro không đáng có”.

Theo ông Lê Phước Đại, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh, thiên tai nói chung và sạt lở nói riêng đang tác động lớn và gây hậu quả ngày càng nghiêm trọng đối với đời sống người dân. Ngoài ra, sạt lở đất còn gây cản trở đến quá trình lưu thông của người dân nông thôn. “Qua nghiên cứu nhiều năm, chúng tôi thấy có 4 nhóm nguyên nhân chính gây ra sạt lở. Thứ nhất, do sự xâm hại dòng chảy; thứ hai, biến đổi khí hậu và các hoạt động khai thác của con người đã hình thành các hố sâu dưới lòng sông gây biến đổi cường độ dòng chảy theo chiều hướng mạnh dần; thứ ba, nền địa chất các vùng Châu Thành, Châu Thành A yếu, cộng hưởng với sự thay đổi vận tốc dòng chảy gây ra hiện tượng “xoáy hàm ếch”, từ đó hình thành những cung trượt nền đất dễ xảy ra sụp đổ; cuối cùng là do hoạt động kinh tế, khai thác của con người cộng hưởng với 3 nguyên nhân trên gây ra tình trạng sạt lở ngày càng tăng về số vụ và mức độ thiệt hại”, ông Đại khẳng định.

Bài, ảnh: NGUYỄN HẰNG

----------------

Bài 2: Tìm giải pháp ứng phó