Giải pháp để bảo vệ nguồn nước

Những năm gần đây, cùng với tốc độ đô thị hóa, biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày càng gia tăng dẫn đến nhiều yếu tố gây ảnh hưởng tới sự không bền vững của tài nguyên nước. Bổ cập tầng chứa nước có kiểm soát (MAR) được xem là một giải pháp khả thi hiện nay.

Công ty Hawasuco luôn nỗ lực tìm những giải pháp để vừa khai thác nước vừa gắn với bảo vệ nguồn nước.

Tính khả thi

Ông Bùi Trọng Lực, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Cấp thoát nước - Công trình đô thị Hậu Giang (Hawasuco), cho biết: Tại khu vực ĐBSCL hiện nay cũng như hầu hết các tỉnh thành trong cả nước, nguồn nước chính để phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất là từ nước mặt và nước ngầm. Tuy nhiên, trong những năm gần đây nguồn nước mặt đang ngày càng ô nhiễm do các nguồn xả thải ra chưa được xử lý, hơn nữa tình trạng xâm nhập mặn ngày càng diễn ra gay gắt do biến đổi khí hậu và các đập thủy điện được xây dựng trên đầu nguồn của các con sông lớn.

Việc khai thác nước ngầm quá mức, thiếu kiểm soát dẫn đến những hệ lụy như sụt lún đất, cạn kiệt, ô nhiễm nguồn nước ngầm đã gây ra rất nhiều khó khăn cho khu vực ĐBSCL của Việt Nam. Do đó, giải pháp khả thi trong việc quản lý nước ngầm và cấp nước tại ĐBSCL là câu hỏi cấp thiết đặt ra không chỉ cho riêng ĐBSCL mà còn cho các khu vực ven biển của Việt Nam.

Vì vậy, để chung tay bảo vệ nguồn nước, Hawasuco đã phối hợp với dự án Quản lý Nước dưới đất và Tai biến địa chất thích ứng với biến đổi khí hậu (CRMGG); Viện Khoa học Địa chất và Tài nguyên Liên bang Đức (BGR) và Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước Quốc gia (Nawapi) có buổi trao đổi kỹ thuật về Bổ cập tầng chứa nước có kiểm soát (MAR) với sự tham gia của nhiều đại diện đến từ Cục Quản lý tài nguyên nước, Đại sứ quán Hà Lan, Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Nam, Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam và các Sở Nông nghiệp và Môi trường, các công ty cấp nước trong khu vực lân cận cùng một số chuyên gia của các tổ chức trong và nước ngoài để thảo luận về giải pháp khả thi và thách thức trong việc mở rộng quy mô MAR từ góc nhìn của các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương, đơn vị thực hiện và các tổ chức quốc tế mà Hawasuco vinh dự được hợp tác với dự án CRMGG, BGR.

Một trong những giải pháp hiện nay đang được thí điểm trên địa bàn thành phố Vị Thanh và Ngã Bảy là Bổ cập tầng chứa nước có kiểm soát (MAR). Đây là giải pháp được các ngành, chuyên gia đánh giá bước đầu mang lại hiệu quả trong khai thác nước, góp phần bảo vệ nguồn nước. So với phương pháp lưu trữ nước trên bề mặt, trữ nước thông qua phương pháp MAR có nhiều lợi thế. MAR yêu cầu về diện tích bề mặt hạn chế và nước không bị thất thoát do bốc hơi. Phương pháp này làm tăng mực nước ngầm đang suy giảm cục bộ và có thể làm chậm quá trình sụt lún đất. MAR có thể được sử dụng để đẩy lùi tình trạng gia tăng độ mặn trong nước ngầm bằng cách bổ sung nước ngọt cục bộ, cải thiện chất lượng nước ngầm.

Tiến sĩ Anke Steinel, chuyên gia dự án CRMGG, Viện BGR, Cộng hòa liên bang Đức, cho biết: “Hiện nay, chúng tôi đã hoàn tất thí điểm dự án tại thành phố Vị Thanh để công bố tính khả thi. Sử dụng MAR là biện pháp, giám sát chất lượng quan trọng, do đó tùy theo cấp độ tỉnh, thành có nghiên cứu quy mô xử lý cho phù hợp trong thời gian tới. Việc thí điểm với quy mô lớn hơn thì cần có hướng dẫn của các Sở Nông nghiệp và Môi trường”.

Tiềm năng từ giải pháp MAR 

Ông Triệu Đức Huy, Phó Tổng giám đốc Nawapi nhận xét, ĐBSCL là khu vực sản xuất nông nghiệp trọng điểm của Việt Nam, đóng góp lớn vào an ninh lương thực và xuất khẩu nông sản. Tuy nhiên, vùng đất này đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, tình trạng xâm nhập mặn gia tăng ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt. Sụt lún đất nghiêm trọng; nguồn nước ngầm suy giảm, đe dọa đến an ninh nước và phát triển bền vững. Những vấn đề này đặt ra yêu cầu cấp thiết về các giải pháp quản lý tài nguyên nước hiệu quả, trong đó bổ cập tầng chứa nước có kiểm soát (MAR) được đánh giá là một hướng đi đầy tiềm năng.

“Tôi nhận thấy rằng, MAR không chỉ là một công nghệ tiên tiến, mà còn là một chiến lược quản lý nước bền vững, giúp tái tạo nguồn nước ngầm, duy trì cân bằng nước dưới đất, cải thiện chất lượng nước, giảm nguy cơ nhiễm mặn và ô nhiễm. Đồng thời, hạn chế sụt lún đất, giảm tác động tiêu cực đến cơ sở hạ tầng, tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo nguồn nước lâu dài”, ông Triệu Đức Huy cho hay.

Các mô hình thí điểm của dự án CRMGG được triển khai tại Hậu Giang, Sóc Trăng cùng sự hợp tác của các tổ chức đã cho thấy những kết quả tích cực. Đây là cơ sở quan trọng để nhân rộng MAR trên phạm vi rộng hơn, hướng tới một chiến lược quản lý nước hiệu quả và bền vững cho ĐBSCL.

Theo ông Phạm Bá Quyền, chuyên gia Nawapi, qua điều tra có 536.000 công trình khai thác nước dưới đất làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường ĐBSCL. Tác động của biến đổi khí hậu dẫn đến hạ thấp nguồn nước, cho nên thực hiện giải pháp MAR đối với tầng chứa nước ở ĐBSCL là khả thi. Để khai thác tiềm năng phổ cấp nhân tạo có 4 nhóm tiêu chí về tầng chứa nước như: nhóm tiêu chí tầng chứa nước, về nguồn nước, tiêu chí bề mặt và nhóm tiêu chí về quản lý. Cần phải dựa trên các tiêu chí để thực hiện hiệu quả nhất trong bảo vệ nguồn nước.

Những vấn đề triển khai trong giải pháp này hiện vẫn đang vướng mắc như khả năng dự trữ, thu hồi nước, biến đổi chất lượng nước và vấn đề về hành lang pháp lý để có thể triển khai được ở ĐBSCL. Ông Bùi Trọng Lực, Tổng Giám đốc Hawaco cho rằng, việc bổ cập nguồn nước cần tuân thủ theo các quy hoạch. Nên bổ cập với công suất lớn mang tính chất liên vùng, vì hiện tại dự án thí điểm đưa ra chỉ phạm vi nhỏ. Hành lang pháp lý để có giải pháp liên vùng như thế nào thì có quy trình khảo sát đánh giá, quy định kỹ thuật, cập nhật nước dưới đất cụ thể. Đặc biệt, nên có quy định cụ thể nguồn tài chính, cơ chế chính sách để kêu gọi tham gia bảo đảm an ninh nguồn nước.

T.XOÀN