Chủ động canh tác thích ứng với biến đổi khí hậu

Trước thực trạng biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng theo hướng bất lợi, nhiều mô hình tiết kiệm nước và canh tác bền vững đã được triển khai, mang lại hiệu quả thiết thực.

Người dân chủ động tích trữ nước tưới cho cây trồng trong mùa khô.

Nông dân gặp khó

Các vụ sản xuất trước, nhiều nông dân trên địa bàn tỉnh đã phải tìm cách xoay xở để thích nghi với biến đổi khí hậu, đặc biệt là tình hình hạn hán, xâm nhập mặn xảy ra đã ảnh hưởng đến việc canh tác lúa và các loại cây trồng. Để thích ứng, bà con nông dân bắt đầu tìm kiếm những giải pháp giúp tiết kiệm nước và duy trì sản xuất ổn định trong mùa khô. Theo một số hộ trồng lúa trên địa bàn huyện Long Mỹ, đối với cây lúa, nếu nước mặn lên sớm có thể làm lúa chưa kịp trổ bông đã héo lá, khiến năng suất giảm. Giờ phải canh lịch thời vụ và học cách trữ nước ngọt mới mong giữ được năng suất.

Một trong những biện pháp phổ biến hiện nay là bà con chủ động đào ao trong vườn, tận dụng nước mưa và nước từ sông ngòi vào đợt nước lớn để trữ lại dùng dần trong mùa khô. Một số nơi còn được hỗ trợ xây dựng hồ nổi, hồ chìm nhằm chủ động nguồn nước tưới cho cây trồng.

Đoán trước rẫy khóm có thể bị thiếu nước tưới vào mùa khô, bà Trần Thị Kim, ở xã Vĩnh Viễn A, huyện Long Mỹ, đã chủ động nạo vét kênh mương sau nhà để trữ nước ngọt, tránh tình trạng thiếu nước ảnh hưởng đến cây khóm. Bà Kim chia sẻ: “Năm nào cũng vậy, cứ mỗi khi vào mùa hạn, thời tiết khô nóng kèm theo nước mặn có thể làm bụi khóm chết non, nếu sống thì cũng không đủ sức để cho trái, bởi vậy phải trữ nước ngọt để tưới cây, cứ thấy khi nào nước ngọt về là trữ cho an toàn”.

Song song đó, việc chuyển đổi phương pháp tưới cũng mang lại hiệu quả rõ rệt. Hệ thống tưới nhỏ giọt, phun mưa được áp dụng rộng rãi ở các vườn cây ăn trái như chanh không hạt, sầu riêng, xoài... Không chỉ giúp tiết kiệm nước mà còn tăng hiệu quả tưới tiêu, giúp cây hạn chế sâu bệnh.

 Ông Lê Vĩ Tuyến, ở xã Tân Phước Hưng, huyện Phụng Hiệp, canh tác gần 10 công sầu riêng, cho biết: “Tôi cùng bà con xung quanh đều cảnh giác mỗi khi thời tiết thay đổi, nhất là khi nắng gắt như hiện nay. Ngoài chủ động nạo vét và bơm đầy nước cho các mương ống trong vườn, tôi còn cho kiểm tra lại các béc tưới của giàn phun tự động mà gia đình đã đầu tư cách đây 2 năm, cho thay thế các béc hư hỏng, đảm bảo nguồn nước có thể tưới phủ gốc sầu riêng”.

Ngoài ra, việc chuyển đổi cây trồng cũng được nhiều bà con thực hiện. Thay vì trồng lúa 3 vụ như trước, nhiều người chuyển sang luân canh, xen canh hoặc trồng các loại rau ngắn ngày, chịu hạn. Một số hộ còn mạnh dạn đầu tư trồng rau thủy canh hoặc cây ăn trái hữu cơ, vừa tiết kiệm nước, vừa nâng cao giá trị sản phẩm.

Canh tác bền vững - Hướng đi lâu dài

Theo dự báo của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, khu vực tỉnh Hậu Giang mực nước trên các sông, kênh, rạch, nội đồng chịu ảnh hưởng mạnh của thủy triều biển Đông và nhật triều không đều biển Tây với xu thế thấp dần. Dòng chảy trên các kênh, rạch nội đồng giảm nhanh từ giữa tháng 2 và ở mức thấp vào cuối tháng 3, tháng 4 đến giữa tháng 5. Khả năng cung cấp nước mặt trên các sông, rạch cho sinh hoạt và nông nghiệp sẽ thiếu hụt so với nhu cầu sử dụng nước từ 5%-15%. Địa phương thiếu nhiều nhất lần lượt là huyện Long Mỹ, huyện Vị Thủy, thành phố Vị Thanh, thị xã Long Mỹ, huyện Phụng Hiệp các địa phương còn lại thiếu hụt cục bộ.

Do đó, việc đảm bảo canh tác bền vững vào mùa khô là điều kiện cần thiết. Trong đó, tiết kiệm nước chỉ là một phần trong tổng thể giải pháp canh tác bền vững mà người dân trên địa bàn tỉnh cần hướng tới. Để đối phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, bà con cần thay đổi cách làm truyền thống sang các phương pháp canh tác có tính thích nghi cao hơn. Cụ thể như việc sử dụng phân hữu cơ và vi sinh để cải tạo đất, giữ ẩm tốt. Kỹ thuật phủ rơm, cỏ khô hoặc lá cây lên gốc cũng được khuyến khích để giảm bốc hơi nước, giữ độ ẩm cho rễ. Ngoài ra, việc cải tạo hệ thống mương vườn, lắp đặt cống điều tiết nước giúp người dân chủ động hơn trong việc tưới tiêu và thoát nước khi cần.

Để hỗ trợ người dân, các cơ quan chức năng tỉnh Hậu Giang đã triển khai nhiều chính sách như cung cấp giống cây chịu hạn, tập huấn kỹ thuật tưới tiết kiệm, hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho hộ nông dân đầu tư hệ thống tưới và thiết bị sản xuất mới. Cùng với đó, vai trò của các hợp tác xã, tổ hợp tác nông nghiệp ngày càng rõ nét. Việc cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm, xây dựng hệ thống kênh mương nội đồng, liên kết tiêu thụ nông sản giúp bà con giảm chi phí và tăng hiệu quả sản xuất.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hậu Giang cho biết sẽ tiếp tục tăng cường hiệu quả công tác quản lý, khai thác công trình thủy lợi, cũng như phối hợp xây dựng và thực hiện kế hoạch đầu tư hạ tầng phục vụ sản xuất phù hợp với kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2021-2025, tăng cường khả năng điều tiết các nguồn nước, sử dụng nước tiết kiệm; tăng cường khả năng tích nước cho mùa hạn mặn, cấp đủ nước sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân. Chủ động các phương án ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, giảm thiểu tác động tiêu cực của hạn hán, xâm nhập mặn...

MAI THANH