Bài 2: Đảm bảo cấp nước cho sản xuất, sinh hoạt

Nguồn nước cho ĐBSCL bai 2.mp3

Trước nhu cầu cấp thiết về nguồn nước của người dân, các đơn vị đang quyết liệt triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ, nâng cấp hạ tầng và bảo vệ nguồn nước để đảm bảo cấp nước ổn định cho sản xuất và sinh hoạt của người dân.

Đầu tư tuyến ống dẫn nước từ trạm 8.000, huyện Châu Thành A về thành phố Vị Thanh để chủ động ứng phó hạn, mặn. Ảnh: HOÀI THU

Chủ động các phương án

Theo Công ty Cổ phần Cấp nước và Vệ sinh môi trường nông thôn Hậu Giang, trên địa bàn thành phố Vị Thanh, công ty có trạm cấp nước tập trung Hỏa Tiến cung cấp cho 2.378 khách hàng tại các xã như: xã Hỏa Tiến, Hỏa Lựu, Tân Tiến. Trên địa bàn huyện Long Mỹ, công ty có Nhà máy nước Long Mỹ hiện đang cung cấp nước cho 4.297 khách hàng tại các xã, thị trấn như: xã Thuận Hòa, Thuận Hưng, Xà Phiên, Vĩnh Viễn A và thị trấn Vĩnh Viễn.

Ông Lê Kỳ Hội, Giám đốc Công ty Cổ phần Cấp nước và Vệ sinh môi trường nông thôn Hậu Giang cho biết, tại Trạm cấp nước tập trung Hỏa Tiến và Long Mỹ đều có các giếng khoan dự phòng nhằm ứng phó trường hợp xảy ra xâm nhập mặn. Trước dự báo về tình trạng hạn và xâm nhập mặn của các ngành chức năng, hiện tại công ty đã cho bảo dưỡng, sửa chữa giếng khoan. Các giếng này luôn trong tình trạng sẵn sàng, khi nồng độ mặn nước sông vượt ngưỡng cho phép thì sẽ vận hành để đảm bảo việc cấp nước cho người dân. Ngoài ra, khi cần thiết công ty sẽ điều tiết nước từ các trạm lân cận như: Trạm cấp nước tập trung Vị Thủy, nhà máy nước Nàng Mau (lấy nước từ kênh xáng Nàng Mau) hỗ trợ cấp nước liên mạng để đảm bảo cấp nước cho người dân sử dụng.

Hiện, Công ty Cổ phần Cấp nước và Vệ sinh môi trường nông thôn Hậu Giang quản lý khai thác 26 trạm cấp nước tập trung với công nghệ tiên tiến và không còn trạm cấp nước mini. Sản lượng khai thác nước khoảng 12,7 triệu m3/năm. Tổng số kilômet đường ống cấp nước trên địa bàn do công ty quản lý, khai thác khoảng 1.782km đường ống, trong đó có nhiều trạm đạt từ 100km đến gần 150km đường ống, với 93.040 khách hàng…

Năm 2025, công ty chủ yếu đầu tư vào công tác nâng cấp, mở rộng Trạm cấp nước tập trung Vị Thủy, huyện Vị Thủy (nâng công suất từ 35m3/h lên 300m3/h). Phối hợp với chính quyền các địa phương phát triển tuyến ống theo đề nghị của cử tri bằng các nguồn vốn  Chương trình mục tiêu quốc gia, vốn công ty, vốn nhà tài trợ, vốn dân đóng góp… Xin cấp thẩm quyền cho chủ trương nâng cấp thêm giếng khoan dự phòng tại trạm cấp nước tập trung Phú Tân, huyện Châu Thành, để đảm bảo việc cấp nước cho người dân sử dụng. Phát triển tuyến ống tại các trạm cấp nước tập trung ở các huyện, thị xã và thành phố trên địa bàn tỉnh năm 2025, dự kiến nguồn vốn khoảng 8 tỉ đồng.

Còn tại Công ty Cổ phần Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang, ông Huỳnh Trung Tín, Phó Tổng Giám đốc công ty, cho biết: Công ty có 12 trạm cấp nước, công suất nhà máy 52.420m3. Tổng chiều dài ống dẫn nước của toàn công ty là 990.771m, cung cấp nước sạch cho 75.815 hộ khách hàng.

Ngoài ra, Công ty Cổ phần Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang đã tiến hành hợp tác với 3 nhà đầu tư để xây dựng thêm 3 nhà máy nước ở thành phố Vị Thanh, thành phố Ngã Bảy và thị xã Long Mỹ theo hình thức mua nước qua đồng hồ tổng, với tổng công suất 33.000 m3/ngày đêm, có tổng mức đầu tư khoảng 200 tỉ đồng. Các nhà máy sau khi hoàn thành đều sử dụng công nghệ tiên tiến, đáp ứng Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng nước ăn uống QCVN 01:2009/BYT.

Đáng kể là trước tình hình biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn trên địa bàn Hậu Giang đã và đang diễn ra hết sức phức tạp, trong khi nguồn nước thô phục vụ cấp nước sinh hoạt cho các hộ dân của Công ty Cổ phần Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang chủ yếu là nguồn nước mặt, vì thế, để đảm bảo có đủ nguồn nước cung cho các nhà máy, trong năm 2016, đơn vị đã được UBND tỉnh chấp thuận chủ trương khoan mới 9 giếng nước ngầm tại các khu vực ở thành phố Vị Thanh, thành phố Ngã Bảy, huyện Châu Thành và thị xã Long Mỹ. Tổng công suất theo thiết kế của 9 giếng nước ngầm là 10.920 m3/ngày đêm, đảm bảo cho quá trình dự trữ nước ngọt, ứng phó với trường hợp chất lượng nguồn nước mặt thay đổi theo chiều hướng xấu. 

Tuy nhiên, Công ty Cổ phần Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang cũng đang gặp một số khó khăn nhất định, một số khu vực nguồn nước mặt vẫn có nguy cơ xâm nhập mặn do hiện tượng nước biển dâng và ô nhiễm do các nguồn xả thải chưa được xử lý trước khi xả thải ra môi trường, trong khi nguồn nước ngầm ngày càng sụt giảm… Nhằm phục vụ tốt và đáp ứng nhu cầu sử dụng nước trong Nhân dân, công ty đang thi công công trình tuyến ống cấp nước truyền tải dọc Quốc lộ 61C. Công trình đang được chủ đầu tư đôn đốc đơn vị thi công, tư vấn giám sát triển khai hoàn thiện những công việc cuối cùng để có thể nghiệm thu đưa vào sử dụng. Đây là tuyến ống truyền tải cấp nước nhằm phục vụ nhu cầu cấp nước cho bà con ở thành phố Vị Thanh và một phần của huyện Vị Thủy.

UBND tỉnh Hậu Giang cho rằng, huyện Long Mỹ, thành phố Vị Thanh đối mặt nguy cơ thiếu nước sinh hoạt do hạn và xâm nhập mặn, cần chuẩn bị tốt kế hoạch phòng, chống, khắc phục, đồng thời mở rộng và phát triển tuyến ống cấp nước sạch để đảm bảo nguồn nước cho người dân trong giai đoạn chịu ảnh hưởng hạn, mặn. Công ty Cổ phần Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang, Công ty Cổ phần Cấp nước và Vệ sinh môi trường nông thôn Hậu Giang phối hợp đảm bảo nước sinh hoạt cho người dân, quản lý trạm lấy nước từ huyện Châu Thành A (trạm 8.000) để ứng phó hạn, mặn.

Đối với vùng thiếu nước sinh hoạt, các công ty cấp nước đảm bảo cung cấp nước sinh hoạt khi xâm nhập mặn (độ mặn ≥ 0,75‰), áp dụng cúp nước luân phiên nếu cần, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để kiểm soát và cảnh báo kịp thời. Liên kết các nhà máy,

trạm cấp nước thành hệ thống liên hoàn và khai thác giếng nước ngầm khi cần thiết. Rà soát, sửa chữa hệ thống cấp nước nông thôn, mở rộng tuyến ống để đáp ứng nhu cầu nước sạch trong mùa hạn, mặn. Tuyên truyền, hướng dẫn người dân tích trữ và sử dụng nước tiết kiệm. Tận dụng kênh, rạch hiện có để trữ nước ngọt, đảm bảo đủ nước cho cây trồng, vật nuôi nhằm giảm thiểu thiệt hại.

Phát huy hiệu quả các dự án

Theo ông Lê Tự Do, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi miền Nam, hiện nay công ty đang thực hiện nhiệm vụ quản lý, khai thác cổng Cái Lớn, Cái Bé, Xẻo Rô; cống Vũng Liêm; Cổng âu thuyền Ninh Quới với tổng diện tích các vùng dự án khoảng 1 triệu héc-ta.

Do đặc điểm về địa hình, thủy văn, bố trí sản xuất của vùng ĐBSCL rất đa dạng, phong phú, do đó nhiệm vụ của mỗi hệ thống công trình cũng đa dạng theo. Cụ thể, Hệ thống công trình thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé - Xẻo Rô, nhiệm vụ trước tiên là kiểm soát nguồn nước (mặn, lợ, ngọt), tạo điều kiện sản xuất ổn định, bền vững. Kết hợp tuyến đê biển Tây tạo thành cụm công trình chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, phòng, chống thiên tai. Ngoài ra, còn nhiệm vụ góp phần cấp nước ngọt trong mùa mưa cho vùng sản xuất mặn, ngọt và kết hợp phát triển cơ sở hạ tầng giao thông bộ, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực.

Trong khi đó, nhiệm vụ của Cổng âu thuyền Ninh Quới là đảm bảo kiểm soát mặn không gây ảnh hưởng đến tỉnh Sóc Trăng và vùng ngọt ổn định của tỉnh Bạc Liêu. Bên cạnh đó là tạo điều kiện chuyển nước ngọt từ sông Hậu cho vùng Nam Quốc lộ 1A tỉnh Bạc Liêu và phục vụ giao thông thủy bộ. Ở cống Vũng Liêm, nhiệm vụ của công trình là kiểm soát mặn và triều cường, tạo ra nguồn nước sạch. Song song đó, chủ động lấy nước, tiêu nước, lấy phù sa, tháu chua, rửa phèn phục vụ sản xuất nông nghiệp.

“Công ty thường xuyên trao đổi với các địa phương về tình hình sản xuất, nhu cầu dùng nước, kết hợp với các bản tin dự báo của cơ quan Khí tượng thủy văn để xây dựng và triển khai chi tiết kế hoạch vận hành các công trình từng tháng”, ông Lê Tự Do thông tin.

Ông Trần Thanh Toàn, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Hậu Giang cho biết, đối với vùng nguy cơ hạn, ảnh hưởng mặn như huyện Châu Thành, huyện Châu Thành A, huyện Phụng Hiệp, thành phố Ngã Bảy đảm bảo trữ ngọt phục vụ sản xuất, sinh hoạt của người dân cần thực hiện đồng bộ việc kiểm tra hệ thống đê bao, cống bọng, các trạm bơm điện, bơm dầu,… thường xuyên kiểm tra các công trình nhằm trữ nước ngọt trên đồng; đóng các cửa, nắp cống; nạo vét các tuyến kênh bị bồi lắng để trữ nước ngọt. Đối với vùng nguy cơ xâm nhập mặn, ảnh hưởng hạn như huyện Long Mỹ, Vị Thủy, Phụng Hiệp, thị xã Long Mỹ, thành phố Vị Thanh sẽ xây dựng kế hoạch kiểm tra việc vận hành các công trình ngăn mặn, trữ nước ngọt, không cho mặn xâm nhập sâu vào nội đồng như đắp đập ngăn mặn thời vụ, đóng các cửa cống; nạo vét các tuyến kênh, lấy nội đồng là chính để trữ nước ngọt phục vụ sinh hoạt và sản xuất cho người dân.

Việc đảm bảo cấp nước ổn định cho sản xuất và sinh hoạt tại Hậu Giang nói riêng và ĐBSCL nói chung trong bối cảnh biến đổi khí hậu, hạn hán và xâm nhập mặn là một nhiệm vụ quan trọng và cấp bách. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và người dân, cùng với các dự báo và kế hoạch ứng phó linh hoạt, sẽ giúp miền Tây vượt qua thách thức của biến đổi khí hậu, bảo vệ nguồn tài nguyên nước và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực.

HOÀI THU - MỘNG TOÀN

Bài 3: Sử dụng tài nguyên nước tiết kiệm và hiệu quả