Tích cực ứng phó hạn mặn

Mặc dù nồng độ mặn đã giảm so với đầu tháng 3 nhưng theo dự báo thì độ mặn sẽ tăng nhanh theo triều cường vào cuối tháng nên các ngành, địa phương đang có các biện pháp ứng phó.

Người dân tận dụng nguồn nước ngọt tưới cho rau màu trong mùa hạn mặn.

Nồng độ mặn sẽ tăng theo triều cường

Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Hậu Giang cho biết, dự báo từ nay đến ngày 27-3 mực nước trên các sông, rạch trong tỉnh xuống thấp theo triều kém và sẽ lên trở lại từ ngày 28-31/3. Mực nước cao nhất tại trạm Phụng Hiệp từ 1,20-1,30m; tại trạm Vị Thanh từ 0,65-0,70m. Mực nước đỉnh triều trên không gây ngập lụt, không ảnh hưởng tới sản xuất và sinh hoạt.

Ông Phạm Đức Đoàn, Giám đốc Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Hậu Giang, cho biết: Mặn trên sông Hậu trong tuần qua đã xâm nhập nhẹ vào tỉnh khu vực huyện Châu Thành và thành phố Ngã Bảy với nồng độ từ 0,2‰-0,5‰. Mặn theo triều biển Tây, trên sông Cái Lớn và kênh Chắc Băng xâm nhập vào huyện Long Mỹ và thành phố Vị Thanh với nồng độ cao nhất từ 2,5‰-3,5‰. Dự báo mặn sẽ tăng nhanh theo triều cường vào cuối tháng, ảnh hưởng tới tỉnh. Cụ thể, trên sông Hậu ảnh hưởng triều biển Đông do triều cường (cuối tháng 2, đầu tháng 3 âm lịch) mặn ảnh hưởng tới huyện Châu Thành và thành phố Ngã Bảy, độ mặn cao nhất từ 0,2‰-1,2‰. Đây là đợt cuối trong mùa khô năm nay mà mặn có khả năng ảnh hưởng tới tỉnh. Xâm nhập mặn triều biển Tây trên sông Cái Lớn, kênh Chắc Băng xâm nhập vào các sông, rạch trong tỉnh với nồng độ cao nhất từ 4,2‰-6,2‰.

Nông dân trong tỉnh Hậu Giang tranh thủ cải tạo đất xuống giống lúa Hè thu ở những nơi không bị mặn xâm nhập.

Lưu lượng dòng chảy từ sông Hậu vào tỉnh cuối tháng 3-2025 ở mức cao hơn cùng kỳ năm ngoái từ 3,5%-7% nhưng vẫn thấp hơn trung bình nhiều năm (TBNN) từ 2,5%-5%. Lượng nước mặt trên các ao, hồ, kênh, rạch, sông ngòi trong tỉnh ở mức thấp không đủ cung cấp cho sinh hoạt, công nghiệp dịch vụ, nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Thiếu nước nhẹ, cục bộ ở các địa phương trong tỉnh như huyện Long Mỹ thiếu từ 3,5%-7,5%, huyện Vị Thủy thiếu từ 1,2%-3,2%, thị xã Long Mỹ thiếu từ 1,5%-2,7%, thành phố Vị Thanh thiếu từ 0,8%-2,2%, các địa phương còn lại thiếu cục bộ không đáng kể. Chú ý đề phòng mặn ảnh hưởng triều biển Tây trên Sông Đốc qua kênh Chắc Băng, kênh Ngan Dừa xâm nhập khu vực huyện Long Mỹ và thành phố Vị Thanh tăng cao đột biến và diễn biến phức tạp.

Theo ông Phùng Tiến Dũng, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, mực nước thủy triều phía biển Tây (trạm Rạch Giá) từ ngày 21-31/3 dao động ở mức trung bình, đỉnh triều trong khoảng thời gian này dao động từ 0,4-0,6m, thời gian xuất hiện trong khoảng 1 đến 4 giờ hàng ngày. Xu thế xâm nhập mặn ở ĐBSCL từ nay đến ngày 31-3 giảm dần và tăng lại vào cuối tuần. Độ mặn cao nhất tại các trạm ở mức thấp hơn độ mặn cao nhất tháng 3-2024, riêng một số trạm ở Bến Tre, Trà Vinh có độ mặn cao hơn.

Chiều sâu ranh mặn 4‰ tại các cửa sông chính như sông Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây, phạm vi xâm nhập mặn 40-50km; sông Cửa Tiểu, Cửa Đại phạm vi xâm nhập mặn 35-40km; sông Hàm Luông phạm vi xâm nhập mặn 55-60km; sông Cổ Chiên phạm vi xâm nhập mặn 40-45km; sông Hậu phạm vi xâm nhập mặn 40-48km; sông Cái Lớn phạm vi xâm nhập mặn 25-30km. Các địa phương cần tranh thủ tích trữ nước ngọt khi triều thấp phục vụ nông nghiệp và dân sinh.

Xâm nhập mặn tại ĐBSCL mùa khô năm 2024-2025 ở mức cao hơn TBNN, nhưng không gay gắt như mùa khô năm 2015-2016 và năm 2019-2020. Các đợt xâm nhập mặn tăng cao ở cửa sông Cửu Long khả năng tập trung từ ngày 28/3-2/4, sau đó giảm dần; các sông Vàm Cỏ, Cái Lớn từ ngày 28/3-2/4 và 27/4-1/5, từ tháng 5 xâm nhập mặn giảm dần. Tình hình xâm nhập mặn ở ĐBSCL phụ thuộc vào nguồn nước từ thượng nguồn sông Mekong, triều cường và còn biến động trong thời gian tới.

Phó Giáo sư Tiến sĩ Trần Bá Hoằng, Viện trưởng Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, dự báo từ nay đến cuối tháng 3-2025, dòng chảy từ thượng lưu về ĐBSCL gia tăng mạnh, xâm nhập mặn ở các cửa sông giảm nhanh. Các khu vực cửa sông Cửu Long, phạm vi cách biển từ 30-40km trở vào có khả năng xuất hiện nước ngọt thường xuyên, thuận lợi cho việc lấy nước nhất là khi triều thấp, chân triều. Các địa phương cần tranh thủ thời gian này để vận hành các công trình thủy lợi thau rửa hệ thống và tích trữ nước tối đa vào hệ thống kênh mương, xuống giống vụ lúa Hè thu 2025 tại những khu vực có hạ tầng công trình thủy lợi chủ động kiểm soát nguồn nước. Đối với các khu vực cách biển từ 25-30km vẫn còn ảnh hưởng của xâm nhập mặn, để phòng tránh rủi ro nên chờ nguồn nước ngọt trên sông ổn định, mưa xuất hiện diện rộng thì mới cho xuống giống vụ Hè thu 2025 nhất là khu vực hai sông Vàm Cỏ, dự báo đến hết tháng 4-2025.

Xâm nhập mặn khả năng kéo dài đến hết tháng 4

Bộ NN&MT cho hay, từ nay đến cuối mùa khô 2024-2025, vùng ĐBSCL còn các đợt xâm nhập mặn vào kỳ triều cường từ 27-30/3. Tháng 4, xâm nhập mặn giảm dần ở các cửa sông Cửu Long; ở vùng hai sông Vàm Cỏ, xâm nhập mặn khả năng kéo dài hết tháng 4-2025 nếu chưa xuất hiện mưa. Để tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, Bộ NN&MT sẽ theo dõi diễn biến dòng chảy, diễn biến triều cường khu vực đồng bằng sông Cửu Long; tăng cường công tác dự báo khí tượng, thủy văn, nguồn nước, hạn hán, xâm nhập mặn để tổ chức các giải pháp ứng phó phù hợp. Khẩn trương hoàn thiện Đề án “Phòng, chống sụt lún đất, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050”.

Đối với các tỉnh khu vực đồng bằng sông Cửu Long theo dõi sát thông tin dự báo xâm nhập mặn của Bộ NN&MT đang thường xuyên cung cấp. Tăng cường lấy nước, trữ nước ngọt trong hệ thống kênh mương, ao hồ, vùng trũng; thực hiện các giải pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho lúa và cây trồng cạn, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nước tối thiểu vào các thời kỳ nhạy cảm về nước của cây trồng, đặc biệt với cây ăn quả, cây trồng có giá trị kinh tế cao. Xác định, khoanh vùng khu vực có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt, đôn đốc đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án đầu tư xây dựng, sửa chữa, nâng cấp, mở rộng các công trình cấp nước nông thôn tập trung; khi xảy ra thiếu nước, tăng cường các giải pháp bảo đảm cung cấp đủ nguồn nước sinh hoạt cho người dân, hỗ trợ người dân tổ chức lấy nước, trữ nước phục vụ sinh hoạt. Tiếp tục nghiên cứu để xây dựng các công trình thủy lợi ngăn mặn, hoàn thiện các hệ thống thủy lợi đã đưa vào sử dụng để kiểm soát xâm nhập mặn hiệu quả, nâng cấp, hoàn thiện các hệ thống thủy lợi lớn và xây dựng các công trình kiểm soát xâm nhập mặn cửa sông, hệ thống chuyển, liên kết nguồn nước. Đồng thời, tiếp tục tăng cường nâng cao năng lực thực hiện và độ chính xác kết quả dự báo nguồn nước, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, xây dựng kế hoạch sử dụng nước để hỗ trợ việc tổ chức sản xuất nông nghiệp phù hợp với tình hình nguồn nước.

Theo ông Nguyễn Nghĩa Hùng, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, nguồn nước về ĐBSCL thuộc nhóm năm dưới trung bình nước, tần suất dòng chảy các tháng kiệt ở mức 60%-75%, phụ thuộc vào sự vận hành thủy điện trên lưu vực. Dự báo mặn xâm nhập mùa kiệt 2024-2025 ở mức cao hơn trung bình nhiều năm. Một số diện tích lúa Đông xuân dự kiến thu hoạch trong tháng 4-2025 thuộc các tỉnh Trà Vinh (các huyện Duyên Hải, Trà Cú, Cầu Ngang, Tiểu Cần, Châu Thành); Hậu Giang (huyện Long Mỹ, Phụng Hiệp, thị xã Long Mỹ); Sóc Trăng (huyện Kế Sách, Châu Thành, Thạnh Trị, Mỹ Tú); Bạc Liêu (huyện Hòa Bình, Vĩnh Lợi, Phước Long, Giá Rai); Long An (Tân Trụ, Cần Đước, Cần Giuộc); Tiền Giang (Gò Công Tây, Tân Phước, Châu Thành); và Bến Tre (Ba Tri), mặc dù nằm trong vùng bảo vệ các hệ thống thủy lợi, tuy nhiên vẫn có thể bị thiếu nước, vì vậy các địa phương cần tranh thủ các thời gian nước ngọt về để tích nước đảm bảo cho sản xuất đề phòng mặn cao trở lại trong tháng 4-2025.

Vùng thượng nguồn ĐBSCL nguồn nước đủ, khó khăn chủ yếu ở vùng núi cao Tịnh Biên, Tri Tôn, cần thực hiện các biện pháp trữ nước và tưới tiết kiệm nước. Vùng giữa ĐBSCL vận hành hợp lý các công trình kiểm soát mặn và tích nước mỗi khi có thể, khi lấy ngọt hoặc tưới cho cây trồng cần kiểm tra chặt chẽ độ mặn, nhất là đối với cây ăn quả. Vùng ven biển ĐBSCL xâm nhập mặn bất thường có thể làm ảnh hưởng đến nguồn nước và sản xuất ở các hệ thống thủy lợi ven biển như Gò Công, Bắc Bến Tre, vùng ven biển Trà Vinh. Do vậy, cần chuẩn bị các phương án ứng phó, tích trữ và sử dụng nước hợp lý, đặc biệt là nước đảm bảo cho các vùng ăn trái...

HOÀI THU